Saga - 2002, Blaðsíða 274

272
RITDÓMAR
þessa rits hafa auðgað þetta skólalífssjónarhom með góðum texta í
máli og myndum. Mættu þeir sem sinna skólasögu á „neðri stigum"
draga hér lærdóm af og hafa hugfast að skólanemendur gerast ekki þá
fyrst sögulegir gerendur er þeir ganga inn fyrir dyr framhaldsskóla.
Loftur Guttormsson
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, BJÖRG. ÆVISAGA
BJARGAR C. ÞORLÁKSSON. JPV útgáfa. Reykjavík
2001. 403 bls. Myndir.
Björg C. Þorláksson lauk doktorsprófi fyrst íslenskra kvenna árið 1926.
Hún skrifaði fjölda greina um hugðarefni sín og rannsóknir, gaf út
bækur og þýddi erlend rit á íslensku. Björg hafði afskipti af íslenskri
kvennabaráttu en að sumu leyti báru þau vott um vanþekkingu á
ötulu starfi þeirra kvenna sem höfðu árum og jafnvel áratugum sam-
an barist fyrir því að karlar og konur nytu sömu réttinda. Hún var
engu að síður mikilvægur liðsmaður og yfirburða þekking hennar,
menntun og baráttuhugur skilaði sér til íslenskra kvenna í fyrirlestr-
um, ritverkum og þýðingum.
Björg var brautryðjandi en þrátt fyrir þá merku áfanga sem varða
leið hennar er varla hægt að segja að líf hennar hafi verið samfelld sig-
urganga. Hún glímdi ekki aðeins við andúð þeirra sem töldu að kon-
ur ættu að halda sig innan veggja heimilisins heldur einnig við sjúk-
dóma eins og berkla, krabbamein og geðveiki. Hjónaband hennar beið
skipbrot og menntunin skilaði henni ekki þeim frama eða störfum sem
hún ef til vill hafði vænst. Svo gleymdist hún mörgum.
Frá þessu segir í bók Sigríðar Dúnu Kristmundsdóttur mannfræð-
ings, Björg. Ævisaga Bjargar C. Þorláksson, sem út kom á síðasta ári.
Björg er tímamótaverk því ekki hefur áður verið skrifuð ævisaga
konu út frá kynjafræðilegu sjónarhorni en Sigríður Dúna studdist við
kenningar kynjafræðilegrar ævisagnaritunar við rannsókn og ritun
bókarinnar (eftirmáli, bls. 332-42). Það felur í sér að kyn sögupersón-
unnar er í fyrirrúmi við rannsóknina og áhersla er lögð á að skoða
samtíma hennar út frá stöðu kvenna og viðhorfum til kvenna. Leitað
er að fyrirmyndum konunnar sem ritað er um og reynt að ráða í áhrif
þeirra á hana. Þá eru krufin áhrif einkalífs á opinbert líf viðfangsefnis-
ins, einkum togstreitan sem kann að vera þar á milli. Líf viðfangsefn-
isins er þannig rannsakað „eins og ferli þar sem hver kafli mótar þann
sem á eftir kemur" (bls. 339).
Þetta er afar spennandi aðferðafræði og nauðsynleg, þar sem erfitt