Morgunblaðið - 11.05.2010, Blaðsíða 4

4 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 2010
Verð á bensíni lækkaði í gær og eftir
lækkunina var algengt verð á 95 okt-
ana bensíni í sjálfsafgreiðslu hjá N1
209,90 kr, hafði lækkað um 2,90 kr.
N1 lækkaði verð á dísilolíu um 2,60
kr. á lítrann og algengt verð í sjálfs-
afgreiðslu var 207,90.
Skeljungur lækkaði eldsneytis-
verð fyrst um tvær krónur á lítrann í
gær. Algengasta verð á bensíni var
um tíma 210,80 krónur á lítrann og
208,50 á dísillítrann. Í gærkvöldi var
það hins vegar orðið nákvæmlega
sama verð á bæði 95 oktana bensín
og díselolíu, eins og hjá N1. Bensín-
og dísilverð var hins vegar lægst í
gærdag hjá Orkunni í Hraunbæ, 206
krónur lítrinn af bensíni og 203,70
krónur lítrinn af dísil. Seint í gær-
kvöldi hafði verð lækkað enn meira á
nokkrum stöðvum Orkunnar á höf-
uðborgarsvæðinu, niður í 205 krónur
bensínlítrann og 203 krónur dísel-
lítrann. Verð var almennt lægst hjá
Orkunni, yfirleitt sléttar 208 krónur
á lítrann af 95 oktana bensíni og
sléttar 206 krónur á lítrann af dísel.
Magnús Ásgeirsson hjá N1 sagði
að ástæða lækkunarinnar væri fyrst
og fremst styrking krónunnar gagn-
vart dollar. Hann var á 130 krónur á
föstudag en var kominn í um 126
krónur í gærmorgun. Einnig hefði
verð lækkað á heimsmarkaði.
Magnús sagði að undanfarið hefði
margt gerst sem hefði haft áhrif á
heimsmarkaðsverð og erfitt væri að
spá um framhaldið. Hann sagðist þó
frekar gera ráð fyrir að verð héldist
stöðugt fram í byrjun júlí, en gæti þá
lækkað.
„Meira að segja eldgosið í Eyja-
fjallajökli hafði áhrif á heimsmark-
aðsverð á bensíni,“ sagði Magnús.
„Þegar stóra truflunin varð í flug-
samgöngum í Evrópu vegna eldgoss-
ins lækkaði verð á þotueldsneyti og
það leiddi síðan út í aðrar tegundir
og hafði áhrif til lækkunar.“
Gosið lækkaði bensínverðið
 Styrking krónunnar helsta ástæða lækkunar á verði eldsneytis hér á landi
 Ekki þykir ólíklegt að heimsmarkaðsverð lækki að nýju í næsta mánuði
Algengasta verð
í sjálfsafgreiðslu
95 okt. Dísil
Olís 209,90 207,90
N1 209,90 207,90
Skeljungur 209,90 207,90
ÓB 208,10 206,10
Orkan 208,00 206,00
Atlantsolía 208,20 206,20
Verð þotueldsneytis
lækkaði eftir truflun
á samgöngum og
síðar verð annars
eldsneytis.
Önundur Páll Ragnarsson
onundur@mbl.is
Innköllun fiskveiðiheimilda á 20 ár-
um leiðir til gjaldþrots sjávarútvegs-
fyrirtækja sem ráða yfir 40-50 pró-
sentum af aflaheimildum og
samsvarandi hlutfalli af tekjum sjáv-
arútvegsgreinarinnar á Íslandi.
Þessi félög eru í dag í erfiðri stöðu
en eiga sæmilega möguleika á að
standa undir núverandi skuldum.
Staða þeirra verður hins vegar von-
laus strax og innköllunarleiðin er
farin.
Þetta segir í niðurstöðum
skýrslu sem Háskólinn á Akureyri
vann fyrir starfshóp sem vinnur að
endurskoðun á fyrirkomulagi fisk-
veiðistjórnunar. Morgunblaðið hefur
skýrsluna undir höndum.
Þessi gjaldþrot kæmu til við-
bótar þeim 8-12 prósentum útgerð-
arfyrirtækja sem skýrsluhöfund-
arnir telja þegar í óviðráðanlegri
stöðu og munu fara í þrot óháð því
hvaða leið verður farin með fisk-
veiðistjórnunarkerfið.
Þola 20 krónur á þorskígildið
Í samtali við Morgunblaðið á
föstudag sagði Guðbjartur Hannes-
son, formaður starfshópsins, að
skýrslan svaraði því ekki afdráttar-
laust hvort hægt væri að innkalla
veiðiheimildir og endurúthluta þeim
gegn gjaldi.
Fyrirtæki sem ráða yfir 38-45%
aflaheimilda þola þessa 20 ára inn-
köllun veiðiheimilda, samkvæmt
skýrsluhöfundunum. Þar segir enn-
fremur að íslensk sjávarútvegsfyrir-
tæki þoli það almennt ef innköll-
unarleiðin er útfærð þannig að
innkallaður kvóti verði seldur á 20
kr. hvert þorskígildi til núverandi
handhafa kvótans. Hins vegar þolir
greinin illa ef þetta gjald er 50 kr. á
hvert þorskígildi. Félög í erfiðri
stöðu ráði yfirleitt ekki við svo hátt
gjald og leiði það til gjaldþrots
þeirra.
