Eining - 01.06.1958, Blaðsíða 11

EIN ING
11
Frá andlegri hnignun er oft skammt
til ófrelsis og forráðamissis
Ritgerð með þessu nafni birti Morg-
unblaðið 19. febrúar sl. Höfundur henn-
ar er skólastjóri, Knútur Þorsteinsson.
Hagsmunahyggan er oftast sóknharð-
ari en hyggja þess anda, sem keppir að
siðgæðisþroska og sannri menningu.
Hagsmunahyggjan er óspör á endur-
tekningar er hún hrópar út um heiminn
gylliboð margs þess, sem fánýtt er og
skaðlegt, en vænlegt til gróða. I sam-
keppninni erum við oft sparir á endur-
tekningar. Grein skólastjórans fjallar um
það, sem nú er áhyggjuefni margra, og
leyfir Eining sér því að endurprenta hér
kafla úr henni. Þar segir:
,,A síðari árum hefur sú öfugþróun
hörmulega færzt í vöxt meðal þjóðarinn-
ar, að ást hennar og skilningur á bók-
menntum sínum, virðist mjög hafa fjar-
að út eða vikið í skuggann fyrir öðrum
hugðarefnum.
Þrátt fyrir margbætta menningarað-
stöðu, vaxandi skólamenntun og aukn-
ar leiðir til þekkingar og þroska, verður
ekki fram hjá þeirri staðreynd gengið.
að sú kynslóð, sem síðustu ár hefur vax-
ið upp ber ekki í brjósti þann bók-
menntasmekk, sem fyrri kynslóðir hafa
átt, og skortir þau hughrif fyrir fegurð
og kynngi ritaðs máls, er svo lengi hef-
ur verið aðalsmerki íslenzkrar alþýðu.
Þessar staðreyndir blasa ekki einungis
við augum okkar, sem fengizt höfum
og fáumst við kennslu barna og ungl-
inga, heldur mætum við þeim hvarvetna
í bókavali og viðhorfum hinnar vaxandi
æsku. — Ef við rennum augum yfir
náttborðin í svefnherbergjum hinna
ungu sveina og meyja og lítum á þær
bækur, er þar liggja, verða ekki fyrir
okkur Islendingasögur, Heimskringla,
skáldverk . . .“
Skólastjórinn nefnir þarna nokkra
þjóðkunna höfunda, og heldur svo
áfram):
,,En þar gefur að líta æsitímarit, full
af sakamálasögum, kvikmyndasögur og
hinir botnlausustu reyfarar af ástarævin-
týrum samkvæmishúsa milljónaborg-
anna og næturlífi. Og ef við leggjum
eyrun við söng nútímaæskunnar og
athugum þá ljóðategund, er hún mest
iðkar að nema og syngja, verður hið
sama upp á teningnum. I söng og ljóða-
námi nútímans, verða ekki hátt á blaði
kvæði þeirra íslenzku góðskálda, er til
skamms tíma unnu hug þjóðar sinnar
allan, með ódauðlegum ljóðum, gim-
steinum orðs og anda — skálda eins og
Jónasar, Þorsteins Erlingssonar og
Davíðs frá Fagraskógi.
Nei, það eru andlaus og innantóm
dansljóð, — dægurlög svokölluð, —
sem nú fylla eyru manns, frá vörum
hinnar syngjandi æsku, — óhugsaður
og efnislaus leirburður, þar sem rökréttri
hugsun og máli, er í flestum tilfellum
misþyrmt, svo sem mest má verða. —
Og í ofan á lag, er margt af þessarri
svokölluðu ljóðagerð óskemmtilegt
,,kynóravæl“, eins og skáldið Davíð
Stefánsson hefur einhvers staðar orðað
það.
Þessir söngvar, bæði þýddir og frum-
samdir, virðast ætla að verða sá lífsóð-
ur, er nútíminn velur sér, til yndis og
sálarfóðurs. — Hér er áreiðanlega á
ferðinni sú öfugþróun, sem vert er að
gefa fullan gaum að, öfugþróun, sem
vinna þarf gegn, með ráðnum hug. Það
er eðlilegt að ung og glöð æska, þrái
léttleik og gáska og bindi ekki hug sinn
að öllu við alvöru lífsins, hvorki í lestri,
söng né starfi.
