Morgunblaðið - 04.11.2009, Blaðsíða 19

Umræðan 19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. NÓVEMBER 2009
ÍSLENSKA þjóðin
þarf á endurhæfingu
að halda. Við höfum
verið niðurlægð. Póli-
tíkusar, eftirlitsaðilar
og atvinnurekendur
ofmátu möguleika Ís-
lands í samkeppni
þjóðanna. Við létum
blekkjast af hroka og
miskunnarleysi.
Hættum að velta
okkur upp úr íslenska
hruninu, áður undrinu. Þjóðin er
úrvinda og þarf að skipta um gír,
sækja fram og rifja upp allt það
jákvæða sem einkennir land og
þjóð.
Þjóðin er ein stór fjölskylda þar
sem hver og einn er með sinn
rekstrar- og efnahagsreikning. Al-
þingi er einskonar ígildi foreldr-
anna, sem horft er til með von í
brjósti um að sátt náist á heim-
ilinu og öryggi barnsins sé tryggt.
Ómálefnaleg umræða, ofsafengið
rifrildi, hróp, frammíköll, niðrandi
setningar, fúkyrði, endalaus um-
ræða um fortíðina, sökina og
smánarlega lítil umræða um tæki-
færin og endurhæfingu þjóð-
arinnar framkallar kvíða, örygg-
isleysi og vanlíðan sem er ekki
góð uppskrift að andlegri upp-
byggingu fjölskyldunnar.
Eflum samkennd
Eitt meginhlutverk
ráðamanna landsins
er að hámarka vellíð-
an þjóðarinnar. Þegar
þjóðarskútan siglir í
lífsins ólgusjó er það
synd og skömm að
stjórnarsinnar og
stjórnarandstaða skuli
ekki hafa komist að
samkomulagi um sigl-
ingastefnuna. Allir
flokkar áttu að axla
ábyrgð og taka bein-
an þátt í Icesave-málinu. Þá hefðu
allir verið upplýstir frá fyrstu
hendi um samningsmöguleikana
hverju sinni. Að auki áttu allir
flokkar þingsins að koma að fjár-
lagagerð og móta fjárlagastefnuna
miðað við ríkjandi ástand. Það
þarf nýja hugsun.
Aðgát skal höfð í nærveru sálar.
Umræðan á Alþingi á að sameina
og styrkja íslenska þjóð ekki
sundra henni og blekkja. Umræð-
an á ekki að hafa þau áhrif að ota
hagsmunaaðilum saman í illvígar
deilur samanber ræðu félagsmála-
ráðherra á þingi ASÍ nýverið. Um-
ræðan á að vera hvetjandi og upp-
byggjandi til að auðvelda
ákvörðunartöku um allt þjóðfélag-
ið.
Verkefni Alþingis, ríkisstjórn-
arinnar, fjölskyldna og fyrirtækja
hafa sjaldan eða aldrei verið
flóknari og umfangsmeiri en nú.
Vandamálin/verkefnin eru ekki
bara fjárhagslegs eðlis. Þjóðin er
mjög ósátt. Hún þarf á andlegri
hvatningu og andlegri þjálfun að
halda til þess að flýta fyrir end-
urreisn Íslands.
Endurhæfum okkur
Ég hvet því Alþingi og rík-
isstjórnina til að hefja markvissa
andlega og líkamlega endurhæf-
ingu þjóðarinnar. Formlegt tákn-
rænt upphaf verkefnisins yrði er
Alþingi og ríkisstjórn settust sam-
an t.d. á námskeið sem kennt er í
EHÍ er kallast „Lausnamiðuð
nálgun í lífi og starfi“, þar sem
sjónarhornið eða áherslan er á
lausnina en ekki vandann, lausna-
tal í stað vandamálatals. Nám-
skeiðið fari fram á þingfundi í
beinni lýsingu í sjónvarpi sem
hluti af gagnsæi og hvatningu
þingsins til þjóðarinnar. Nám-
skeiðið var mér hvatning og góð
lexía á lausnamiðaðri leið í gegn-
um lífið.
Sameinað Alþingi og ríkisstjórn
samþykki fjármögnun um end-
urhæfingu þjóðarinnar þar sem
ríki, sveitarfélög og fyrirtæki eru
hvött til að boða til fundar með
íbúum landsins. Fundarefnið yrði:
„Hvernig getum við aukið vellíð-
an þjóðarinnar?“ Þessi hópvinna/
umræða yrði okkur öllum holl og
myndi hvetja okkur til dáða.
Sameinað Alþingi og ríkisstjórn
hvetji þjóðina til að taka þátt í al-
mennu félagsstarfi m.a. til að
styrkja samheldni þjóðarinnar.
