Freyr - 01.12.1940, Page 3

I
MRNfl-ÐflR BLfi-Ð UM LflNDBÚNfiÐ
Nr. 12 Jólablað 1940 XXXV. árg.
^33 Skammdegi
SJcammdegi Tcöllum við síðustu vik-
urnar fyrir jól. Vikurnar þegar dagur stytt-
ist og birta dvín dag frá degi, unz vetrar-
nóttin hefir % hluta sólarhringsins á valdi
sinu og jafnvel meira en það, ef að dimm-
viðri og hriðar halda í hönd með henni.
Svo koma jólin, hátíð Ijóss og birtu. Þótt
mikið sé þá eftir vetrar og oft hið erfiðasta,
fyrir þá, sem bú reka og fyrir fénaði hafa
að sjá, er eins og að jólin marki vegamót.
Eftir jólin liggur leið tíma og starfs, vona
°ff fyrirheita, móti vori, móti sumri og sól.
Svo mikilvœg eru okkur þessi vegamót
— s ól s t ö ður og j ól í tímatali ársins,
að í daglegu tali nær hugtakið skammdegi
vanalega eingöngu til síðustu viknanna
fyrir jól, en elcki til fyrstu viknanna eftir
jólin, þótt dagurinn sé þá engu lengri að
meðaltali.
í skammleginu fyrir rúmu ári síðan
skyggði svo í lofti um öll Norðurlönd, að
enginn gat lengur horft ugglaus fram á
leið. Blóð Finna litaði jólasnjóinn rauðan,
er þeir háðu, sem svo oft fyrr, sina hugum-
stóru baráttu gegn austrœnu ofríki, drottn-
unargræðgi og vanmenningu. Og það birti
því miður ekki til eftir sólstöðurnar í
fyrra. Hver ógnin hefir síðan rekið aðra.
Skammdegisnótt gerrœðis, ofbeldis, véla og
svika, hefir verið steypt yfir þjóð eftir þjóð,
sem ekkert hafa til saka unnið annað en
það að vera meiri menningarþjóðir í hugs-
un og verki heldur en þœr voldugu stór-
þjóðir og þeir myrkrahöfðingjar þeirra, er
árásunum og ofbeldinu valda.
Vér íslendingar og hin alminnsta þjóð
Norðurlanda, Fœreyingar, höfum einnig
dregizt inn i þann skammdegissorta er frá
þessum myrkravöldum stafar, þótt á ólikan
hátt sé og ekki saman að jafna við það, sem
frændþjóðir vorar verða að þola. En við
sitjum þó ekki lengur á algerðum friðstóli
fjarlœgðar og einbýlis.
Myrkur einrœðis, sem öllum vopnum beit-
ir og einkis svífst, grúfir yfir Norðurálfunni
mestallri og kastar skuggum sínum meira
og minna um heim allan. Okkur íslending-
m verður oftast hugsað til frœndþjóðanna
á Norðurlöndum. Enginn veit hvað átt hefir
fyrri en misst hefir. Nú finnum við bezt
hvers virði okkur er nágrennið við Norður-
lönd og frœndþjóðirnar þar, þegar svo er
á milli girt og leiðir rofnar, sem nú er raun
á orðin. Hvers megum við vœnta af fram-
tíðinni? Myrkurs, sem aldrei léttir, eða
megum við vona að þetta sé aðeins skamm-
degi, sem senn líði hjá, brátt muni aftur
birta og dag lengja? Enginn getur svarað
því, en öll vitum við ofur vel að þessi jól
marka þvi miður. ekki þau tímamót er við
helzt vildum, að birta friðar óg farsældar
lýsi yfir löndin með auknu Ijósmagni og
hlýju dag frá degi, og að síbjart menning-
arvor sé skammt framundan.
Þessi jól verða döpur í þúsundum heim-
ila, sem vön eru jólahaldi og jólagleði að
okkar sið. Þúsundum heimila í Noregi og
Finnlandi, og einnig i Danmörku og Sví-
þjóð, sem eiga um sárt að binda. Þar sem
Glámur ofbeldis og harðstjórnar „af þver-
trénu gœgist inn“ og slekkur. hverja bros-
von á vörum mœðra og barna. Þess megum