Morgunblaðið - 13.12.2010, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN Afmæli
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. DESEMBER 2010
Fyrir stuttu kom
fram í Silfri Eg-
ils erlendur sér-
fræðingur í
gjaldmiðlum,
sem hafði meðal
annars tekið
þátt í því að búa
til og skapa evr-
una. Hann kom
með frumlega
tillögu, sem vert
er að hlusta á og útfæra eins og
greinarhöfundur gerir hér á eftir.
Þetta er leið greinarhöfundar.
Skapar borginni fé. Margir eða all-
ir fá atvinnu. Þessi erlendi sér-
fræðingur lagði til í stuttu máli að
hér á landi kæmi ný króna sem
annar sterkari gjaldmiðill en okk-
ar veika og valta króna og til við-
bótar henni. Allt stæði fast í dag
og ekkert væri hægt að gera og
framkvæma vegna skorts á hæfum
og tryggum gjaldmiðli. Okkur
vantaði meira fé. Hann lagði til,
svona til að opna umræðuna, að
Reykjavíkurborg gæfi út sína eig-
in og nýja krónu. Þetta er vel
hægt. Reykjavíkurborg gæfi út og
seldi „spariskírteini borgarinnar“.
Ríkið gaf út og seldi spariskírteini
ríkissjóðs á sínum tíma. Þetta
gekk vel og keyptu margir spari-
skírteini ríkissjóðs. Var vinsæll
sparnaður.
Nú væru „spariskírteini borg-
arinnar“ vel tryggð með ábyrgð
borgarsjóðs Reykjavíkurborgar.
Einnig mætti bæta við þeirri
tryggingu, að greiða mætti skatta
og útsvar með þessum spari-
skírteinum, svo og hita og raf-
magn. Þessi spariskírteini borg-
arinnar væru miklu betur tryggð
en bankainnstæður, enda trúa
menn ekki bönkunum lengur eftir
það sem á undan er gengið. Á
þessum „spariskírteinum borg-
arinnar“ væru heldur hærri vextir
en bankarnir bjóða og greiddu á
hverjum tíma. Fólk myndi græða á
því að fá hærri vexti en bankarnir
borga.
Nú er bara að skella sér í þetta.
Borgin myndi bjóða almenningi
þessi „spariskírteini borgarinnar“
til kaups. Byrja rólega og láta
þess getið að þetta fé myndi borg-
in nota til að auka atvinnu og bæta
kjör verr settra.
Nú er það borgarinnar að fylla
allt af framkvæmdapeningum hjá
sér með sölu spariskírteina borg-
arinnar. Allt fullt af peningum.
LÚÐVÍK GIZURARSON,
hæstaréttarlögmaður.
Spariskírteini
Reykjavíkurborgar
Frá Lúðvík Gizurarsyni
Lúðvík
Gizurarson
Eyvindur Pétur Ei-
ríksson – faðir minn,
strákur, töffari, bylt-
ingarsinni, sjómaður,
kennari, fræðimaður,
fróðurmaður, lektor,
afi, Vestfirðingagoði,
rithöfundur og skáld –
er sjötíu og fimm ára í
dag.
Hann vann hefð-
bundna vinnu fram yf-
ir fimmtugsaldur, en
tók svo stóra stökkið
og gerðist rithöfund-
ur. Hann var reyndar
búinn að skrifa og skálda allt sitt líf,
gaf út sína fyrstu bók „Hvenær“
1974 og þar næst „Hvaðan – Þaðan“
1978, ljóðabækur sem ég lærði utan
að sem barn og man betur en flest
sem ég hef síðar lært. Sumt meira en
annað:
„Þú ráfar um húsið og reynir að vera til
í rigningu haustsins og festir ei hendur
við neitt.
Andvaka hugur þinn sækir á sokkin mið,
Sumar og vetur renna og hverfa í eitt.“
(Hvenær s. 36)
„Pabbi, matur!
Sonur minn.
Hvernig heldurðu
að ég geti unnið mér sess í
bókmenntasögunni
ef alltaf er verið að trufla mig?“
(Hvaðan – Þaðan s. 82)
Hann skrifaði sig þó varanlega inn
í bókmenntasöguna með „Múkkinn“
1988, sem er vafalítið frumlegasta
sjómannasaga sögunnar og „Landið
handan fjarskans“ 1997 sem hann
fékk Laxnessverðlaunin fyrir. Fulla
yfirsýn yfir verk höfundar og afreka-
skrá er m.a. að finna á „Bókmennta-
vefurinn“ og á „Bókmenntir.is.