Sameinað Alþingi og ríkisstjórn
komi reglulega fram með hnit-
miðaðar upplýsingar til almenn-
ings með markvissum og læsileg-
um hætti um stöðu og horfur
Íslands til leiðbeiningar fyrir íbúa
og hagsmunaaðila.
Að lokum
Íslensk útrás á og átti rétt á
sér en ekki á þann hátt sem við
höfum reynslu af. Hættum að tala
um að útrás á erlenda markaði sé
neikvæð, gerum orðið útrás aftur
að einhverju jákvæðu í huga
fólks. Við höfum nóg fram að
færa tengt auðlindum okkar,
reynslu, menntun og lífsins gæð-
um. Hrunið varð okkur dýrt en
einnig dýrmætt. Við getum eign-
fært reynsluna og miðlað henni
til komandi kynslóða jafnt heima
og erlendis sem víti til varnaðar.
Á einni nóttu var þjóðinni kippt
niður á jörðina og verðmætamat
okkar breyttist til hins betra að
mínu mati.
Við erum skuldug þjóð, en við
megum ekki gefast upp á því að
skapa hér þjóð sem er sátt við
lífið og tilveruna. Gleðjumst yfir
hverju jákvæðu spori í átt að
aukinni vellíðan og sjálfstrausti
þjóðarinnar.
Æfum okkur að hugsa já-
kvætt. Við getum aldrei tapað á
því, þrátt fyrir erfiðar aðstæður
hvers og eins.
Stefnum að því að vera fyr-
irmyndarþjóð og endurheimtum
virðingu og sjálfstraust okkar
með einföldum lausnum sem
kosta ekkert, með breyttu upp-
byggjandi hugarfari. Farsæl
ákvarðanataka okkar allra á end-
anum skilar sér svo aftur í já-
kvæðum formerkjum rekstrar-
og efnahagsreiknings Íslands hf.
Ráðamenn, fáið þjóðina til að
svara spurningunni: Hvernig
getum við aukið vellíðan okkar?
Ég treysti íbúum landsins til
að koma með raunhæfar lausnir
til leiðbeiningar fyrir sig og
ráðamenn þjóðarinnar.
Lúin þjóð í landi tækifæranna – Sækjum nú fram
Eftir Sturlaug
Sturlaugsson »Ég hvet því Al-
þingi og rík-
isstjórnina til að
hefja markvissa and-
lega og líkamlega
endurhæfingu þjóð-
arinnar.
Sturlaugur
Sturlaugsson
Höfundur er viðskiptafræðingur
og formaður Íþróttabandalags
Akraness.
Í ÆVIMINN-
INGUM Ólafs Ketils-
sonar bifreiðarstjóra
á Laugarvatni, Á
miðjum vegi í manns-
aldur, og Guðmundur
Daníelsson skráði,
segir Ólafur, sem
fæddist og ólst upp á
Álfsstöðum á Skeið-
um, á einum stað frá
því er boðað var til
dansleikjar í samkomuhúsi Skeiða-
manna á Húsatóftum á ofanverð-
um þriðja áratug aldarinnar sem
leið. Þar sté ung skáldkona, Rósa
B. Blöndals í Framnesi, þá nýlega
fermd, í ræðustól og flutti fólkinu
frumsamin ljóð, á meðan harm-
óníkuleikarinn kastaði mæðinni.
Rósa, sem þá var íklædd upphlut,
með stokkabelti af gulli, var að al-
mannaviti talin undrabarn að
skáldgáfu, svo að ljóðmælin
streymdu sem áreynslulaust af
vörum hennar.
Frú Rósa fæddist í Reykjavík
árið 1913, dóttir hjónanna Björns
Blöndal Jónssonar og Jóhönnu
Jónsdóttur. Hún nam á Laug-
arvatni og lauk prófi frá Kenn-
araskóla Íslands 1934. Síðar stund-
aði hún kennslustörf víða um land,
var ýmist kennari eða skólastjóri
m.a. í Súðavík, Skerjafirði, Ása-
skóla í Gnúpverjahreppi, á
Drangsnesi og Stað í Steingríms-
firði.
Eiginmaður frú Rósu var síra
Ingólfur Ástmarsson (1911-1994),
sem sóknarprestur var á Stað í
Steingrímsfirði 1943-48, á Mosfelli
í Grímsnesi til 1957, en biskupsrit-
ari síðan um árabil, uns hann tók
aftur við embætti á Mosfelli haust-
ið 1967 og gegndi til ársloka 1981.
