Morgunblaðið - 11.05.2010, Blaðsíða 12

Niðurstöður skýrslu
» Í skýrslu Askar Capital
kemur fram að verðtrygging
sparnaðar heimilanna í lífeyr-
issjóðakerfinu tryggi verðgildi
framtíðarlífeyris þeirra. Þá
hafi verðtryggð lán þann kost
að greiðslubyrði er jafnari á
verðtryggðu láni en óverð-
tryggðu.
» Helstu ókostir verðtrygg-
ingar eru aftur á móti hækk-
andi höfuðstóll lána og þar
með veðhlutfall fasteigna og
greiðslubyrði. Því megi halda
fram að heimilin hafi tekið á
sig alla áhættu varðandi verð-
bólguþróun í ljósi þess að sí-
fellt hafi verið spáð minni
verðbólgu en raunin hafi orðið.
FRÉTTASKÝRING
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Hægt er að breyta núverandi fyr-
irkomulagi verðtryggingar lána-
samninga en ekki er sjálfgefið að það
bæti hag heimilanna í landinu. Þetta
er niðurstaða skýrslu um kosti og
galla verðtryggingar sem Askar
Capital hf. gerði fyrir efnahags- og
viðskiptaráðuneytið og var til um-
ræðu á opnum fundi viðskiptanefndar
Alþingis í gær.
Fundurinn var haldinn að frum-
kvæði Framsóknarflokksins en þing-
menn hans hafa lagt fram frumvarp
um að sett verði hámark á verðtrygg-
ingu og að skipuð verði þverpólitísk
nefnd til að skoða möguleika á afnámi
hennar. Þá er kveðið á um það í
stjórnarsáttmálanum að dregið verði
úr vægi verðtryggingar í lána-
viðskiptum samhliða auknu framboði
óverðtryggðra íbúðalána.
Gylfi Magnússon, efnahags- og
viðskiptaráðherra, Gísli Tryggvason,
talsmaður neytenda, og forsvars-
menn Hagsmunasamtaka heimil-
anna, þeir Friðrik Ó. Friðriksson og
Marinó G. Njálsson, gerðu grein fyrir
sjónarmiðum sínum og svöruðu
spurningum nefndarmanna.
Gylfi Magnússon sagði að líta
mætti á verðtrygginguna að hluta til
sem sjúkdómseinkenni og að hluta til
aðgerð til að draga úr áhrifum sjúk-
dómsins. Hann sagðist ekki sjá að
hægt yrði að afnema verðtryggingu á
skömmum tíma en taldi mögulegt að
skapa forsendur sem sjálfkrafa
drægju úr vægi hennar. Vísaði hann
þar til þess að jafnvægi kæmist á pen-
ingamál og gengi gjaldmiðilsins og
þar með verðlag í landinu.
Ekki á neytendalánum
Fulltrúar Hagsmunasamtaka
heimilanna og talsmaður neytenda
lýstu sig ósammála niðurstöðum
skýrslu Askar Capital og ýmsu því
sem fram kom hjá efnahagsráðherra.
Gísli Tryggvason efaðist um lögmæti
verðtryggingar og lagði til að leitað
yrði álits EFTA-dómstólsins á mál-
inu. Hann sagði nauðsynlegt fyrir
neytendur að endurgjald fyrir lán
væri í einu lagi, gagnsætt, réttlátt og
löglegt. Hann lýsti þó þeirri skoðun
sinni að það væri stjórnvalda að finna
lausn sem væri réttlætanleg fyrir
neytendur, ekki dómstólanna.
Fulltrúar Hagsmunasamtaka
heimilanna sögðu að samtökin vildu
að verðtrygging yrði afnumin af neyt-
endalánum. Þeir sögðust styðja hug-
myndir um að setja þak á verðtrygg-
ingu og ítrekuðu tillögur um að
leiðrétta forsendubrest vegna hruns-
ins og láta þakið vera afturvirkt til
ársins 2008. Friðrik sagði að leiðrétt-
ing lána væri forsenda sátta í sam-
félaginu og endurreisnar þess.
Eygló Harðardóttir, þingmaður
Framsóknarflokksins, lagði til að
Hagfræðistofnun Háskóla Íslands
yrði falið að gera nýja skýrslu þar
sem spurt yrði að því hvernig afnema
ætti verðtrygginguna. Friðrik Ó.
Friðriksson tók undir það að frekari
rannsókn á málinu væri nauðsynleg.
