Akranes - 01.09.1945, Blaðsíða 14

110
AKRANES
HEIMA OG
HÉR ER ÞÁ FYRSTA PRÓFRAUNIN?
Utan að berast nú þær frétttir, að mesta Iýð-
ræðisríki heimsins óski eftir samningi um her-
stöðvar á hólma þeim, er minnsta lýðríki ver-
aldar byggir.
Það er athyglisverðast við þessa óvæntu frétt,
að orðsendingin sé frá þeirri miklu þjóð, —
þeirri seinni, — sem hér hafði hervernd, og
seint og snemma lýsti yfir því, að allur her
færi héðan á brott þegar að stríðslokum. