Morgunblaðið - 22.09.2010, Side 16

FRÉTTASKÝRING
Andri Karl
andri@mbl.is
Þ
jónustufyrirtæki á borð við
E.C.A. Program þekkjast
bæði í Evrópu og Norður-
Ameríku, og er flugfloti
þeirra skráður til borg-
aralegra afnota. Hjá Flugmálastjórn
er enn unnið að því að svara spurn-
ingum um álitamál tengd E.C.A. sem
þáverandi samgönguráðherra lagði
fyrir.
E.C.A. sem skrásett er í Lúx-
emborg og var stofnað árið 2007
hyggst sérhæfa sig í borgaralegri
þjónustu við hermálayfirvöld. Mikil
eftirspurn er eftir slíkri þjónustu og
þá helst þar sem heldur hafa verið
dregin saman seglin hjá flugherjum
víða um heim. Margir hverjir halda,
eða héldu, úti sérstökum æfinga-
flugsveitum sem sinna þjálfun. Hins
vegar er mun hagkvæmara að sækja
slíka þjónustu til fyrirtækja, auk þess
sem góð viðbót þykir fyrir flugmenn
að kynnast í reynd hvernig er að tak-
ast á við ýmsar aðrar tegundir flug-
véla en þeirra eigin.
Í samræmi við staðla NATO
Í fjölmiðlaumfjöllun um E.C.A.
hefur komið fram að ekki þekkist í
öðrum löndum að óvopnaðar herþotur
séu reknar undir borgaralegu flug-
rekstrarleyfi. Meðal annars var í
Morgunblaðinu snemma þessa mán-
aðar haft eftir upplýsingafulltrúa
Flugmálastjórnar að sambærilega
starfsemi og E.C.A. hyggst reka hér á
landi væri hvergi að finna í Evrópu.
Flugáhugamanninum Baldri
Sveinssyni þóttu slíkar yfirlýsingar
allrar athygli verðar, og var hann ekki
viss um að þær stæðust. Baldur, sem
hefur yfirgripsmikla þekkingu á her-
þotum og æfingum flugherja, kafaði
ofan í málið og fann út að í það
minnsta þrjú borgaraleg fyrirtæki
byðu flugherjum þá þjónustu að koma
fram sem óvinur á heræfingum, þ.e.
Airbourne Tactical Advantage Comp-
any, eða Atac, í Bandaríkjunum, hið
kanadíska Lortie Aviation og Hawker
Hunter Aviation í Bretlandi. Hið síð-
astnefnda þjónustar meðal annars ríki
Atlantshafsbandalagsins (NATO),
starfsemi fyrirtækisins er í fullu sam-
ræmi við staðla bandalagsins og flug-
menn fyrrverandi RAF-menn, þ.e. úr
flugher hennar hátignar.
Fyrir utan fordæmið um starf-
semina bendir Baldur einnig á, að
flugvélar umræddra fyrirtækja eru
skráðar sem borgaralegar flugvélar; í
Bandaríkjunum með einkennisstaf-
inn N, í Kanada með C og í Bretlandi
með G. Því veltir hann fyrir sér hvers
vegna meira mál ætti að vera að skrá
vélar E.C.A. borgaralega hér á landi.
Vitneskjan ekki fyrir hendi
Eitt af þeim verkefnum sem
Flugmálastjórn stefnir að því að
ljúka fyrir samgönguráðuneytið er
„könnun á reglum sem um slíka
starfsemi gilda í nágrannaríkjum eft-
ir því sem við á“.
Ofangreind fyrirtæki og reglur
um þau hafa þó ekki komið til skoð-
unar, enda hafði stofnunin ekki vitn-
eskju um fyrirtækin – og þakkað var
fyrir upplýsingarnar. Valdís Ásta Að-
alsteinsdóttir, upplýsingafulltrúi
Flugmálastjórnar, bætti því við, að
farið yrði yfir þær og reyndust upp-
lýsingarnar réttar væri hugsanlega
komið fordæmi sem horfa mætti til,
s.s. hvað varðar Hawker Hunter í
Bretlandi.
Að öðru leyti sagðist hún ekki
vita hversu langan tíma Flug-
málastjórn tæki
sér í að klára
spurninga-
listann. Og
þegar því lyki
væri framhaldið í
höndum ráðuneytisins.
Sambærileg þjónusta
þekkist víst í Evrópu
Ljósmynd/Baldur Sveinsson
Sukhoi SU-27 Um er að ræða flóknar þotur með óvenjulega flugeiginleika.
Þær eru framleiddar sem herþotur, en í þeim verður enginn vopnabúnaður.
