Norðurland - 27.04.1979, Qupperneq 5

Fréttir
Á allra síðustu árum hefur
mátt merkja umtalsverða sókn
hjá Esperantohreyfingunni víða
um heim, en hún hafði verið í
nokkurri lægð, þó alltaf væri þar
Iífsmark að finna og veruleg
útgáfustarfsemi í gangi, svo og
ýmisleg önnur starfsemi. Það
hefir greinilega mátt sjá, að
heimsstyrjaldirnar báðar höfðu
geysimikil neikvæð áhrif á gengi
hennar og svipaða sögu er hægt
að segja um þá spennutíma, sem
nefndust kalda stríðið. Um þessi
áhrif mætti fara mörgum orðum
svo og um þá fordóma sem ennþá
gætir í garð þessa alþóðatungu-
máls, sem fyrir löngu hefir
sannað yfirburði sína sem auð-
lært mál, en jafnframt blæbrigða-
ríkt og merkingarlega nákvæmt.
Hér skal ekki fjölyrt um kosti
Esperantos, heldur tínd til nokk-
ur atriði er gefi til kynna þá sókn
sem nú er hafin.
UNESKO
Með falli Þjóðabandalagsins
varð Esperantohreyfingin fyrir
miklu áfalli, en í skjóli þess m.a.
hafði hún lifað blómaskeið á
árunum milli heimsstyrjaldanna.
Sameinuðu Þjóðirnar sem stofn
aðar voru eftir seinna stríðið
sýndu Esperantohugmyndinni
engan áhuga, og það muna þeir
sem sátu á skólabekk á fimmta
áratugnum, að allar umræður
nemenda um nauðsynina á
hlutlausu alþjóðamáli voru um-
svifalaust stimplaðar sem hættu
legur kommúnismi af áhrifa-
miklum skólamönnum hérlend-
um, og þannig var andrúmsloft-
ið vafalítið í grannlöndum okk-
ar einnig. Arið 1954 tekst
loks að fá samþykkta í-
UNESKO (Menningar og
Fræðslustofnun Sameinuðu
þjóðanna) ályktun hliðholla
Esperanto í hverri aðalfram-
kværpdastjórinn er hvattur til
að fylgjast með framgangi máls-
ins og hafa tengsl við Alþjóða-
samband Esperantista (UEA).
Þessi táfesta sem Esperanto-
hreyfingin náði á vegum sam-
einuðu þjóðanna bar lítinn
ávöxt þar til 1977 er aðalfram-
kvæmdastjóri UNESKO’s
M’Bow mætti sjálfur á setningu
62. heimsþings Esperantista í
R.vík. og lýsti yfir trú sinni á
Esperanto og tilganginn með
því. Síðan hefir M’Bow rækt
mjög vinsamlegt samband við
UEA og lofar það sannarlega
góðu um framhladið.
Fjárhagurinn.
í allmarga áratugi hefur UEA
verið aðalsamtök Esperantista
og fjárhagsstaða þessara sam-
taka slæm, en þrátt fyrir það
hefir þeim auðnast að halda
uppi nauðsynlegri félagslegri
starfsemi og einnig hrundið í
framkvæmd ýmsum stórvirkjum
á sviði útgáfustarfsemi. Það er
því ekki lítið fagnaðarefni að
fjárhagur samtakanna skuli
fara síbatnandi, en sú hefir verið
raunin nokkur undanfarin ár.
Þá hafa ungir menn bæst við í
fremstu forystusveit UEA og
nýjar hugmyndir og starfsað-
ferðir komið með þeim. Sérstök
þáttaskil urðu í þessu efni á 59.
heimsþinginu sem haldið var í
Hamborg 1974.
Esperantoþorpið.
Fyrir um það bil 6 árum
keyptu ítölsk hjón, Grattapag-
lia, búgarð í Brasilíu og settust
þar að. Þau gáfu honum nafnið
Bona Espero (Góð Von) og
stofnsettu þar „Esperantistaný-
lendu“ sem síðan hefur dafnað
og vaxið. Þangað hafa leitað
fjölmargir Esperantistar til
lengri eða skemmri dvalar og
sumir sest þar að fyrir fullt og
allt, svo að nú hefir þarna orðið
til lítið þorp og hið daglega
tungumál þorpsbúa er Esper-
af Esperantohreyfingunni
anto enda eru þeir þangað
komnir úr hinum ólíkustu
heimshlutum.
