Morgunblaðið - 07.01.2011, Side 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. JANÚAR 2011
Í nýrri banda-
rískri útgáfu
Ævintýra Stik-
ilsberja Finns,
sem inniheldur
þekktustu sögur
bandaríska rit-
höfundarins
Mark Twain
(1835-1910), Stik-
ilsberja Finnur
og Tumi Sawyer, hefur orðalagi
verið breytt nokkuð frá útgáfu höf-
undarins. Gegnum alla bókina, alls
219 sinnum, nefur orðinu „nigger“
verið skipt út fyrir orðið „slave“ – í
stað orðs sem lýsir blökkumanni en
þykir niðrandi í dag, er komið orðið
þræll.
Hugmyndin að breytingunni
kom, að sögn The New York Times,
frá bókmenntaprófessor sem þótti
erfitt að taka sér hið niðrandi orð í
munn. Fjöldi lesenda hefur sent út-
gáfunni mótmæli og kallað breyt-
inguna óásættanlega ritskoðun og
„pólitíska rétthugsun“.
Orðalagi
breytt í sög-
um Twain
Mark Twain
Í næstu viku
verða um 300
myndlistarverk
og munir úr eigu
leikarans Dennis
Hopper seldir á
uppboði í New
York. Átta mán-
uðir eru síðan
Hopper lést úr
krabbameini, 74
ára gamall.
Hopper átti rómað safn mynd-
verka en talið er að margir vilji
eignast silkiprent eftir Andy War-
hol, af Maó formanni, en stuttu eftir
að Hopper keypti verkið árið 1972
skaut hann tveimur byssukúlum
gegnum það.
Warhol sá götótt verkið skömmu
síðar, var ánægður með viðbæt-
urnar og skrifaði „viðvörunarskot"
við annað gatið og „gat eftir byssu-
kúlu“ við hitt.
Meðal annars verða boðin upp
verk eftir Marcel Duchamp, Ger-
hard Richter og Wallace Berman,
auk útskrifaðs handrits leikarans
að kvikmyndinni Easy Rider.
Selja mynd
af Maó með
kúlnagötum
Mynd Warhols
af Mao.
Kvæðamannafélagið Iðunn
hefur félagsstarf sitt á nýju ári
með fræðslu- og skemmtifundi
í kvöld, föstudag kl. 20 í Menn-
ingarmiðstöðinni Gerðubergi.
Rímnalaganefnd sér um
dagskrá fundarins sem að
þessu sinni verður með ára-
mótasniði. Steindór Andersen
formaður kvæðamannafélags-
ins stýrir fundinum. Þuríður
Guðmundsdóttir ásamt kvæða-
konum flytur nokkrar vísur, Smári Ólason flytur
erindi um heilagar meyjar, Magnús Ögmundsson
les upp úr þekktu verki Halldórs Laxness og Spil-
menn Ríkínís líta við. Auk þess má vænta annarra
óvæntra uppákomna.
Félagsstarf
Skemmtifundur
kvæðamanna
Steindór
Andersen
Hópurinn Fimm í tangó flytur
íslenskan og finnskan tangó í
Gerðubergi á morgun, laugar-
dag, kl. 14. Flytjendur eru
Ágúst Ólafsson söngvari, Ást-
ríður Alda Sigurðardóttir pía-
nóleikari, Íris Dögg Gísladóttir
fiðluleikari, Kristín Lárus-
dóttir sellóleikari og Vadim
Fedorov harmónikkuleikari. Í
tilkynningu segir að enginn
tónlistarhópur á Íslandi hafi
áður spilað þessa tegund tónlistar að staðaldri.
Hópurinn hefur með sköpun íslenskrar útgáfu
hins finnska tangós, vakið athygli.
Léttar veitingar verða í boði í kaffihúsi Gerðu-
bergs frá kl. 13 - 16.
Tónlist
Flytja íslenskan og
finnskan tangó
Ágúst
Ólafsson
Bók Áhugaleikhúss atvinnu-
manna 2010, lárétt rannsókn
kom út 31. desember í
tengslum við sýningu leik-
hússins á annál ársins 2010, 12
örverkum um áráttur, kenndir
og kenjar.