Skýrsluhöfundar meta það svo
að 8-12% aflaheimilda séu hjá fyrir-
tækjum í óviðráðanlegri fjárhags-
stöðu. 45-50% séu hjá félögum í erf-
iðri stöðu, 30-35% hjá félögum í
góðri stöðu og 8-12% hjá skuldlaus-
um félögum.
Félög með helm-
ing kvótans í þrot
vegna fyrningar
 38-47% veiðiheimildanna eru hjá fyr-
irtækjum í góðri eða mjög góðri stöðu
Morgunblaðið/Kristinn
Trillur Skuldastaða útgerðarinn-
ar hefur snarversnað síðustu árin.
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Arkitektinn Óli Jóhann Ásmundsson varð sjötugur ekki
alls fyrir löngu og í kjölfarið opnaði hann gallerí ÓJÁ
við Laugaveg í Reykjavík, þar sem hann selur eigin
hönnun. „Það er bara fyrir fullþroska fólk að stofna fyr-
irtæki,“ segir hann og bætir við að hann hafi þurft að
finna sér eitthvað að gera eftir að kreppan skall á.
„Þegar maður er sjötugur stendur maður frammi fyrir
tvennum dyrum. Fyrir ofan aðrar stendur biðsalur
dauðans en ekkert fyrir ofan hinar. Valið er þitt, örygg-
ið eða óvissan og ég valdi óvissuna.“
Óli Jóhann segir að í 40 ár hafi hann unnið fyrir sér
sem arkitekt, en hönnunin hafi alltaf blundað í sér og 55
ára gamall hafi hann tekið upp á því að hanna húsgögn.
Hann hafi haldið tvær sýningar eftir að Delta-stóll sinn
og borð í stíl hafi verið á heimssýningunni í Hannover
árið 2000 og fengið góða umfjöllun í þýska hönnunar-
og húsgagnatímaritinu Möbel Interior Design. „Frægð-
in kemur að utan,“ segir hann.
Fellihúsgögn og einfaldleiki
Óli Jóhann hannar svokölluð fellihúsgögn, sem auð-
velt er að setja saman og taka í sundur. Þar má nefna
stóla, borð, bókahillur og blaðagrind, en svo er hann
líka með lampa og stiga. „Ég er einhvers staðar á milli
húsgagnamarkaðarins og listamarkaðarins,“ segir hann
um hönnun sína. Hann bendir á að ljóðskáld skrifi ekki
ljóð vegna þess að þeim finnist það svo gaman heldur
vegna þess að þeim finnist að þau verði að skrifa þau.
Hann beri ámóta tilfinningu í brjósti. „Ég fæ hug-
myndir og allt sem ég geri byggist á hugmynd. Sumar
yfirgefa mig ekki og ég verð að koma þeim í fram-
kvæmd.“
Hönnuðurinn segir að maðurinn hafi mikla þörf
fyrir að breyta óhlutbundnu í hlutbundið ástand og per-
sónugera hið hlutbundna. „Menn tala um að markaður-
inn segi þetta og hitt en hver er það?“
Einfaldleiki er það sem Óli Jóhann byggir grunn-
hugmynd sína á. Hann bendir á að lífið nú til dags sé
allt of flókið og stjórnvöld þurfi að gera það einfaldara
fyrir fólk. Allir séu að rukka fyrir hitt og þetta, telja
þurfi fram til skatts, kunna á tölvu, lesa þykka bók til
þess að geta sett nýja tækið í samband. „Sem hönnuður
vil ég að vara sé svo vel hönnuð að við þurfum engan
leiðarvísi,“ segir hann. Óli Jóhann segir þetta sér-
staklega mikilvægt með eldra fólkið í huga. „Það er allt
miklu auðveldara fyrir unga fólkið vegna þess að harði
diskurinn hjá því er tómur en þegar þú ert kominn um
sjötugt er harði diskurinn hjá þér eiginlega fullur. Þeg-
ar harði diskurinn er fullur er allt svo þungt.“
Morgunblaðið/RAX
Hönnun Auðvelt er að setja húsgögn Óla Jóhanns Ásmundssonar saman og taka þau í sundur.
„Bara fyrir fullþroska
fólk að stofna fyrirtæki“
 Arkitekt opnar gallerí í Reykjavík og selur eigin hönnun
 Hannar húsgögn með fullnýtingu efnisins í huga
Delta-stóllinn kom Óla Jó-
hanni Ásmundssyni á bragð-
ið. Hönnun hans byggir á nýt-
ingu efnis og rýmis og hann
er í raun búinn til úr sjálfum
sér.
Annar stóll er eins og
kross í laginu. Hönnuðurinn
rifjar upp að í gamla daga
hafi morðingjar og fleiri verið
krossfestir en nú sé saka-
mönnum boðið inn á hótel.
Stóllinn sé enda þægilegur
og í raun megi stilla hann
þannig að gott sé að sofa í
honum, öfugt við veruna á
krossinum.
Stigi með fótum og höndum er áberandi í gall-
eríinu. „Þetta er metorðastiginn og það er bæði
hægt að fara upp hann og niður,“ segir hönnuðurinn.
Við hlið hans er lampi og annar smærri á borði. Óli
Jóhann segist sjá hann fyrir sér sem frumkonuna í
hellinum. Þegar lurkur falli úr eldinum grípi hún í
óbrunna endann og átti sig þá á því að hún geti lýst
veginn með honum. „Þetta er hugleiðing um hús-
gagn, eins og sýningin mín kallaðist.“
Hugmyndir til alls fyrst
UPP OG NIÐUR METORÐASTIGANN
Hönnuðurinn í
metorðastiganum.