Ekki sjálfgefið að hagur heimila batni
Fasteignir og skuldir
heimilanna tengdar íbúðakaupum
Skuldur vegna íbúðakaupa (Ma. kr.)
Fasteignir (eignir)
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08
 Efnahagsráðherra kynnir skýrslu um verðtryggingu á opnum fundi viðskiptanefndar Alþingis
 Talsmaður neytenda og Hagsmunasamtök heimilanna ósammála niðurstöðu skýrsluhöfunda
12 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 2010
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Forráðamenn Hvals hf. sjá öll tor-
merki á að skipuleggja veiðar og
vinnslu sumarsins vegna frumvarps
um hvalveiðar sem liggur fyrir Al-
þingi. Verði frumvarpið að lögum á
næstunni fer í gang ferli umsagna og
ákvarðanatöku, sem Kristján Lofts-
son, framkvæmdastjóri Hvals, segir
aðspurður að geti tekið um tvo mán-
uði með frátöfum frá veiðum í jafn-
langan tíma.
Þá yrði lítið eftir af sumrinu og
hann hefur því ekki enn sem komið er
gefið endanleg svör um sumarvinnu
við hvalinn. Til stóð að ráða um 150
manns og látlaust er hringt af fólki
sem falast eftir vinnu. „Staðan er hins
vegar svo óljós að ég get ekki gefið
fólki ákveðin svör og hef frestað því
að setja skipin í slipp,“ segir Kristján.
Frumvarpið kom inn í þingið um
20. apríl og segir Kristján að það hafi
komið löngu eftir að frestur til að
skila inn frumvörpum hafi verið lið-
inn. Frumvörp eigi að vera komin inn
fyrir 1. apríl og því sé um klárt brot á
þingsköpum að ræða. Mælt hafi verið
fyrir því 26. apríl. Þingstörf séu í
gangi þessa viku og umsögnum um
frumvarpið eigi að skila í síðasta lagi
á föstudag, 14. maí. Í næstu viku séu
áætlaðir þingfundir í tvo daga og
nefndarfundir í aðra tvo. Þingið fari í
frí vegna hvítasunnu og sveitar-
stjórnarkosninga, en þingið starfi síð-
an til 15. júní.
Mikil kerfisvinna
„Ef við færum út 7. eða 8. júní og
þingið samþykkti þessi lög í þeirri
viku værum við þar með búnir að
missa öll okkar leyfi og yrðum að
halda til hafnar,“ segir Kristján. „Þá
færi í gang mikil kerfisvinna og ferli
sem tæki varla minna en tvo mánuði.
Það hefur lítið upp á sig að ráða 150
manns í vinnu meðan allt er í upp-
námi og þessi óvissa hangandi yfir.“
Hvalur hf. fékk leyfi til hvalveiða
fyrst árið 1947 og síðan ótímabundið
leyfi árið 1959. Nú er hins vegar hug-
myndin að gefa út hvalveiðileyfi til
tveggja ára í senn. Þáverandi sjáv-
arútvegsráðherra, Einar K. Guð-
finnsson, gaf á sínum tíma út kvóta til
fimm ára, árin 2009-2013, og var kvót-
inn ákveðinn 150 dýr á ári í samræmi
við tillögur Hafrannsóknastofnunar.
Hvalur hf. hefði mátt veiða 175 hvali í
ár, en heimilt er að geyma 20% kvót-
ans á milli ára.
Erfitt umhverfi
„Samkvæmt þessu frumvarpi
ætla þeir að gefa út leyfi til hvalveiða
til tveggja ára í senn og fella úr gildi
gamla leyfið okkar,“ segir Kristján.
„Það er allt annað en almennt gerist í
sjávarútvegi, þar sem fyrirtæki hafa
veiðileyfi og síðan afnotarétt af hlut-
deild í heildarkvótanum. Menn vita
því nokkurn veginn að hverju þeir
ganga á hverju ári. Í okkar tilviki á að
ráðskast með þetta annað hvert ár og
ættu flestir að sjá að mjög erfitt er að
vinna í slíku umhverfi.
Mér sýnist að stjórnarflokkarnir
báðir séu að æfa sig á okkur með
þessu og síðan ætli þeir að koma
þessu fyrirkomulagi yfir á sjávar-
útveginn í heild sinni, því þeir sjá að
þessi fyrningarleið þeirra gengur
ekki upp. Þetta er eilíf ráðstjórn og
skólabókardæmi um þessa fínu
stjórnsýslu sem þetta lið er alltaf að
mala um. Á sama tíma er allt á leið í
kaldakol í atvinnulífinu,“ segir Krist-
ján Loftsson.