Þetta er í fyrsta sinn sem
gefið er út bókverk sem tekur
á samtímasviðslist og markar
útgáfan því tímamót í skrán-
ingu á samtímaviðburðum í
sviðslistum. Í bókinni eru m.a. viðtöl við leikara
Áhugaleikhúss atvinnumanna um listina og hlut-
verk leikhússins í samtímanum, umfjöllun Stein-
unnar Knútsdóttur, listrænnar ráðskonu, um
bakgrunn örverkanna og vinnuaðferðir hópsins.
Útgáfa
Gefa út bók um
samtímasviðslist
Steinunn
Knútsdóttir
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Á laugardaginn verður opnuð í
Hafnarborg í Hafnarfirði sýningin
Brot úr náttúrunni en á henni getur
að líta abstraktverk sem Eiríkur
Smith (f. 1925) málaði á árunum
1957-1963. Er þetta önnur sýningin í
sýningaröð þar sem Hafnarborg
kynnir margbreyttan feril listmálar-
ans.
Í eigu Hafnarborgar eru um 400
verk eftir Eirík en þorra þeirra hef-
ur hann gefið safninu. Flest verk-
anna á sýningunni koma úr þessu
úrvali en að auki eru nokkur fengin
að láni.
Ólög K. Sigurðardóttir er for-
stöðumaður Hafnarborgar og jafn-
framt sýningarstjóri þessarar sýn-
ingar. Hún segir að á fyrstu
sýningunni í þessari röð, þar sem
unnið er með verk Eiríks í safneign-
inni, hafi verið verk frá tímabilinu
frá því hann kom heim frá námi og
til ársins 1957. Þá tók hann þá af-
drifaríku ákvörðun að brenna mörg
af þeim verkum sem hann hafði mál-
að fram að þeim tíma.
„Hann sagði þá skilið við strang-
flatarlistina og lét undan tilfinningu
fyrir landinu og náttúruupplifun,
sem sóttu sterkt á hann,“ segir Ólöf.
Litbrigði landsins
„Árið 1957 sýndi hann fyrst verk
þeirrar gerðar sem eru á þessari
sýningu, Brot úr náttúrunni. Hann
hélt síðan áfram að vinna úr þeirri
myndgerð til ársins 1963, en þá varð
hann tjáningarríkari og gaf í á annan
hátt. Sótti meira í átt bandarísku ex-
pressjónistanna en á því tímabili
sem við sýnum núna.“
Ólöf segir að á þessu tímabili sem
nú er til skoðunar horfi Eiríkur iðu-
lega niður í svörðinn, við sjáum mik-
ið litbrigði landsins, jarðlitir og
svartur eru áberandi.
„Þetta er stutt tímabil, mjög af-
markað, en þegar horft er á verkin á
sýningunni sést vel þróunin sem á
sér stað innan þess.
Það er áhugavert að skoða Eirík
út frá því hvað hann tekur miklar
kúvendingar á ferlinum en engu að
síður er hann svo heill í því sem hann
fæst við hverju sinni.“
Eins og fyrr segir er sýningin lið-
ur í því að skoða verk Eiríks í safn-
eign Hafnarborgar og feril hans. Ár-
ið 2008, á aldarafmæli
Hafnarfjarðar, var hann útnefndur
heiðurslistamaður Hafnarfjarðar-
bæjar og þá vann Aðalsteinn Ing-
ólfsson úttekt á safnkostinum og er
vinnan við sýninguna byggð að hluta
á þeirri úttekt.
„Meðan við vinnum þessar sýn-
ingar, vinnum við jafnframt jafnt og
þétt úr heimildasafni sem Eiríkur
færði safninu á síðasta ári. Þær upp-
lýsingar nýtast okkur mjög vel við
vinnuna,“ segir Ólöf.
Lét undan náttúruupplifun
sem sótti sterkt á hann
Morgunblaðið/Ómar
Listamaðurinn Eiríkur Smith leit inn í Hafnarborg í gær, þar sem verið var að hengja upp verkin á sýningunni.