Hann er ekki í miklu uppáhaldi
hjá hefðbundnum gagnrýnendum,
né þeir hjá honum. Þó gerir vart við
sig vaxandi skilningur á sérstæðu
lífsviðhorfi mannsins og viðurkenn-
ing á hæfni hans til að koma því til
skila með sérkennilegum stíl, þétt-
ofnum framandi orðum og auðugu
málfari.
„Engin rétt þula til! En þessi má
vel vera sú, sem þú átt einn, sú sem
er hverjum manni nauðsyn, ef hann
vill ekki vera manntætlur einar. Ger-
ir hann að manneskju. Og hver sá
sem þröngvar sinni þulu um eyra
annars, hann skemmir þar við bæði
heyrn og hlust. Og hver sá sem reyn-
ir að læra annars manns þulu, hann
ruglast á lífi og geði. Og hverjum er
hollast að lifa sína þulu, manni,
gengli, ármanni og vætti, safna
henni í sarpinn sinn, svo sem rjúpa
laufi sínu. Sá sem hefur lært hana til
loka, fái hann frið til þess, hann get-
ur dáið hverjum þeim drottni eða
draug sem honum sýnist, Guði, Gas-
pod, Jehóva, Júmala, Deusi, Þeosi,
Þór eða Alexíusi afa, sýnist honum
svo. Svo nú skalt þú bara hlýða á
þinn hollæk og hlusta eftir rödd
bróður þíns dauða í bárunni og gol-
unni í sinugresinu.“ (Þar sem blómið
vex og vatnið fellur, s. 352)
Hann er rithöfundur frumlegur, já
sérstakur. Hann notar ekki þekktar
klisjur eða frasa, notar eigin klisjur.
Fer ekki meðalveginn, heldur ekki
beinu brautina, hefur
aldrei gert. Fer eigin
leiðir, sína leið. Er
ekki mikið fyrir mála-
miðlun. Gefur ekki eft-
ir mikilvæg mál og
gefur lítið fyrir dæg-
urmál. Um fjöregg
þjóðarinnar:
„Þeir koma úr
djúpu kafinu og geta
ekki aðlagast, úttútnir
af þrýstingnum, sem
kemur að innan og
ekkert heldur á móti í
þessum framandi
heimi og augun eru blöðrur á stilk-
um og maginn kemur öfugur og
tæmdur út í gegnum kjaftinn og
stendur eins og þaninn smokkur
fram á milli skoltanna. Það er eins og
hann geti snúið uppblásnum augun-
um í allar áttir en hann sér ekkert og
nær ekki andanum.“ (Múkkinn s. 61)
Hann er handlaginn og meistari í
að gera við reiðhjól, allar heimsins
gerðir og gjarðir. Hann gerði líka við
eigin bifreiðar, meðan hann átti slík-
ar. Hann fann upp „waterrafting“ og
við fórum saman niður helstu ár
landsins á litlum gúmmíbát. Og svo
drukkum við heitt te með sykri. Síð-
an eru liðin mörg ár.
„Vinur
þá var annar dagur
er við sátum undir galtanum
í ljósaskiptunum
og ágúströkkrið þéttist
hægt hægt en áþreifanlega
í kringum okkur
og sögðum sögur
sem við höfðum lesið fyrst
en að lokum alltaf draugasögur
kannski var þetta bara lön
en minni ungs manns er á flökti
og hvers vegna þar að leggja á minnið
þar sem allt er hér.“
(Hvaðan – Þaðan s. 70)
Til hamingju með daginn þinn,
pabbi.
Eiríkur Guðmundur Eyvindsson
(Eiki).
Fyrir um tuttugu árum kynnt-
umst við honum, manninum sem
minnti á indíána, bæði í útliti og
klæðaburði, en gæti alveg eins verið
samískur seiðmaður. Rithöfundur og
málfræðingur með ákveðnar skoðan-
ir á hlutunum, aldrei logn í kringum
Eyvind.
Eyvindur P. Eiríksson er 75 ára í
dag og af því tilefni birtist þessi
greinarstúfur honum til heiðurs.
Leiðir okkar lágu saman í gegnum
Ásatrúarfélagið þar sem hann gerð-
ist fljótlega goði fyrir Vestfirðinga,
ættbálkinn sinn. Honum var á sínum
tíma boðin staða allsherjargoða en
hann hafnaði henni. Það lýsir ágæt-
lega hógværðinni sem einkennir
Strandamanninn góða. Eyvindur fer
sínar eigin leiðir og er ekki með
framapot. Hann segir það sem hon-
um finnst og fær auðvitað oft bágt
fyrir.