IRAN
Hjá stúdentum viðháskólann
í Teheran hefir síðustu 4 árin
blossað upp slíkur áhugi á
Esperanto að ekkert líkt er
þekkt í hinni 90-ára löngu sögu
málsins. Þessi sprengikennda
hreyfing sem magnast hefur ár
frá ári nær langt út fyrir raðir
háskólans, en upphafsmaður
hennar er íranskur sálfræðingur
og rithöfundur dr. Saheb-Zam-
ani sem starfar við háskólann.
Að sjálfsögðu leggur hópur
annarra ágætra manna einnig
hönd á plóginn enda skipta þeir
þúsundum sem árlega hefja
nám í málinu. Erfitt er að spá
um framtíð þessarar hreyfingar
í því umróti sem nú ríkir í Iran,
en sem betur fer á Esperanto-
hreyfingin sér nú skipulagða
formælendahópa innan fjöl-
margra trúarflokka og annarra
voldugra samtaka. Esperanto-
hreyfingin lýsti í upphafi yfir
algeru og ævarandi hlutleysi í
öllum deilum um stjórnmál og
trúmál í víðustu merkingu
þeirra orða. Við þetta hlutleysi
hefir alltaf verið staðið og þess
vegna vænta Esperantistar þess
að samtök þeirra fái að starfa
hvernig sem stjórnmál annars
skipast.
Ungverjaland.
A s.l. ári hlaut Esperanto
viðurkenningu sem fullgilt
tungumál í skólakerfi Ungverja-
lands og skal vera í boði (ásamt
þeim 7 erlendu málum sem áður
nutu þessarar viðurkenningar) í
sérhverjum skóla fyrir nem-
endur á aldrinum 14-18 ára.
Þetta mikilvæga skref skal vera
komið til framkvæmda árið
1981. Aðdragandi þessa er sá að
við háskólan í Budapest var árið
1966 stofnaður kennarastóll í
Esperanto (máli og bókmennt-
um) og það hefur á rúmum
áratug leitt til þess að augu
manna hafa opnast fyrir mögu-
leikanum og nauðsyninni á
alþjóðamáli svo og yfirburðum
Esperantos, auk þess sem nægi-
lega stór hópur manna hefir
tekið próf í málinu til að hægt sé
að bjóða það fram sem valkost á
móti hinum hefðbundnu er-
lendu þjóðtungum í skólakerf-
inu.
Af Esperantohreytingunni á
Islandi eru að vísu engin stórtíð-
indi, en þó má geta þess að
heimsþingið í Reykjavík '11
hefur haft mjög örvandi áhrif á
starfsemi hennar og nú fer fram
kennsla i því á þrem stöðum á
landinu. Vert er að vekja
sérstaka athygli á því hér, að
Baldur Ragnarsson kennari við
Menntaskólann við Hamrahlíð
er formaður þeirrar nefndar
sem velur þau bókmenntaverk á
Esperanto sem verðlaun hjóta á
hinum árlegu heimsþingum
samtakanna UEA. Það er sann-
arlega ekki út í bláinn að bera
fram kröfu um kennarastól í
Esperanto við Háskóla íslands.
J.H.J.
Fjölbreytniy glœsileiki og flug
kynnt sér esperanto fyllast
aðdáun á hve vel hefur tekist
til við gerð málsins. Hvernig
hefur tekist að sameina ein-
faldleika annarsvegar og fjöl-
breytni og glæsileika hinsveg-
ar.