16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. SEPTEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Atli Gísla-son hótaðistjórnar-
andstöðunni
kosningum á Al-
þingi í gær. Þetta
hljómar sér-
kennilega en er staðreynd
samt. Hann var að spyrja
formann Sjálfstæðisflokks-
ins út úr um hvernig Bjarni
og flokkur hans ætluðu að
standa að afgreiðslu til-
lagna nefndar Atla sjálfs.
Og til að undirstrika mikil-
vægi spurningarinnar sagði
hann ítrekað með nokkrum
þunga, að fengju þær til-
lögur ekki jákvæða af-
greiðslu nú yrði þegar að
rjúfa þing og efna til nýrra
kosninga.
Af hverju beinir Atli þess-
um hótunum til Bjarna
Benediktssonar en ekki Jó-
hönnu Sigurðardóttur? Jó-
hönnu, sem hafði nýlega
fagnað tillögum „Atlanefnd-
arinnar“ um að fjórir ráð-
herrar yrðu dregnir fyrir
landsdóm, því það yrði til
þess fallið að róa þjóðina?
„En til þess hefði leikurinn
verið gerður,“ sagði Jó-
hanna Sigurðardóttir þá.
Ræða Jóhönnu, þegar hún
sneri málinu á haus, var svo
lítið mál í augum samstarfs-
flokks hennar að hún var
ekki einu sinni rædd í ríkis-
stjórn í gær. Þó höfðu ein-
stakir þingmenn hans kall-
að upp „stjórnarslit,
stjórnarslit“ undir hinum
óvæntu hamskiptum ráð-
herrans.
Og Steingrímur J. sagði
að ræðan sú hefði „engin
áhrif á stjórnarsamstarfið“.
Það sýnir einungis að
flokksformaður VG hefur
ekki mikið meira álit á Atla
Gíslasyni og störfum hans
en hinn formaðurinn í þessu
skrítna ríkisstjórnarsam-
starfi.
Frægt var að Jóhanna
studdi Icesave-samninginn
á sínum tíma í blindni í
orðsins fyllstu merkingu,
því hún lýsti yfir eindregn-
um stuðningi við hann án
þess að hafa lesið hann.
Þegar andstaðan við samn-
inginn fór vaxandi í landinu
mætti Jóhanna í Kastljósið
og „viðurkenndi“ að samn-
ingurinn væri í raun heil-
mikið klúður og skýrði það
með þeim hætti að Svavar
Gestsson, for-
maður samn-
inganefnd-
arinnar, hefði
ekki verið rétti
maðurinn til að
leiða samninga-
ferlið. Steingrímur J. tók þá
strax fram að rýtingsstung-
an sú myndi ekki hafa nein
áhrif á stjórnarsamstarfið.
Og lét þess getið eins og í
framhjáhlaupi að hann væri
reyndar ekki sammála Jó-
hönnu um að Svavar væri
sekur um stórkostlegt klúð-
ur.
Jóhanna sá því að hún
kemst upp með hvað sem er
gagnvart VG og leikur því
sama leikinn nú. Hún hafði
fagnað ákærunum sem
nefndarmeirihlutinn hafði
komið fram með og hennar
eigin flokksmenn einnig,
þótt þeirra tillögur tækju til
þriggja ráðherra en ekki
fjögurra.
Nefndarmenn Samfylk-
ingar hafa tekið fram opin-
berlega að þeir hafi átt
trúnaðarsamtöl við Jó-
hönnu um störf og tillögur
nefndarinnar. En nú snýr
hún við blaðinu og ræðst af
miklu hlífðarleysi að Atla
Gíslasyni alþingismanni
sem starfaði sem nefndar-
formaður í skjóli og á
ábyrgð stjórnarmeirihlut-
ans á Alþingi. Steingrímur
J. segir um hina pólitísku
aftöku forsætisráðherrans
á Atla að hún hafi ekki nein
áhrif á stjórnarsamstarfið.
Og Steingrímur hafði þá
óvenjulegu dirfsku og hug-
prýði til að bera í þetta sinn
að hann tók fram að hann
væri „ekki sammála öllu“
sem Jóhanna hafði sagt um
ámælisverð vinnubrögð
Atla og nefndar hans.
Eina ástæðan fyrir því að
þess háttar atburðir séu
ekki einu sinni ræddir á rík-
isstjórnarfundi og hafi að
sögn engin áhrif á stjórnar-
samstarf er sú að þetta er
ekki raunverulegt stjórnar-
samstarf. Því skal tekið
undir það mat að ríkis-
stjórnin getur þrátt fyrir
allt setið áfram eins og ekk-
ert hafi í skorist. Atli Gísla-
son getur kannski einnig
staðið þetta mál af sér. En
það sér hver maður að hann
getur ekki setið. Og allir
vita líka hvers vegna.
