Eining - 01.08.1954, Síða 12

12
EINING
MERKLR FÉLAGSSKAPLR
Eftir
Esra lœkni Pétursson.
Hin ágæta íslenzka þjóð neytir minnst
áfengis allra þeirra þjóða, sem siðmennt-
aðar eru taldar. I þessu er fólginn styrk-
ur hennar. Hér á landi er áfengisneyzl-
an árlega hálfur annar lítri af 100%
vínanda, á hvert mannsbarn. (Þetta
samsvarar um það bil 5—6 brennivíns-
flöskum). A Norðurlöndum og Bret-
landi er áfengisneyzlan 3 til 5 Vz lítri
af 100% vínanda. I Bandaríkjunum er
hún 8V2 og í vínlandinu góða, Frakk-
landi, er hún 37 (á hvern fullvaxta
mann). Alkoholistar eru fleiri þar en í
nokkru öðru landi, eða 22 af þúsundi.
Hér á landi eru þeir 6 af þúsundi, ef
miða má við tölu Áfengisvarnarnefndar
Akr •ness árið 1950. Sennilega er það
nokkuð hátt reiknað, en það eru hinar
einu tölur, sem til eru um þessi mál hér
á landi. Samkvæmt tölum nefndarinnar
virðast 83 af hundraði vera bindindis-
samir, ef reiknað er með öllum íbúum
kaupstaðarins. 15 af hundraði bragða
aðeins vín, en mjög lítið. Þeir, sem
drekka töluvert, eru rúmlega 1 og of-
drykkjumenn eru sem fyrr segir 0,6 af
hundraði. Þó að stúkustarfsemi standi
með miklum blóma á Akranesi, má samt
gera ráð fyrir, að meira sé drukkið þar
í kaupstaðnum en út um sveitir lands-
ins, en hins vegar ef til vill aðeins minna
en í Reykjavík. Það getur aldrei skeik-
að miklu, þó að tölurnar séu lagðar
til grundvallar fyrir allt landið, á meðan
aðrar tölur eru ekki fáanlegar.
Með miklum líkum má því gera ráð
fyrir, að það séu aðeins 17% af þjóð-
inni, sem neytir nokkurn tíma víns, og
þar af í hæsta lagi 2% allverulega.
Þetta er mjög góð útkoma, og til
sóma fyrir land og þjóð, og mætti vera
öðrum þjcðum til fyrirmyndar.
Hverjum ber nú heiðurinn? Þau öfl,
sem unnið hafa gegn áfengisnautn eru
aðallega ferns konar. í fyrsta lagi góð-
templarar, í öðru lagi einstakir menn,
í þriðja lagi nokkrir fámennir trúflokkar,
arastéttarinnar. — Kennaraþing var
haldið 8.—11. júní. Menntamálaráð-
herra bauð þinginu í ráðherrabústaðinn
til síðdegis kaffidrykkju. Enn fremur
hafði Reykjavíkurbær boð inni fyrir þá,
og í báðum þeim boðum voru gestirnir
lausir við ágang af freku framboði
áfengra drykkja. Þar var ekkert áfengi
á borðum, og var það vissulega til fyrir-
myndar, og kunni meirihluti kennar-
anna, er þarna voru staddir, áreiðan-
lega að meta það.
og í fjórða lagi örfáir læknar, og það
þó aðeins á síðustu árum, að tveimur
undanteknum, þeim Vilmundi landlækni
og dr. Helga Tómassyni, sem báðir hafa
starfað lengi að þessum málum.
Sést af þessu, að þó að templarar
hafi barizt manna mest og öflugast gegn
áfenginu, hafa þeir þó ekki verið einir
um hituna. Vafalítið má samt þakka
stúkunum mest þenna glæsilega árang-
ur Islendinga í áfengismálum. Fyrsta
svöðusárið, sem templarar veittu Bacc-
husi konungi, var bannið árið 1915,
og lá við borð að það yrði hans bana-
mein hér á landi. En þótt þeir kynnu
Bsra Pétursson.
að sigra, þá kunnu þeir ekki að vernda
friðinn. Vegna þess, að þeir voru ekki
nógu harðvítugir og staðfastir, tókst
þeim 17 prósentum, sem neyta áfengis
að fá bannið afnumið aftur árið 1935,
með því að beita blekkingum og áróðri.