Orðstofnarnir eru að % hlut-
um fengnir úr latínu, en hinir
úr ýmsum þjóðtungum. Ef
eitthvert orð hefur rutt sér til
rúms í mörgum tungumálum
er það jafnan notað. Þetta
veldur því að vesturlandabúar
með nokkra málakunnáttu
þekkja og skilja stóran hluta
orðaforðans eða jafnvel megn-
ið af honum, og veitist þeim
Esperanto var skapað fyrir því námið ótrúlega auðvelt.
tæpri öld. Höfundur þess var Málfræðin er mjög einföld,
pólski augnlæknirinn Ludvig en þó afar mikilvæg. Allar
Zamenhof. Hann var mikill reglur eru án undantekninga
málamaður og þekkti margar og komast helstu atriðin fyrir
þjóðtungur. Honum var Ijóst að Öðrum megin á póstkorti.
með alþjóðlegu, hlutlausu Hver orðflokkur endar á til-
tungumáli væri hægt að auka teknum bókstaf, og má þannig '
kynni og samskipti fólks og á augabragði átta sig á hvaða
eyða allskonar misskilningi og orðflokki hvert orð tilheyrir.
þjóðrembingi. Það yrði þá erf- Föllin eru aðeins 2 og fallend-
iðara um vik að magna upp ing alltaf sú sama, án þess að
hatur milli þjóða, sem leiddi til orðstofninn breytist. Hver
styrjalda. bókstafur er alltaf borinn eins
Þeir sem eitthvað hafa fram, án tiliits til hvar í orðinu
hann stendur og hvaða stafir veit dæmi um mann sem hafði
standa næst honum. lært dönsku í 4 áren esperanto
En það sem hvað mest í 7 vikur. Hann var á móti
einkennir málið er mikil í Danmörku og hlustaði þar á
notkun forskeyta og við- ræðu en skildi varlaorðí henni
skeyta. Þetta hefur tvenns- fyrr en hún var þýdd á
konar þýðingu: í fyrsta lagi má esperanto.
breyta merkingu orða með Það er til mjög mikið af
notkun þeirra og fækka þann- bókmenntum á esperanto og
ig fjölda orðstofnanna sem fjöldi esperanto-mælandi
þarf að leggja á minnið. Dæmi: manna skrifast á. Á hverju ári
Granda þýðir stór, en mal- eru haldin mörg mót og nám-
granda litill, en forskeytið mal skeiðút um allan heim, og það
þýðir öfugt, gagnstætt. er til öflugur félagsskapur
I öðru lagi Iagi gefa for- meðal esperantosinna sem
skeytin og viðskeytin tungunni stuðlar að ferðalögum og
fjölbreytni, glæsileika og flug. innbyrðis kynnum félaganna.
Esperanto hefur töfra og í Reykjavik er öflugt félag
sveigjanleika engu síður en esperanto-manna, og hér í bæ
þjóðtungurnar. eru um 2 tugir manna sem hafa
nokkuð vald á málinu og hafa
Þórbergur Þórðarson var þeir með sér félag og halda
mikill unnandi esperanto. uppi töluverðu starfi. M.a.
Hann hélt því fram að esper- hafa verið haldin nokkur
anto vært bæði nákvæmara og námskeið í málinu.
blæbrigðaríkara en aðrar Ég vil hvetja alla sem hafa
tungur, gagnstætt því sem oft áhuga á að læra esperanto að
heyrist hjá tungumálamönn- snúa sér til formanns félagsins,
um sem ekki þekkja esper- J6ns Hafsteins Jónssonar, en
anto- strax og nægur fjöldi nemenda
Reynslan hefur sýnt, að það fæst verður efnt til námskeiðs.
tekur 5-10 sinnum styttri tíma _ ,
aðlæraesperantoenensku.Ég Magnús Asmundsson,
Sendum félögum okkar og
annarri alþýðu landsins
baráttukveðjur 1. maí
Verkakvennafélagið Aldan
Sauðárkróki
s___ ^
Sendum félögum okkar og
verkafólki um land allt
baráttukveðjur 1. maí.
Verkalýðsfélagið Vaka
Sigluflrði
-------- N
Sendum félögum okkar
og annarri íslenskri alþýðu
baráttukveðjur 1. maí.
Alþýðusamband Norðurlands
^ --- -..-.J
-------------------------------------
Sendum félögum okkar
og annarri íslenskri alþýðu
baráttukveðjur 1. maí.
Sjómannafélag Eyjafjarðar
------------------------------------
í samstöðu er sigurinn fólginn
Minnumst þess í dag / , , . 7 A 7
og alla daga. Amaðaroskir og barattukveðjur L mai
Verkalýðsfélagið EINING
NORÐURLAND - 5