Hvorki raunverulegt
samstarf né raun-
verulegur stjórn-
armeirihluti}
Stjórnin situr
en ekki Atli
É
g geri ekki ráð fyrir því að margir
hafi lagst í að lesa greiningu á
skýrslu Rannsóknarnefndar Al-
þingis frá kynjafræðilegu sjónar-
horni. Að minnsta kosti óska ég
engum þess að þurfa að þola slíka andlega pínu.
Það er af mörgu að taka þegar kemur að því
að gagnrýna greininguna, en ég mun reyna að
stikla á því stærsta án þess að nota hugtök eins
og kynjavídd, stigveldi eða kynjaða fjárlaga-
gerð.
Það er reyndar ágætt að byrja á hugtökum
eins og þessum. Orðalag greiningarinnar er
uppskrúfað og svo troðfullt af óyndislegum ný-
yrðum og hugtökum að maður veltir því fyrir
sér hvort tilgangurinn sé að fræða lesandann
eða rugla í ríminu. Góður fræðatexti, hver sem
fræðigreinin er, er skýr, enda er markmiðið að
uppfræða lesandann.
Vissulega eru hugtök í öllum fræðigreinum, sem þurfa
skýringar við, en maður veltir því fyrir sér hvort eini til-
gangur hugtaka eins og „samkeppniskarlmennsku“ sé ekki
einfaldlega að færa í fræðilegan búning þá skoðun margra
harðra femínista að karlmenn séu rót alls hins illa í vest-
rænu samfélagi.
Við lestur greiningarinnar sér maður nefnilega að allt
hið slæma sem gerðist í aðdraganda hrunsins verður að
mati höfunda rakið til þess að gerendur voru karlar. Í
greiningunni er talað um stjórnmálakarla og bankakarla
og að þeir hafi með karllægum og þjóðernislægum hætti
gert hitt og þetta. Einkavæðing bankanna var
karllæg og körlum að kenna. Virkjanafram-
kvæmdir voru karllægar og körlum að kenna.
Skattkerfið var karllægt og körlum að kenna
og að sjálfsögðu á hið sama við um Icesave.
Við lestur greiningarinnar sér maður reynd-
ar að það sem kalla má hægrisinnaðar stjórn-
málaskoðanir; trú á einstaklingsfrelsi og ein-
staklingsframtak og minni inngrip ríkisvaldsins
í líf einstaklinga, er í hugum höfunda karllægt
og því slæmt. Greiningin snýst því ekki síður
um stjórnmálaskoðanir af gamla skólanum og
er nýtt vopn í höndum vinstrimanna, sem alltaf
eru að leita nýrra leiða til að réttlæta afskipti
ríkisins af lífi einstaklinga.
Steininn tekur þó úr þegar greiningarhöf-
undar fara að tala um hlutverkaskiptingu á ís-
lenskum heimilum. Hafa skal í huga að rann-
sóknarskýrslan átti að skoða hvað olli hruni
fjármálastofnana á Íslandi og þessi kynjótta viðbót við
skýrsluna átti að gera það líka.
Þess vegna skil ég ekki af hverju segir í greiningunni að
fram þurfi að fara endurmótun á tengslum karla og kvenna
og tengslum þeirra innan fjölskyldunnar. Ég hef áður sagt
að sambönd einstaklinga komi ríkinu ekki við, hvað þá
tengsl fólks innan fjölskyldunnar. Ef Alþingi vill setja ný
lög um fjármálafyrirtæki til að reyna að koma í veg fyrir
næsta hrun þá má vel reyna það, en alþingismenn og
kynjafræðingar eiga að sjá sóma sinn í því að vera ekki með
puttana í einkamálefnum fólks. bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Kynjótt kynjagreining
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Hluti af áætlun ECA er að kaupa
og leigja rússneskar Sukhoi
SU-30-þotur til að gegna hlut-
verki andstæðinga í heræfingum
NATO og NATO-vinveittra ríkja.
Stór hluti af þjálfun orustuflug-
manna er einmitt að eltast við
ímyndaða óvini.
Hér á landi yrði viðhalds- og
tækniþjónusta en útseld þjón-
usta, þ.e. heræfingarnar, færi
fram í öðrum löndum. Fyrirtækið
segir sjálft að 150-200 tækni-
störf skapist við heimahöfnina,
sem stefnt er að því að verði á
Keflavíkurflugvelli.
Flugmálastjórn hefur þegar
greint frá því í skýrslu sem unnin
var fyrir ECA að skráning loftfara
fyrirtækisins borgaralega sé
ekki útilokuð,
en að nokkr-
um skilyrðum
uppfylltum.
Í hlutverki
andstæðinga
ÆFT Í ÖÐRUM LÖNDUM