Það er ómetanlegt að hafa fræði-
mann í íslenskum fræðum í fremstu
röðum Ásatrúarfélagsins, og aldrei
hefur hann legið á liði sínu, að sjálf-
sögðu alltaf án endurgjalds. Les-
hringir um Eddukvæði, sem hann
stjórnaði af mikilli kunnáttu, voru
einstaklega fræðandi og skemmti-
legir, og urðu til þess að við báðum
hann að skrifa formála að útgáfu
Ásatrúarfélagsins af Hávamálum og
taka saman skýringar. Að sjálfsögðu
tók hann vel í það og gekk strax í
verkið.
Í handriti kom berlega fram van-
þóknun hans á því geistlega yfirvaldi
sem hefur átt að leggja okkur lífs-
reglurnar frá siðaskiptum. Þá upp-
hófst reiptog þar sem við reyndum
að milda textann og hann hafði það á
orði að búið væri að draga úr sér all-
ar tennur og klær þegar nokkurs
konar sættir náðust að lokum. En
eftir stendur undirstöðurit, hin
fyrsta útgáfa hinna fornu Hávamála
sem nálgast viðfangsefnið á trúar-
legum og siðrænum forsendum.
Akademíkerinn Eyvindur er að
sjálfsögðu á heimavelli í textafræði
og málvísindum, en hér fetar magist-
erinn í humátt á eftir goðanum.
Hann finnur til með lítilmagnanum
er skarpgreindur, hjálplegur og
samkvæmur sjálfum sér. Eyvindur
hefur mjög pólitískar skoðanir á
mörgum hlutum og stendur fast á
sínu. Sagnfræðingar framtíðarinnar
munu eflaust gera honum góð skil;
sjómanninum, rithöfundinum, fræði-
manninum, kennaranum og goðan-
um, það er af nógu að taka. Framlag
hans til fagurbókmennta væri eitt og
sér til að halda nafni hans á lofti með
fullri sæmd. Fyrsta ljóðabók hans
kom út árið 1974 og eftir það hefur
hann verið eljumaður á akri ritlista
og spannar höfundaverkið fjölbreytt
svið allt frá unglingabókum (sem í
bókadómum fá sérstakt hrós fyrir að
tala ekki niður til lesenda) yfir í ep-
ísk stórvirki og má þar nefna bókina
„Landið handan fjarskans“ sem
hlaut bókmenntaverðlaun Halldórs
Laxness og var einnig tilnefnd til
Hinna íslensku bókmenntaverð-
launa.
Vinur okkar er nú í Noregi með-
sinni heittelskuðu Gro Tove, sem
hann orti svo fallega um í síðustu
ljóðabók sinni Varstu?
Við hækkandi sól – á þrítugasta og
níunda ári eftir fæðingu konunnar
minnar – Við hittumst
tveir hvítir skuggar
í tæru vatninu milli fells og skógar
lögðum á leiðina fram
sömu leið
veginn úr austri og veginn úr vestri
skamman veg lífsins
langan veg lífsins
og nú
þekkjum við lífið á veginum
en við þekkjum ekki leiðina
veginn framundan.
Gro Tove
Þegar sólin skín
— þá er sól
Þegar regnið streymir
— þá er ekki sól
En þú?
— Ert.
Hvað er hægt að segja meira?
Með eftirfarandi erindi úr Háva-
málum, sem okkur finnst lýsa hugs-
un þinni, hógværð og virðingu fyrir
samferðafólki, óskum við þér og þín-
um allra heilla.
Ríki sitt
skyli ráðsnotra hver
í hófi hafa.
Þá hann það finnur
er með fræknum kemur
að engi er einna hvatastur.
Egill Brynjar Baldursson og
Hilmar Örn Hilmarsson.
Eyvindur Pétur
Eiríksson
Það er eindregin
krafa eldri borgara,
að núna þegar farið
verður að semja um
kaup og kjör, verði
bætur til lífeyrisþega
hækkaðar til sam-
ræmis við aðrar
launahækkanir.
Við viljum benda á
að engar hækkanir á
greiðslum eða bótum
hafa hækkað síðan gefin var út
reglugerð, undirrituð af núverandi
forsætisráðherra og þáverandi fé-
lags- og tryggingamálaráðherra,
Jóhönnu Sigurðardóttur, sem þá
kenndi sig við norræna velferð, í
desember 2008. Það eina sem
gerst hefur er að tekjutengingar
og skerðingar hafa verið auknar.
Það gengur alls ekki að lífeyrir
aldraðra verði frystur eins og gert
er ráð fyrir í frv. ríkisstjórn-
arinnar um ráðstafanir í ríkisfjár-
málum.
Síðan þarf að tryggja að aldr-
aðir fái sömu hækkun og launþeg-
ar semja um. Gylfi Arnbjörnsson
hefur lýst því yfir að lífeyrir aldr-
aðra
þurfi að hækka og að hann eigi
að fylgja kaupgjaldi.
