Eining - 01.08.1967, Blaðsíða 7

E I N I N G
7
KLÆÐNAÐUR og TÍZKA
ltrónur á mánuði, næstu tvö árin 65 og
síðan sjö ár 100 kr. Þannig segir hann
sjálfur frá. Auk kennara- og skóla-
stjórastarfsins tók hann einnig mikinn
þátt í félagsstörfum, eins og áður var
hér vikið að.
Aron G. Guðbrandsson, forstjóri, var
einn af námssveinum Péturs. I áður-
nefndri bók eru nokkrar endurminning-
ar hans frá þeim árum. Á seinni árum
Arons í skólanum urðu þeir, lærisveinn-
inn og kennarinn, oft samferða heim.
Meðal annars kemst Aron svo að orði:
„Pétur var gáfaður maður, hafði
ágæta frásagnargáfu og kom mjög vel
fyrir sig orði.. . Við vorum oft ekki
lagðir af stað úr skólanum, þegar hann
byrjaði að segja mér eitthvað. Og vegna
þess, hve fróður hann var og mælskur,
þá lærði ég mikið af honum, og nú tók
ég eftir öllu því sem hann sagði.
Þessar gönguferðir okkar Péturs Guð-
mundssonar urðu til þess, að með okkur
hófst vinátta og nánara samband held-
ur en áður hafði verið, og þetta eru
þær stundir frá skólavistinni, sem mér
eru kærastar."
Elísabet Jónsdóttir, kona Péturs, er
nú til húsa í hárri elli — níræð á næsta
ári, — hjá dóttur sinni Steinunni og
tengdasyni, Þormóði Jónassyni, hús-
gagnasmið, að Grettisgötu 43, Reykja-
vík, hún er vel hress ennþá og minnið
ágætt, og lítur nú yfir langan og merk-
an dag.
Fólki'ð í „Húsinu“
heitir einn kaflinn í bókinni, Saga
barnaskólans á Eyrarbakka. Fróðlegt er
og skemmtilegt að lesa um þetta merkis-
heimili Thorgrímsens „kaupmanns,“
sem sennilega gat kallast eins konar
menningarmiðstöð á þeim árum. Af því
lærði fólk ýmislegt gagnlegt og gott.
Séra Árelíus Níelsson segir:
„Óhætt er að fullyrða, að börn Thor-
grímsens „kaupmanns" voru ekki að-
eins meðal beztu nemenda skólans á
Eyrarbakka, heldur einnig meðal beztu
og áhrifamestu kennara hans. Enn í dag
sér þess víða dæmi í hannyrðum og hí-
býlaprýði í Árnessýslu, hvernig áhrifin
frá þessu glæsilega heimili hafa breiðst
út og náð sterkum tökum. Þar var bein-
línis kvennaskóli eða húsmæðrakennsla,
ef til vill fyrr en nokkurn dreymdi um
slíka stofnun hér sunnanlands.. .
Ekkert gaf þó heimilinu öllu sérstæð-
ari og um leið hugljúfari blæ en söng-
listin, sem alla daga og þó einkum kvöld
skipaði öndvegi. Systkinin voru hvert
öðru „musikalskara," og þau höfðu fall-
egar raddir, sem allir hlutu að dá og
Gull grófu menn úr jörðu, gull fundu
þeir í sandi og gull í námum fjalla. Sem
betur fer finnast oft í dagblöðum sann-
leiksperlur, jafnvel vizkuperlur. Ég er
ágjarn á slík gullkorn. Stephan G. Step-
hanson kallaði það yfirmennt, að „lepja
upp mola um lífsins stig og láta ekki
baslið smækka sig.“
Fyrir nokkru skrifaði kona — G.G.
— um kyrtilinn. Það er fallegt spjall.
Ég geymi það. Allt frá unglingsárum
mínum hef ég verið svarinn andstæð-
ingur tízkutildurs, sem alltaf er verið
að hringla með, aðallega til þess að hafa
fólk fyrir féþúfu, og nú er svo komið að
ungu dömurnar rigsa á undan okkur á
götum borganna næstum hálfopnar upp
undir rass, og eru þó hvorki hnésbætur
né hnjákollur neinir sýnisgripir.