Höfundur þessarar nýju ljóða-
bókar hefur samið fjölda annarra
rita, þar á meðal kvæðabækurnar
Þakkir (1933), Fjallaglóð (1966),
Flúra lúra lýra (1998), Hátíðarljóð
á Þorláksmessu (1998) og Íslands
aldar árþúsunda-aldamót (2000).
Þá skrifaði hún skáldsöguna Lífið
er leikur (1938), gaf út þrjú erindi
um náttúruvernd (1967), ritaði
stórmerka og nýstár-
lega bókmenntarýni,
Leyndar ástir í Njálu
(1987) og setti saman
bókina Skáld-Rósa
(1989), sem er mjög
læsileg ævisaga nöfnu
hennar, Rósu Guð-
mundsdóttur (1795-
1855) skáldkonu, er
um skeið bjó á Vatns-
enda í Vesturhópi, en
margar vísur hennar
lifa enn góðu lífi á
vörum þjóðarinnar.
Í Sálmabók íslensku kirkjunnar
á frú Rósa sálminn nr. 169, Ljómi
Guðs veru líður nú/um landsins
fjallasal, og hygg ég að hann muni
lengi halda nafni hennar á loft.
Síðan Ólafur heitinn Ketilsson
hlustaði á Rósu Björnsdóttur Blön-
dals lesa upp kvæði sín á Húsa-
tóftum forðum, hálfþrítugur að
aldri, hefur mikið vatn runnið til
sjávar, enda liðin rúm 80 ár frá því
þetta var. Núna, hátt á tíræð-
isaldrinum, lætur skáldkonan eng-
an bilbug á sér finna, heldur rær
enn ótrauð út á sónarsvið. Ljóðið
heldur áfram að vitja hennar eins
og fyrrum – og bera blóm; hún
slær lútu sína af listfengi og stillir
oft bordúninn hátt.
Rúmsins vegna er þess ekki
kostur að fjalla hér um einstök
ljóð í löngu máli. Sum kvæðanna í
bókinni orti Rósa ung að árum.
Gott dæmi um það er Pourquoi
pas? langt og átakanlegt kvæði um
miskunnarlaus örlög, sem hún
kvað aðeins 23ja ára, og ber
glampandi ljóðgáfu og ríkum
skáldmetnaði glöggt vitni. Þá get
ég ekki stillt mig um að nefna
minningaljóðin um eiginmann
Rósu, síra Ingólf Ástmarsson, og
son þeirra, Sigurð Örn Ingólfsson
(1935-2001), sem bæði eru ort af
ást og söknuði, næmi og innileika.
Af sama toga er snilldarleg fer-
skeytla um Ragnheiði Katrínu
Hafstein Arnardóttur, sonardóttur
frú Rósu, sem reynst hefur ömmu
sinni ómetanleg stoð og stytta í
hennar aldurdómi. Hnitmiðað og
sterkbyggt er líka ljóðið um Jar-
þrúði Nikulásdóttur, húsfreyju í
Framnesi á Skeiðum, fósturmóður
frú Rósu, sveipað blámóðu minn-
inganna, en þær eru sú eina Para-
dís sem aldrei er hægt að reka
okkur út úr. Þar í er þetta:
Þú gekkst með mér um línur ljóðs
og lyftir sál til hæða,
þú bjóst við margföld efni óðs
í efstu sölum kvæða.
Í fjallabæ var fátt um seim
en fjöldi stefs og bögu.
Í þínum innra yndisheim
varð allt að mynd og sögu.
En það, sem við fyrsta lestur
snart mig dýpst í þessari fallegu
ljóðabók, er þýðing frú Rósu á
enska kvæðinu Bedtime (Hátta-
tími) eftir Ralph M. Jones. Þetta
er dásamlegur og óviðjafnanlegur
söngur um ástina og dauðann. Frú
Rósa nær efni ljóðsins og seiðandi
bragarhættinum, músíkinni í text-
anum, af mikilli leikni og skáld-
legri viðkvæmni. Með angurværð
er horft er um öxl til yngri áranna,
þegar lífið var jafn barmafullt af
fyrirheitum og það er nú af minn-
ingum, svo að ratar beint inn að
hinum leyndu strengjum manns-
hjartans, sem eru að sama skapi
raunverulegir sem þeir eru óút-
skýranlegir.
Kvæðið hefst svona:
Þín fagra minning leitar mín
umliðin ár,
er lauk ég verki seint og heyrði
ylspor þíð,
en síðan hógvært andvarp og
þú hvíslar blítt
um háttutíð.
Síðasta erindið hljóðar svo:
Ef stæðir þú hér, yndi liðins ævidags
og orðin blíð um háttinn segðir þú
hjá mér,
hve fegin léti ég frá mér allt og
færi strax
í fylgd með þér.
Svona yrkir aðeins góðskáld.
