Vera - 01.11.1986, Blaðsíða 10

Vera talaði við Kristínu Einarsdóttur, lífeðlisfræðing og
spurði hana álits á hugmyndum um að heimila tilraunir
með fóstur og fósturvísa eins og fram kemur í þeim tillög-
um sem nú liggja fyrir ráðgjafarþingi Evrópuráðsins.
Nauðsynlegt að vera á
VARÐBERGI
Þegar kanna á áhrif ákveö-
inna aðgerða eða lyfja á mann-
inn geta engar aðrar tilraunir
en tilraunir á manninum sjálf-
um gefið einhlíta niðurstöðu.
Aðrar tilraunir t.d. á dýrum
geta oft gefið góða vísbend-
ingu um hver áhrifin munu
verða á manninn, en aldrei er
hægt að vera alveg viss um að
sama gildi um manninn og til-
raunadýrin. Mér þykir því það
ákvæði í tillögum laganefndar
Evrópuráðsins, að einungis
megi gera tilraunir á fósturvís-
um ef ekki er hægt að ná sama
árangri með annars konar til-
raunum, frekar haldlítið. Af
hverju þarf yfirleitt að vera að
gera slíkar tilraunir? Ég hef
enn ekki séð nein rök er mæla
með því að leyfa skuli tilraunir
með fóstur eða fósturvísa.
Ég óttast því að ef leyfðar
veröa tilraunir á fóstrum og
fósturvísum, sé þess skammt
að bíða að þær breiðist út og
konur, sem I mörgum löndum
hafa ekki aðra stöðu í þjóð-
félaginu en „skynlausar
skeppnur", verði einnig teknar
í tilraunir undir vernd laganna.
Nú þegar eru konur, einkum í
Þriðja heiminum, oft notaðar í
tilraunir t.d. með ný lyf, nýjar
aðgerðir ýmiss konar og fleira
mætti telja.
Við verðum að muna að við
erum löngu byrjuð að reyna að
hafa áhrif á það hvort t.d.
mongolítar fæðast og börn
með klofinn hrygg. Ég býst
einnig við því að flestir séu
sammála því, (jafnvel biskup-
inn) að ef Ijóst er að fóstur er
með fyrrnefnda galla, ef konan
hefur fengið rauða hunda á
meðgöngutímanum eða ef vit-
að er um alvarlega sjúkdóma,
eigi konan rétt á fóstureyð-
ingu. Það er hins vegar alveg
með ólíkindum hve mikið fé og
fyrirhöfn fer í það að geta börn
í glösum hingað og þangað um
heiminn án nokkurs sýnilegs
tilgangs. Væri ekki nær að við
hugsuðum betur um þau börn
sem koma í heiminn án þess
að um tækniundur sé að ræða.
Sumir líta á tilraunir með
fóstur og fósturvísa sem mikil-
væga fyrir þróun erfðatækninn-
ar. En eins og ég sagði áður
hef ég ekki séð nein rök sem
mæla með slíkum tilraunum og
skil ekki á hvern hátt það geti
orðið erfðatækninni til frekari
framdráttar en tilraunir sem
hingað til hafa verið leyfðar.
Erfðatæknin hefur orðið til
þess að hægt er að framleiða
ýmis lyf sem áöur var ógjörn-
ingur. Mótefni gegn ýmsum
Kristin Einarsdóttir Ljósmynd: Bergljót Baldursdóttir
\
>
sjúkdómum er framleitt með
hjálp þessarar tækni og má
nefna að mótefni gegn AIDS-
veirunni veröur væntanlega
framleitt með þessari tækni ef
það þá á annað borð tekst.
Hluti af erfðaefni veirunnar er
flutt inní t.d. gerfrumu eða
bakteríu sem framleiðir þá
prótein af sömu gerð og ákveð-
ið prótein á yfirborði veirunnar.
Þessu próteini er síðan spraut-
að I þann sem bólusetja á og
myndar hann þá mótefni gegn
próteininu og þá um leið veir-
unni.
Áður fyrr byggðist landbún-
aðurinn á því að breyta um-
hverfinu þannig að plönturnar
gætu lifað af. Nú er plöntunum
breytt með hjálp tækninnar
þannig að þær henti umhverf-
inu.
Nauðsynlegt er að vera á
varðbergi gegn allri nýrri tækni
svo að hún verði ekki notuð í
neikvæðum tilgangi. Það er oft
erfitt að átta sig á hvað er að
gerast fyrr en það er orðið um
seinan. Við verðum að vera á
verði, nú þegar eru menn oft
notaðir sem tilraunadýr með-
vitað eða ómeðvitað. Fyrir
nokkrum árum ákváðu tveir
læknar í Gautaborg að gera
„litla tilraun" á konum með
brjóstkrabbamein. Annar ætl-
aði að taka af allt brjóstið eins
og venja hafði verið en hinn tók
einungis burtu æxlið og örlítið í
kringum það. Svo var beðið
eftir því hvorum hópnum reiddi
betur af. Konurnar fengu ekki
að vita að þær voru hluti af til-
raun hvað þá heldur að þær
fengju að velja um meðferð.
Það gat jú haft áhrif á niður- $
stöðurnar! Ein konan fór að
kanna hvers vegna hún fékk
ekki heöfbundna meðferö og
þá komst allt upp.
Veistu til þess að tilraunir eigi
sér stað með fóstur eða fóstur-
vísa hér á landi?
Nei, ekki er mér kunnugt um
það.
10