Frú G. G. skrifar fallega um kyrtil-
inn og hvetur konur til að koma sér upp
þeirri heppilegu og sjálegu flík. Hún
segir m.a. orða:
„En nú er sú velferðaröld, að allir
«—------------------------------------æ
njóta með ógleymanlegri ánægju. Þau
léku líka á hljóðfæri af leikni og gáfum.
Og þegar þar við bættist, að margir
lærðu þar söng og hljóðfæraslátt og
sumir gestirnir, sem dvöldu þar lengri
eða skemmri tíma, tóku virkan þátt í
sönglist heimilisins, þá ómaði „Húsið“
af yndislegum hljómum í kapp við
bylgjunið brimsins flesta daga ársins.“
Þegar ég, undirritaður, las þessa frá-
sögn um „Húsið,“ rifjaðist upp fyrir
mér þægilegar endurminningar. Frá því
um haustið 1916 til haustsins 1918 átti
ég heima á Eyrarbakka, þá nýgiftur, og
flutti þar fyrirlestra, oftast fleiri en
einn vikulega. Aðsókn var oftast mjög
góð og þessar samkomur hófum við á-
vallt á sálmasöng og enduðum þannig
einnig. Kona mín lék á hljóðfærið, en
beztu söngkraftarnir á Eyrarbakka
komu oftast og sungu. Ekki var neinn
vafi á því, að þessir söngkraftar áttu að
einhverju leyti upprunalega „Húsinu“
að þakka þjálfun sína.
Annan veturinn hafði séra Ólafur
Magnússon, frændi minn, söngnámskeið
á Bakkanum og bauð mér að vera þar
sem áheyrnargestur. Það voru skemmti-
legir dagar. Endurminningarnar um
Eyrarbakka eru góðar.
Pétur Sigurðsson.
geta allt og því hentug tíð til að veita
sér þann búning, sem er sígildur, — og
það er mest um vert, ekki háður tízk-
unni, þessu brjálæðisafli, sem er búið
til, til að hirða peninga fólks til að
auðga aðra, þennan trúða-tilbúning,
sem leggur sínar gildrur fyrir saklaus-
ar sálir, með alltof góðum árangri, því
að fáir eiga það sjálfstæði að standa á
móti straumnum, flestum finnst þægi-
legra að fljóta með honum.“ (Mbl. 19.
maí 1967).
Þetta eru tímabær orð, og öll er
hvatning frúarinnar til íslenzkra
kvenna prýðileg.
Ættu ekki foreldrar, skólar og allir
uppalandi kraftar þjóðfélagsins að
kosta kapps um að innræta börnum og
unglingum, allt frá fyrstu bernskuárum
og áfram, þann skilning á manngildi, að
einna mest sé um vert að eiga nægilegt
sjálfstæði til að standa á eigin fótum,
en apa ekki allt eftir kenjum hverfullar
tízku. Ákaflega eru orð postulans fög-
ur, þessi:
„Allt er leyfilegt, en ekki er allt gagn-
legt, og ég má ekki láta neitt fá vald
yfir mér.“
Þetta er einn hinn glæsilegasti mann-
dóms-mælikvarði, sem hugsast getur:
Ekki láta neitt fá vald yfir sér. Hafa
alltaf valdið. Alltaf herra. Aldrei þræll.
Hvorki fáránlegrar tízku, nautna né
nokkurs annars. P. S.
-K-K -j<
Tugthús og brennivín
Þegar stjórnarráðshúsið við Lækjar-
torg í Reykjavík var reist upprunalega
sem fangelsi, mun það hafa verið með
stærstu húsum þar, ef ekki allrastærst.
Þá fór saman, að Islendingum skyldi séð
fyrir nægu brennivíni og stóru fangelsi.
Árin 1916 ogl917 var Island brenni-
vínslaust land, þurrt eða því sem næst
— algert áfengisbann. Þá var annað
árið einn maður í fangelsi í Reykjavík,
hitt árið enginn. Þetta sýnir skýrsla
fangavarðar frá þeim árum.
Nú flæðir áfengið aftur um landið.
Undanfarið hefur þeim stöðum fjölgað,
sem gefur mannkindunum færi á að
raða sér á áfengisgarðana og sötra þar
áfenga drykki, og nú skal líka reisa
stórt ríkisfangelsi, til viðbótar því sem
fyrir er. Þetta fer saman: fangelsi og
áfengir drykkir, helzta orsök afbrota,
glæpa og slysa.