Landssamband eldri borgara
krefst þess að ASÍ gæti hagsmuna
aldraðra í komandi kjarasamn-
ingum og standi við orð sín.
Í frumvarpi ríkisstjórnarinnar
um ráðstafanir í ríkisfjármálum er
gert ráð fyrir, að engin hækkun
verði á lífeyri aldraðra og öryrkja
á árinu 2011 þrátt fyrir fyrirsjáan-
legar hækkanir á verðlagi. Áætlað
er að verðlag muni hækka um
3,5% á árinu og samkvæmt því
ættu bætur aldraðra og öryrkja að
hækka um 2,7 millj-
arða.
Lagt er til í frum-
varpi ríkisstjórn-
arinnar að kjör aldr-
aðra og öryrkja verði
skert um þessa fjár-
hæð og bætur verði
óbreyttar á árinu
2011.
Þannig gerir rík-
isstjórnin nýja atlögu
að kjörum aldraðra og
öryrkja.
Áður hefur ríkisstjórnin skert
kjör þessa hóps verulega beint og
óbeint. Láglaunafólk hefur fengið
16% kauphækkun frá ársbyrjun
2009 en lífeyrir eftirlaunaþega hef-
ur ekkert hækkað til samræmis.
Og nú á enn að höggva í sama
knérunn.
Verkalýðshreyfingin er að fara
að gera nýja kjarasamninga og þá
munu laun hækka meira á almenn-
um vinnumarkaði.
Ríkisstjórnin virðist ætla að
halda launum lífeyrisþega niðri á
sama tíma og laun annarra í þjóð-
félaginu hækka.
Þetta er argasta misrétti og
sennilega brot á stjórnarskránni.
Við eldri borgarar segjum að nú
sé nóg komið og vel það.
Eftir Helga K.
Hjálmsson
» Þegar farið verður
að semja um kaup
og kjör á vinnumark-
aðnum verði bætur til
lífeyrisþega hækkaðar
til samræmis við aðrar
launahækkanir.
Helgi K. Hjálmsson
Höfundur er viðskiptafræðingur og
formaður Landssamb. eldri borgara.
Eldriborgarar
krefjast leiðrétt-
inga, án tafar, á
kjörum sínum
Bréf til blaðsins
Ómar og Sveinn Rúnar unnu
minningarmótið
Ómar Olgeirsson og Sveinn Rúnar
Eiríksson unnu minningarmótið um
Kristján Örn Kristjánsson sem fram
fór sl. laugardag á afmælisdegi
Kristjáns. Þátttakan var mjög góð
eða liðlega 40 pör og spiluð voru 44
spil.
Ómar Olgeirss. - Sveinn R. Eiríkss. 60%
Hjálmt. Baldurs. - Hermann Friðriks. 59,3%
Ísak Örn Sigurðss. - Helgi Sigurðss. 59,2%
Hrólfur Hjaltason - Friðjón Þórhallss.58,7%
Gabríel Gíslason - Sigfús Örn Árnas.57%
Garðar Garðarss. - Gunnl. Sævarss. 55,3%
Frá eldri borgurum
í Hafnarfirði
Föstudaginn 10. desember var
spilað á 15 borðum.
Úrslit urðu þessi í N/S
Katarínus Jónsson – Oddur Jónsson 361
Bragi Björnsson – Bjarnar Ingimars 356
Stígur Herlufsen – Sigurður Herlufsen 345
Rafn Kristjánss. – Magnús Halldórsson 344
A/V
Ásgeir Sölvason – Einar Markúss. 367
Kristján Þorlákss. – Haukur Guðmss. 355
Sigurður Hallgrímss. – Anton Jónsson 351
Birgir Sigurðss. – Jón Svan Sigurðsson 346
Bridsdeild
Breiðfirðingafélagsins
Síðasta spilakvöld hjá okkur fyrir
jól var föstudaginn 10/12. Spilað var
á 11 borðum
Hæsta skor kvöldsins í N/S:
Sveinn Sveinss. - Gunnar Guðmundss. 261
Unnar A. Guðmss. - Garðar V. Jónss. 257
Oddur Hanness. - Árni Hanness. 240
Austur/Vestur
Björn Arnarss. - Baldur Bjartmarss. 290
Kristín Andrews - Jón Þ. Karlsson 289
Ólöf Ingvarsdóttir - Sigrún Andrews 266
Við byrjum aftur að spila á næsta
ári sunnudaginn 9/1 2011.
Spilað er í Breiðfirðingabúð,
Faxafeni 14, á sunnudögum kl. 19.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| norir@mbl.is