SunnudagsMogginn - 09.10.2011, Side 44

44 9. október 2011
Lee Child - The Affair bbbmn
Það verður ekki af Jack Reacher tekið, hann er konungur töffaranna,
fljótastur, sterkastur og myndarlegastur sem
hann hefur og sannað í hverri bókinni af annarri,
nú síðast í The Affair sem kom út í vikunni. Hann
hljóta það að bía þau örlög sem aðrir harðhausar
hafa þurft að þola; það er ekki nema takmakað
sem hægt er að láta töffara gera; þó að óþokkar
séu óg verði ótreljandi, þá hljóta lesendur að
þreytast á því að lesa um slagmál á slagsmál ofan,
eða hvað? Ekki er annað að sjá af þessari nýjustu
bók um Reacher, þeirri sautjándi, er uppbygg-
ingin nokkuð önnur en við eigum að venjast,
sagan hefst á atriði sem er í nálæg enda bókarinnar, og smám saman
kemur í ljós að bókin segir frá síðustu dögum Reacher í hernum. Líkt
og í fyrri bókum er hann eitursnjall, sér það sem aðrir ekki sjá, og
heyri það sem ekki er sagt. Hioonum er falið að rannsaka morð í
smábæ skammt frá herstöð og síðan að takas þátt í að þagga málið
niður svo ekki falli skuggi á tiltekinn þingmann og háttasettan son
hans í hernum. Reacher er þó þeirrar gerða að gera frekar það sem
honum þykir rétt en það sem honum er sagt að gera og fljótlega
sverfur til stáls milli hans og afla í hernum. Líkt og í fyrri bókum
skirrist hann ekki við aðbeita ofbeldi sýnist honum svo og í bókinni
er nóg af slíku. Semsé: Dæmigerð Reacher-bók og reyndar með betri
slíkum, ekki síst fyrir það hvernig hún fyllir inn í söguna og skýrir til
að hvað varð til þess að hann hætti í hernum og svo líka hvers vegna
hann lagðist í flakk. Eini galli á bókinn er óþarflega bersöglar sam-
farasenur; kannski hefur Lee Child búið of lengi vestan hafs.
Mark Billingham - Good as Dead bbbnn
Mark Billingham er frægur fyrir bækur sínar um lögregluforingjann
Tom Thorne og Good as Dead er tíunda bókin þar
sem hann er í aðalhlutverki. Það er reyndar ekki
nógu nákvæmt að segja að hann sé í aðal-
hlutverki því hann deilir bókinni með lögreglu-
manni, Helen Weeks, sem er sérfræðingur í að
semja við gíslatökumenn. Samningatækni henn-
ar kemur þó að litlum notum þegar hún verður
fyrir þvi að sjoppueigandi af asískum uppruna í
hverfi hennar tekur hana og annan viðskiptavin í
gíslingu. Það veldur öllum heilabrotum að
sjoppueigandinn vill ekki við neinn tala nema Tom Thorne, en síðar
kemur í ljós að viðkomandi vill að Thorne komist á snoðir um
hvernig á því stóð að sonur sjoppueigandans var fangelsaður fyrir
engar sakir og af hverju hann lést síðan í fangelsinu. Sjónarhornið
færsit síðan á milli Weeks og Thorne fram eftir bókinni þar til segja
má að Thorne steli senunni, enda eðlilega meira að gerast í kringum
hann en lögreglukonu sem hlekkjuð er við ofn, ekki sist eftir að fleiri
falla í valinn.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Erlendar bækur
Eymundsson
1. Game of Thrones -
George R. R. Martin
2. Only Time Will Tell - Jeff-
rey Archer
3. Chasing the night - Iris
Johansen
4. Silent Voices - Ann Clee-
ves
5. Amazonia - James Rollins
6. Clash of King’s - George
R. R. Martin
7. A Feast For Crows -
George R. R. Martin
8. Storm of Swords - George
R. R. Martin
9. One day - David Nicholls
10. Shadow Zone - Iris Joh-
ansen
New York Times
1. The Help - Kathryn Stoc-
kett
2. Lethal - Sandra Brown
3. The Mill River Recluse -
Darcie Chan
4. Heat Rises - Richard
Castle
5. Son of Stone - Stuart Woods
6. The Abbey - Chris Culver
7. Listen to Your Heart - Fern
Michaels
8. Kill Me If You Can - James
Patterson & Marshall Karp
9. The Night Circus - Erin Mor-
genstern
10. New York to Dallas - J. D.
Robb
Waterstone’s
1. Inheritance - Christopher
Paolini
2. The Affair - Lee Child
3. Death of Kings - Bernard
Cornwell
4. The Name of the Star - Mau-
reen Johnson
5. Tinker Tailor Soldier Spy -
John le Carre
6. The Son of Neptune - Rick
Riordan
7. Last Breath - Rachel Caine
8. One Day - David Nicholls
9. Tinker Tailor Soldier Spy -
John le Carre
10. The Dukan Diet Recipe Bo-
ok - Pierre Dukan
Bóksölulisti
Lesbókbækur
Í
dag kemur út á íslensku bókin Hvernig
ég kynntist fiskunum eftir tékkneska rit-
höfundinn Ota Pavel í þýðingu Gyrðis Elí-
assonar, en á frummálinu heitir bókin Jak
jsem potkal ryby. Bókin geymir safn tengdra
frásagna sem byggja á bernskuminningum Pa-
vels, einskonar skáldsaga gerð úr smásögum, og
lýsir lífinu í í sveitahéruðum Tékkóslóvakíu allt
fram til þess að landið var hernumið af Þjóð-
verjum. Faðir Pavels var ryksugusölumaður og
framúrskarandi sölumaður, eins og því er lýst í
bókinni, en helst af öllu vildi hann veiða og var
sífellt að veiða, einn eða með frænda sínum, nú
eða með strákunum sínum og þá helst Ota litla,
sem var yngstur þeirra. Sögurnar eru því flestar
veiðisögur og um leið sögur um sakleysi liðins
tíma, ljúfsár lýsing á lífinu í litlum bæ langt frá
heimsins glaumi og um leið dæmisögur um lífið.