Eftir afnám bannsins rönkuðu templ-
arar samt við sér og tókst að halda í
horfinu með því að beita sér fyrir því,
að áfengisútsölurnar yrðu hafðar sem
fæstar, og barar og áfengisauglýsingar
væru bannaðar. Nú síðast hafa þeir
beitt sár nokkuð fyrir héraðabönnum
og fengið afnumin öll vínveitingaleyfi.
Allt eru þetta raunhæfar aðgerðir og
hinir einu, sem að nokkru verulegu
haldi koma. Eftir því sem hömlurnar
eru meiri þeim mun betra verður ástand-
ið. Eftir því sem frelsið er meira, eins
og í Frakklandi, þar sem sérhverjum
landeiganda er leyfilegt að brugga,
versnar ástandið. í vínfrelsislandinu,
Bandaríkjunum, telja hinir löglegu
áfengisframleiðendur sjálfir, að meira
sé bruggað af ólöglegu áfengi en lög-
legu. Þó að þetta magn sé lagt saman
við hið löglega áfengi, komast Banda-
ríkjamenn ekki í nema 17 lítra á mann,
miðað við 37 í Frakklandi, þar sem
að heita má að öll bruggun sé algerlega
frjáls. Jafnvel þó að gert væri ráð fyrir
að hér á landi væri smyglað inn og
bruggað jafnmikið af ólöglegu áfengi
eins og flutt er inn af löglegu áfengi,
komast Islendingar samt ekki nema í
3 lítra á mann. Fæstir munu álíta að
svo mikið sé smyglað og bruggað hér á
landi, þó að sennilega sé það töluvert
meira magn en á bannárunum, enda
mun hægara um vik í hinu prýðilega
skjóli hins löglega áfengis.
Allar eiturlyfjanautnir eru þjóðfélags-
leg en ekki læknisfræðileg vandamál.
Það er alls staðar snúizt eins gegn þeim
öllum; með banni og ströngu eftirliti
með því, að slíkum lögum sé vel fram-
fylgt, að viðlögðum þungum sektum og
refsingum, eins og vera ber. Áfengi er,
lyffræðilega séð, sterkt sellu- og tauga-
eitur, og áfengisnautn er eiturlyfjanautn.
Það er ekki einu sinni stigmunur á alko-
holisma, cocainisma, morfínisma eða
svefnlyfanautn. (Til samanburðar fyrir
þá, sem ennþá muna eftir stofnun Fé-
lags Raunsærra áfengisneytenda í
Reykjavík (skammstafað FRÁ, samkv.
Speglinum), er fróðlegt að geta þess,
að nýlega hefur verið stofnað Félag
Raunsærra Ópíumreykjenda í Singa-
poore (skammstafað FRÓ), sem hefur
það markmið að reyna að fá bann við
ópíumsölu afnumið í nafni „mannúðar
og miskunnsemi". Lögreglan þar er
farin að gera svo þráfaldlegar árásir á
hin ólöglegu ópíumgreni, að reykinga-
mennirnir geta ekki hafzt þar við í friði
lengur.
Það er skoðun margra merkustu vís-
indamanna og lækna (Karl M. Bow-
mann og fleiri) að alkoholistar séu upp-
runalega hvorki með fleiri geð- né lík-
amsveilur, né heldur sjúkdóma en al-
mennt gengur og gerist. Þeir eru hrein-
lega ofdrykkjumenn en ekki áfengis-
sjúklingar. Hins vegar verða allir of-
drykkjumenn haldnir ýmsum geðveil-
um, þegar eiturlyfjanautnin er komin á
hátt stig, sbr. Harvey, og allir vita, að
þeir eru geðveikir á meðan þeir eru ofur-
ölvi. Geðveiki hverfur samt þegar af
þeim rennur, og geðveilurnar geta einn-
ig horfið smátt og smátt, ef þeir hætta
að drekka.
Að ósi skal á stemma. Þetta hafa góð-
templarar alltaf vitað og barizt fyrir með
hinum þjóðfélagslegu aðgerðum sínum.
En auk þessa mikilisverða árangurs
þeirra, hafa þeir komið miklu góðu til
leiðar með margþættri félagsstarfsemi
sinni, ásamt hjálp, aðstoð og björgun
fjölda einstakra ofdrykkjumanna og
fjölskyldna þeirra. Dæmin eru alþjóð
kunn.
Það á að banna áfengi alveg eins og
ópíum, morfín og svefnlyfjanautn. —
Þetta hafa góðtemplarar alltaf vitað og
barizt fyrir.