 Málverk Eiríks
Smith frá 1957-1963
sýnd í Hafnarborg
Ég tel að sprenging
verði þegar að út-
gáfu kemur... 30
»
Myndlistarmenn-
irnir Ásmundur
Ásmundsson og
Ragnar Kjart-
ansson standa
fyrir sínum ár-
lega jólasveina-
gjörningi í Ný-
listasafninu í
dag, föstudag,
klukkan 17.30.
Þeir hafa stað-
ið fyrir samskonar gjörningum ár-
lega síðustu níu árin, í Nýló, Kling
& Bang og Safni.
Listamennirnir hyggjast koma
gestum verulega á óvart með jóla-
skensi og kunna Bjúgnakrækir og
Kertasníkir að líta í heimsókn.
Fólk er hvatt til að taka börnin
með í Nýlistasafnið og gleyma ekki
jólaskapinu heima.
Jólasveina-
gjörningur
í Nýló í dag
Ragnar
Kjartansson
Það hefur lengi verið heldurhljótt um Véstein Lúðvíks-son miðað við hve hannvar áberandi er hann birt-
ist á sjónarsviði íslenskra bók-
mennta á árunum í kringum 1970,
fyrst með smásagnasafninu fína
Átta raddir úr pípulögn sem ölvaði
mjög ungt fólk á þeim tíma með ein-
mana röddum út úr heimi firringar
og hlutgervingar eins og það hét í
þá daga, og þá ekki síður með
tveggja binda þjóðfélagslega stór-
virkinu Gunnar og Kjartan, en á
þeim árum voru skáldsögur af því
tagi nokkurt fágæti á markaði hér.
En með árunum hljóðnaði í kringum
Véstein, hann mun æ meir hafa far-
ið að halla sér að austrænni speki
og horfið til fræðistarfa á því sviði,
og á síðari árum hafa helst komið
frá honum lífspekitextar eða afor-
ismar úr hljóðlátum en heillandi
heimi búddisma, eða zen; það er
ekki fyrir leikmenn að skilgreina og
skiptir kannski heldur ekki öllu
máli. Ég man ekki eftir að hafa séð
mikið af ljóðum eftir Véstein, manni
hefur fundist hann fyrst og fremst
prósahöfundur,
en hér er komin
lítil og yfirlætis-
laus bók, hvít að
mestu, og um
sumt innblásin af
þeirri hugsun að
náttúra, sam-
hljómur og eilífð
séu stærri bauki
mannskepnunnar
með öllu sínu
brauki og bramli. Eitt ljóð heitir
„Rjúpa“: „Svo hvít / í fannferginu /
hennar verður ekki vart.“ Svo kem-
ur millikafli þar sem bregður fyrir
manni einhversstaðar í fjarska að
því er manni finnst en með þrá til
fjalla en með líka hugsun til „vélar
sem kemur upplýst að vestan“ en
svo endar ljóðið á þessari fallegu
mynd: „Þúsund heiðar / hvorki fugl
né maður – aðeins / ósofið auga /
sem heyrir / sporðakast í minnstu
vökinni“.
Þetta er fáorð bók með knöppum
ljóðum sem láta ekki allt uppi, sum-
part eflaust vegna þess að skáldið
„Veit ekki alveg hvað skal segja /
Nú veit ég aldrei hvað skal segja“
en í hina röndina vegna þess að það
er verið að fanga stemningu orð-
lausrar undrunar; lítið ljóð um vind
af fjalli sem kyssir gárur á víkinni
endar svona: „Þegar fara saman /
þakklæti og undrun / á fyrsta at-
kvæðið ekki / alltaf heimangengt.“
Það verður enginn verri maður af
því að hleypa þessari litlu bók ná-
lægt sér.
„Sporðakast í minnstu vökinni“
Enginn heldur utanum ljósið
bbbbn
Eftir Véstein Lúðvíksson.
Bjartur 2010.
EINAR KÁRASON
LJÓÐABÓK
Vésteinn
Lúðvíksson