Barn á Electrolux-ryksugu
Ota Pavel var gyðingur, fæddur 1930. Til er
mynd af honum sem barni þar sem hann situr á
Electrolux-ryksugu, en faðir hans starfaði ein-
mitt fyrir Electrolux og var ekki bara besti
Electrolux-sölumaður Tékkóslóvakíu, heldur
besti sölumaður heims, svo magnaður að hann
gat selt fólki ryksugur sem var ekki einu sinni
með rafmagn í húsum sínum.
Sölustarfið varð til þess að fjölskyldan var
mikið á ferðinni, en þegar Þjóðverja hernámi
Tékkóslóvakíu neyddust þau til að flytja frá
Prag til Buštehrad, sem er í sveitinni skammt
vestan við Prag. Bræður Ota, Hugo og Jiri voru
síðar sendir í fangabúðirnar í Terezin og síðar
var faðir þeirra sendu sömu leið, en Ota var
heima hjá móður sinni, sem var ekki gyðingur.
Feðgarnir komust lífs af í búðunum og gátu
snúið aftur heim til fjölskyldunnar eftir stríð, en
þá tóku þau upp nýtt ættarnafn, Pavel í stað
Popper.
Ota var mikill áhugamaður um íþróttir,
keppti í fótbolta fyrir Buštehrad og íshokkí með
Sparta Prag, en veikindi urðu til þess að hann
varð að leggja skautana á hilluna. Hann tók þá
til við þjálfun, en gerðist síðar íþrótta-
fréttamaður hjá tékkneska ríkisútvarpinu. Hann
skrifaði síðar um íþróttir fyrir tímarit og þar
birtust fyrstu smásögur hans sem flestar sögðu
frá íþróttamönnum.
Tvíhverf geðhvarfasýki
Á vetrarólympíuleikunum í Innsbruck í Aut-
urríki 1964, fékk Ota Pavel áfall sem leiddi til
þess að hann var greindur með tvíhverfa geð-
hvarfasýki. Eins og sagan er rakin á vefsetri
tékkneska ríkisútvarpsins varð tékkneska ís-
hokkíliðið dæmt niður í þriðja sæti fyrir ótil-
greint klúður. Þegar Pavel kom í búningsklefa
leikmanna og lét þau orð falla að það væri frá-
bær átrangur að komast í þriðja sætið hrópaði
einhver leikmanna að honum: Komdu þér í gas-
klefann gyðingur. Þetta hafði kom Pavel í slíkt
ójafnvægi að hann tók að sjá nasistafól í hverju
horni og endaði með því að brjótast í hlöðu í
útjaðri borgarinnar, frelsa öll dýrin og kveikja
síðan í hlöðunni. Hann var handsamaður við
verknaðinn og lokaðu inni á geðsjúkrahúsi. Á
næstu níu árum var hann lagður inn nítján
sinnum vegna geðsjúkdóms síns, en á þeim ár-
um skrifaði hann líka siðar helstu bækur. Síðust
í röðinni var Hvernig ég kynntist fiskunum sem
gefin var út 1974, ári eftir andlát Ota Pavels.
Í eftirmála að bókinni fjallar Pavel um það er
hann „missti vitið“, eins og hann orðar það.
Hann segir og að eitt af því sem varð honum til
bjargar eftir fimm ára veikindi þar sem hann
beið eftir kraftaverki, hafi verið veiðin: „Þegar
mér tók að líða betur, reyndi ég að minnast
þess sem hafði verið fagurt í líf mínu. Ég hugs-
aði ekki um ástina eða hvernig ég hefði ferðast
um allan hnöttinn. Ég hugsaði ekki um öll næt-
urflugin yfir höfin, eða hvernig ég lék íshokkí í
Prag. Ég minntist þess þegar ég var á gangi
meðfram lækjum, ám tjörnum og stíflum til að
veiða fisk. Ég gerði mér grein fyrir því að þetta
var það fegursta sem ég hefði upplifað á ævi
minni.“
Tékkneski rithöfundurinnOta Pavel, höfundur Hvern-
ig ég kynntist fiskunum.
Enginn sér
í rauninni ána
Í bókinni Hvernig ég kynntist fiskunum rekur tékkneski
rithöfundurinn Ota Pavel æskuminingar sínar sem tengjast
fiskveiðum í vötnum og ám í sveitarsælu. Sá fulkomni
heimur sem hann lýsir hverfur á einni nóttu þegar nasistar
hernema landið en fegurð veiðinnar gleymist ekki: „Maður
getur séð himininn. Maður getur starað inn í skóginn, en
enginn sér í rauninni ána. Aðeins með veiðistöng getur
maður horft á hana.“
Árni Matthíasson arnim@mbl.is