Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2003, Side 12

10 Jóhannes Gísli Jónsson og Þórhallur Eyþórsson
landshlutum en aðrir þættir skiptu meira máli, ekki síst menntun for-
eldra (sjá einkum Ástu Svavarsdóttur, Gísla Pálsson og Þórólf Þór-
lindsson 1984).
Greinarhöfundar töldu að það væri forvitnilegt að kanna hvort
frumlagsfall í íslensku hefði breyst á þeim tveim áratugum sem liðnir
eru frá könnun Ástu. Haustið 2001 var því gerð könnun á notkun
frumlagsfalls hjá rúmlega 900 ellefu ára bömum til þess að grafast
fyrir um það.4 í könnuninni var beitt svipaðri aðferð og hjá Ástu til að
fá sem bestan samanburð við könnun hennar (sjá nánar í 3. kafla).
Könnuninni var ætlað að svara eftirfarandi spumingum:
(1 l)a. Hvemig hefur fmmlagsfall þróast síðustu áratugina? Hafa frá-
vik frá upprunalegu falli aukist, minnkað eða staðið í stað?
b. Em frávikin jafnmikil í öllum sögnunum sem máli skipta?
c. Er eitthvert samband á milli framlagsfalls og félagslegra þátta
svo sem búsetu, kyns og menntunar foreldra?
Könnun okkar sýnir að þágufallshneigð hefur aukist nokkuð á þeim
tveim áratugum sem liðnir em frá því að Ásta Svavarsdóttir gerði sína
könnun. Frávik frá uppmnalegu falli koma ekki jafnt fram í öllum
sögnum og má leiða rök að því að tíðni einstakra sagna og merking
skipti máli í því sambandi. Þessi frávik em meiri eftir því sem móðir
bamsins er minna menntuð og þau em meiri hjá strákum en stelpum.
Eins og hjá Ástu er ekki teljandi munur á landshlutum í okkar könn-
un. Hins vegar er þágufallshneigð algengari í úthverfum Reykjavíkur
en annars staðar á höfuðborgarsvæðinu.
Þess má geta að Bjöm Gíslason (2001) kannaði fmmlagsfall hjá
232 ellefu ára bömum á höfuðborgarsvæðinu. I könnun hans áttu þátt-
takendur að setja þriðju persónu fomafn inn í fmmlagseyður í stökum
setningum. Niðurstöður úr könnun Bjöms vom mjög svipaðar og hjá
okkur eins og fram kemur í 5. kafla hér á eftir.
4 Sams konar könnun var einnig gerð í Færeyjum vorið 2002 (sjá Þórhall Eyþórs-
son og Jóhannes Gísla Jónsson 2003). Færeyska hafði upphaflega aukafallsfrumlög
líkt og íslenska en nú er svo komið að aðeins fáeinar skynjunarsagnir taka aukafalls-
frumlög í færeysku (sjá einnig Petersen 2002 og Höskuld Þráinsson o.fl. 2003).