Kveðjur – ný ljóðabók
Rósu B. Blöndals
Eftir Gunnar
Björnsson » Ljóðið heldur áfram
að vitja hennar eins
og fyrrum – og bera
blóm.
Gunnar Björnsson
Höfundur er prestur.
BLOGGARI Morg-
unblaðsins sem felur
sig bakvið nafn Stak-
steina sagði fyrir
nokkrum dögum:
„geta stjórnmálamenn
látið eins og þeim
komi ekki við ef banki
sem ríkið hefur stjórn
á ætlar hugsanlega að
afskrifa milljarðatugi
fyrir helstu fjár-
sýslumenn landsins en leyfa þeim
samt að halda eign sinni“. Fyrir of-
an bloggtextann var mynd af Jóni
Ásgeiri, syni mínum. …„að afskrifa
milljarðatugi…..“ Hvaðan hefur
bloggarinn þessar upplýsingar?
Áður en lengra er haldið er rétt
að taka fram, að viðræður eiga sér
nú stað við Nýja Kaupþing banka
hf. um málefni Haga. Viðræðurnar
eru í eðlilegum farvegi. Gert er ráð
fyrir að erlendir fjárfestar komi
með verulegt nýtt fé inn í félagið.
Það fé verður nýtt til að gera upp
skuldir 1998 með staðgreiðslu, auk
þess sem bankinn eignast hlutafé í
1998 ehf. Með því er hámarksend-
urgreiðsla til bankans tryggð. Eng-
ar afskriftir verða á skuldum Haga
hf., sem voru endurfjármagnaðar
nú í október.
Það er ekkert óeðlilegt við það,
að bankinn vinni með núverandi
eigendum, sem þekkja félagið og
hafa stofnað til góðra viðskipta-
sambanda í gegnum áratugi, enda
um verðmætar eignir að ræða. Það
getur skipt máli fyrir framtíð-
arvirði þeirra. Og auðvitað er það
von manna að þessi endur-
skipulagning verði til þess að allar
kröfur Kaupþings innheimtist að
lokum. Öll fyrirtæki í landinu þurfa
tíma og endurskipulagningu til að
halda áfram.
Bloggarinn fyrrnefndi heldur
áfram á sömu nótum og segir
„hvar er Jóhanna Sigurðardóttir
þegar útlit er fyrir að banki í
umsjá ríkisins ætli að afskrifa tug-
milljarða skuldir á tiltekna við-
skiptajöfra? Getur verið að for-
sætisráðherra landsins hafi enga
skoðun á því, hvort stærstu leik-
menn fjármálalífsins
síðustu árin eigi að fá
meiri og betri fyr-
irgreiðslu en hinn al-
menni maður?“
Nú man ég ekki bet-
ur en nefndur forsætis-
ráðherra hafi í ræðu
sinni á síðasta flokks-
stjórnarfundi Samfylk-
ingarinnar bent á, að
Davíð Oddsson, rit-
stjóri, hefði kostað
þessa þjóð a.m.k. kr.
300.000.000.000. Forsætisráðherra
er ekki vanur því að fara með stað-
lausa stafi. En auðvitað hefur
moggabloggarinn ekki áhuga á
þessum tölum.
Það eru allir að leggja sig fram
og gera sitt ýtrasta til að leysa mál-
in og skapa vinnufrið í kringum
Haga, svo starfsmenn geti einbeitt
sér að því sem þeir gera best, að
reka fyrirtækið og þjóna við-
skiptavinum sínum. Hjá Högum
starfa um 2000 manns og þetta fólk
hefur orðið fyrir endalausu áreiti
síðustu árin. Það vakti athygli mína
í fréttum á dögunum, að útgerð-
armenn nota þau rök meðal annars
gegn upptöku aflaheimilda, að sjó-
menn og annað starfsfólk í sjávar-
útvegi verði uggandi um sinn hag
og líði illa í vinnunni. Hvað má okk-
ar starfsfólk segja? Og ekki rísa
nein samtök upp og verja fyr-
irtækin eða starfsfólk þess.
Það virðist vera þannig, að sé
sama vitleysan sögð nógu oft fer
fólk að trúa henni og gildir þá einu
hver sannleikurinn er.
Hafa skal það sem
sannara reynist
Eftir Jóhannes
Jónsson
Jóhannes Jónsson
» Forsætisráðherra
sagði í ræðu að Dav-
íð Oddsson hefði kostað
þjóðina a.m.k. kr.
300.000.000.000. Auðvit-
að hefur Moggablogg-
arinn ekki áhuga á þeim
tölum.
Höfundur er stofnandi Bónuss og
stjórnarformaður Haga hf.