 Margir falast eftir vinnu í Hvalstöðinni en ekki hægt að gefa ákveðin svör
Morgunblaðið/ÞÖK
125
langreyðar veiddar
af tveimur hvalbátum
í fyrrasumar
150
starfsmenn hefðu
fengið vinnu í Hval-
stöðinni að óbreyttu
‹ VEIÐAR OG VINNSLA ›
Úr 6. grein. Hafrannsóknastofnunin gerir, á grundvelli sjálfbærrar nýt-
ingar, tillögur til ráðherra um veiðiþol nytjahvala til tveggja ára í senn.
Tillögur Hafrannsóknastofnunarinnar skulu liggja fyrir eigi síðar en í júní
annað hvert ár vegna tveggja næstu almanaksára. Ráðherra skal, áður en
hann tekur ákvörðun um fyrirkomulag hvalveiða kynna tillögur Hafrann-
sóknastofnunarinnar og forsendur þeirra og veita þeim sem vilja koma
athugasemdum sínum á framfæri við ráðherra mánaðarfrest til þess. Að
þeim fresti liðnum ákveður ráðherra með reglugerð hvaða tegundir hvala
skuli leyft að veiða á tilteknu veiðitímabili og hve marga hvali af hverri
tegund …
Úr 8. grein. Fiskistofa annast útgáfu leyfa til
hvalveiða. Þegar fyrir liggja ákvarðanir ráð-
herra um fyrirkomulag hvalveiða, sbr. 6.-7.
gr., kynnir Fiskistofa þær reglur og auglýsir
síðan eftir umsóknum um veiðileyfi …
Leyfi til hvalveiða eru gefin út til
tveggja ára í senn …
Úr 19. grein. Lög þessi öðlast
þegar gildi. Jafnframt falla úr
gildi frá sama tíma lög nr. 26/
1949, um hvalveiðar. Þá falla
einnig úr gildi frá sama tíma
öll leyfi sem hafa verið gefin út
á grundvelli laga nr. 26/1949,
um hvalveiðar.
Leyfi til tveggja ára í senn …
FRUMVARP TIL LAGA UM HVALI
Óvissa um hvalveiðar
vegna lagafrumvarps
Fyrstu vísbend-
ingar úr humar-
leiðangri, sem
lýkur í vikulokin,
benda til að
ástand humar-
stofnsins undan
Suðausturlandi
sé nokkuð gott.
Sterkir árgangar
hafa borið uppi
veiðina á síðustu árum og vænlegir
yngri árgangar gætu komið inn í
veiðina eftir 2-4 ár.
Hrafnkell Eiríksson fiskifræð-
ingur stýrir humarleiðangrinum og
segir hann að með takmarkaðri sókn
hafi stofninn gefið jafnt og vel af sér
síðustu ár. „Það hefur verið einkenn-
andi fyrir Suðaustursvæðið að þar
hafa reglulega komið inn góðir púls-
ar sem lyfta veiðinni upp. Slíkir ár-
gangar virðast vera á leiðinni, með
öllum fyrirvörum um úrvinnslu
gagna úr þessum leiðangri,“ segir
Hrafnkell.
Dröfnin var í gær við rannsóknir í
Lónsdjúpi, en á leiðinni þangað
sigldi skipið í gegnum öskumökkinn
úr gosinu í Eyjafjallajökli. „Það var
mikið öskufall eina nóttina og mann-
skapurinn þurfti að spúla þykkt
öskulag af skipinu daginn eftir, auk
þess sem loftsíur voru skoðaðar,“
segir Hrafnkell. aij@mbl.is
Vænlegir
árgangar
á leiðinni
Ösku spúlað af Dröfn
í humarleiðangri
Alls höfðu 62 fasteignir verið seldar
nauðungarsölu í lok apríl hjá sýslu-
manninum í Reykjavík á árinu.
Skráðar beiðnir um nauðungarsölu
voru á sama tíma 605. Í lok apríl
höfðu 114 bifreiðar verið seldar
nauðungarsölu hjá sýslumanninum í
Reykjavík á árinu. Árið 2009 voru
207 fasteignir seldar nauðungarsölu
hjá sýslumanninum í Reykjavík.
Skráðar nauðungarsölubeiðnir
vegna fasteigna voru 2.504 í fyrra.
Á seinasta ári var 441 bifreið seld
nauðungarsölu hjá sýslumanninum í
Reykjavík. Útburðarbeiðnir í lok
apríl voru 20 talsins.
Nauðungar-
sala 62
fasteigna