Freyr - 01.07.1920, Qupperneq 10

72
FREYR
hve heyhitinn veröur mikill. Sýnir þaS, aö
hitinn, og skemdir af hans völdum, veröa
m i n s t a r viö geilarnar þar sem 1 o f ti S
k e m s t a S og fær innrás í heyiS. Sje
heyfúlgan stór og hitinn í henni veröi mik-
ill, en geilarnar mjóar og strjálar, duga
þær rnáske ekki til aS veita nægilega miklu
lofti inn í stálið, til aö halda heyhitanum í
skefjum. En vart mun þaö vera geilunum
aS kenna, þó hitinn aukist til skemda, þar
sem svo stendúr á.
En hitt get jeg skili'S, aS geilar og hol-
ur, sem gerðar eru í hey, sem komiS
er aö bruna, geti verið varhugaverö-
ar; í heyinu getur þá verið eldur falinn
eöa eldfimar lofttegundir er
hlaupiS geta í bál þegar rótaS er viS hey-
inu og s ú r e f n i loftsins kemst aS.
Um hina svonefndu strompa, er sumir
hafa í heyjum, til að forSa hita, þori jeg
ekki að dæma, því jeg hefi ekki reynt þá
til hlítar. Þeir eru aö jafnaSi haföir í miöj-
um heybríkum. Samkvæmt reynslu Hall-
dórs Vilhjálmssonar og annara, verSur
liitinn mestur umhverfis strompana. Þeir
sem mæla meS strompunutn segja, aS hit-
inn leiSist aS þeim og upp um þá úr heyinu.
En Halldór Vilhjálmsson hyggur aS hit-
inn verSi þar mestur vegna þess, aS súr-
efni loftsins fái þar greiSa aSgöngu aS
heyinu og inn í þaS, og auki þaS hitann.
Hvernig stendur þá á því, aS heyhitinn
verSur minstur í úthliSum stabbanna viS
geilar, þar sem loftiS kemst þó best aS?
Mjer finst kenning þeirra, sem halda fram
strompunum. öllu sennilegri. Hafi hey í
uppbornum stakk í upphafi veriS alt jafn
þurt, og jafn falliS til aS hitna, verSur
hitinn ávalt mestur í miSju stáli, einmitt
]>ar sem stromparnir eru venjulega hafSir.
Samkvæmt lögmáli því, er alt loftstreymi
fylgir, veröur hringrás loftsins í henni sem
hjer segir: í miSju stáli, þar sem heyhit-
inn er mestur, hitnar loftiö mest og streym-
ir örast upp úr heyinu, en kalt loft sog-
ast jafnframt úr geilunum inn um hliSar
stakksins, og inn aS miSju stjálsins, og
leitar síSan upp úr heyinu, þegar þaS er
oröiS heitt. Heldur þessi hringrás áfram
meSan hitinn er í heyinu, og veröur því
örari sem heyhitinn er meiri. Stromparnir
hljóta aS greiSa fyrir þessari hringrás, því
heita loftiö á greiöari uppgöngu um
strompana en heilt stál. Samkvæmt þessu
virSist þaS líka vel skiljanlegt, aS hitinn
veröi mestur viS strompana, þó eigi sjeu
þeir taldir hitavaldar, því þangaö verSur
mest aöstreymi heita loftsins úr heyinu.
Þá er aö líta á hitt, hvort hin öra hring-
rás loftsins um heyiS sje til skaSa eSa
eigi. Jeg vil ekki rnæla á móti því, aö loftiö
örfi starfsemi ýmsra þeirra smávera, sem
auka heyhitann og vinna aS skemdum heys-
ins, en hitt má líka telja víst, aö sumar af
þeim smáverum geti unniS starf sitt, þó'
loftiö sje takmarkaö eSa útilokaö.
Hins vegar má fullyröa, aö ört loft-
streymi í gegnum heyiö sje til mikils gagns
í tveim höfuSatriSum. Hún greiöir fyrir
þvi, aS v a t n i ö, s e m o f a u k i S e r í
h e y i n u g u f i s e m f y r s t burtu.
Þegar þaS er fariS, e r f r u ms k i 1 y r ö-
inu fyrir lífi og starfsemi
s m á v e r a !n n a, e r h,H t a n u m o g
s k e m d u n u m v a 1 d a, b u r t u k i p t;
án vatns geta þær ekki lifaö nje starfaS-
til lengdar.
Vjer vitum, aö smáverugróöurinn í hey-
inu breytir efnunum í heyinu og veldur
skemdum og efnatapi. En auk þess er
hitinn og hin heita vatnsgufa, er viö þaS
myndast, út af fyrir sig fil éins
m i k i 11 a, e f e k k i e n n m e i r i
skemda á heyinu. Sje loftrásin
hindruS í heyinu, getur hitinn lengi treinst
í því og valdiS skemdum, þó smáverumar