Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2001, Blaðsíða 134

132
Sigríður Sigurjónsdóttir og Joan Maling
merkingu og germyndarsetningar með einhver eða maður í frumlags-
sætinu, þ.e. sá sem frumlagið vísar til er ókunnugur eða ónefndur.
Setning (15a) hefur því svipaða merkingu og (15b):9
(15)a. Það var strítt stelpunni.
b. Einhver stríddi stelpunni.
(nýja setningagerðin)
(germyndarsetning)
Samkvæmt þeirri tilgátu sem hér var lýst er eðlilegt að hamla
ákveðins nafnliðar gildi ekki um nýju setningagerðina þar sem nafn-
liðurinn sem stendur á eftir aðalsögninni í nýju setningagerðinni er
samkvæmt þessari tilgátu andlag en ekki frumlag. Hamla ákveðins
nafnliðar verkar á frumlög í leppsetningum, sbr. dæmi (13) og (14),
ekki andlög. Þessi lýsing brýtur því ekki gegn viðteknum hugmynd-
um um setningagerð að öðru leyti en því að nýja setningagerðin er
mynduð með hjálparsögninni vera og lýsingarhætti þátíðar en er samt
germynd.10
Rétt er að nefna strax að við teljum niðurstöður könnunar okkar
benda til að nýja setningagerðin sé ný gerð ópersónulegrar germynd-
ar sem sé að þróast út frá ópersónulegri þolmynd í málinu. Þar sem hér
er um nýja breytingu að ræða er þessi þróun setningagerðarinnar til-
tölulega skammt á veg komin, a.m.k. í sumum tilvikum. Niðurstöður
könnunar okkar eru því alls ekki ótvíræðar að þessu leyti og eflaust
munu áratugir líða áður en ljóst verður hvort nýja setningagerðin er í
raun að þróast í þessa átt. í 5. kafla verður fjallað nánar um setninga-
fræðileg einkenni nýju setningagerðarinnar og færð frekari rök fyrir
greiningu okkar.
9 Nýja setningagerðin er þó ekki verulega frábrugðin venjulegri þolmynd að
þessu leyti, sbr. að eftirfarandi setning merkir líka svipað og germyndarsetningin
(15b) (sjá líka umræðu í kafla 5.1):
(i) Stelpunni var strítt.
10 Athugið að aðalsögn í lýsingarhætti þátíðar getur tekið með sér andlag í gcr'
mynd, sbr. (i), en þá stýrist lýsingarhátturinn reyndar jafnan af hjálparsögninni hafa
en ekki vera:
(i) Ég hef aldrei lesið(lh.þt.) bókina(þf-).