En það er jafnóeðlilegt að hún eigi eng-
in hugðarmál önnur en fánýtt alvöru-
leysi. Og þegar svo er komið bókmennta-
smekk hinnar ungu íslenzku kynslóðar,
þrátt fyrir það þó tugum milljóna sé ár
hvert varið henni til menntunar, að hún
finnur engan yl í því, sem bezt hefur og
fegurst sagt verið á íslenzka tungu, í
bundnu máli eða óbundnu, en sækir
hughrif sín í Iélugustu reyfaragerð og
andvana ortan dægurljóða óskapnað,
þá er meira en lítið gengið þeim þroska,
er lengst og mest hefur uppi borið allt
okkar menningarlíf og skapað okkur sess
meðal bezt menntuðu þjóða heims.“
------------------00O00--------
Þeir eru auðþekktir
I hinum miklu hafvillum þjóða, getur
það verið hverri mannssál bjargráð að
eygja vitaljós í náttmyrkrinu.
,,Þitt orð er lampi fóta minna og ljós
á vegi mínum,“ kvað hebreska sálma-
skáldið, og íslenzka sálmaskáldið kvað:
,,Guðs orð er ljós, er lýsir í lífsins dimmu
hér.“
Ef hver unglingur léti leiðast af þessu
ljósi, mundu færri villast af gæfubraut-
inni, en von er að ungir og óreyndir
villist, því að þeir eru leiddir afvega.
Postuli drottins lýsir sumum þessara af-
vegaleiðenda svo að ekki verður um
villst:
,,En falsspámenn komu einnig upp
meðal lýðsins, eins og falskennendur
munu líka verða á meðal yðar, er
smeygja munu inn háskalegum villu-
kenningum og jafnvel afneita herra sín-
um, sem keypti þá, og leiða yfir sig
sjálfa bráða glötun. Og margir munu
fylgja ólifnaði þeirra, og sakir þeirra,
mun vegi sannleikans verSa hallmœlt.“
2. Pét. 2, 1, 2.
Þessir afvegaleiðendur eru samkvæmt
þessu ritningarorði eins auðþekktir og
hvítir sauðir einkenndir með svörtum
lagði. ,,Þeir atneita herra sínum sem
keypti þá.“ Aðeins einn hefur verið boð-
aður meðal manna, sem endurlausnari
mannkyns. Hinir hættulegu menn, sem
afvegaleiða og leiða bæði sig og aðra út
í glötun, eru þessir, sem afneita herra
sínum. „Margir munu fylgja“ óviti
þeirra, segir heilagt orð.
Við ættum ekki að þurfa að villast á
mönnum. Þeir sem leiða þjóðir og ein-
staklinga burt frá vegi lífsins, burt frá
trúnni á Guð kærleikans og réttlætisins,
og afneita honum, sem endurleysti
menn, eru einmitt hættulegustu menn-
irnir, og þeir eru því miður margir og
víða að verki. Vinnubrögð þeirra eru
samkvæm afvegaleiddum hugsunarhætti
þeirra og trúblindu. Þeir eiga að vísu
sína trú, en þeir afneita „friðarhöfðingj-
anum“ sanna. Afneitunaraldan hefur
læst sig um líf þjóðanna og nagar víða
að rótum lífsmeiðs þeirra.
„Furðið yður himnar, á þessu og
skelfist og verið agndofa, segir Drottinn.
Því að tvennt illt hefur þjóð mín aðhafst:
Þeir hafa yfirgefið mig, uppsprettu hins
lifandi vatns, til þess að grafa sér
brunna, brunna með sprungum, sem
ekki halda vatni.“ — Þannig talaði
spámaðurinn Jeremía til þjóðar sinnar
forðum.
Þetta er hin gamla og nýa fávizka
mannanna, endurtekin sagan frá garðin-
um forna, að yfirgefa lífstréð og halda
sig geta höndlað alla vizku, alla farsæld
og öll gæði lífsins með því að njóta
ávaxta skilningstrésins, ,,afneita“ vegi
lífsins, afneita herra sínum og byggja
allt á getu hins eigingjarna og sjálfs-
elskuríka manns. Framtíðarvelferð
mannkyns veltur eklíi fyrst og fremst á
kunnáttu manna, heldur góðvild og
göfgi, og þær dyggðir ræktar manns-
sálin helzt í samlífi við Guð kærleikans
og sannleikans. Aðeins á hans vegum
eru mennirnir á vegi lífsins.
--------ooOoo---------
Lítill snáði fékk að fara í heimsókn til
ungra hjóna, sem voru nýbúin að eignast
son. Snáðinn horfði stundarkorn á hið litla,
rauða og hrukkótta andlit nýfædda barnsins
og sagði svo mjög alvarlegur: „Já, það er
þess vegna sem liún hcfur falið liann svo
iengi undir kápu sinni.“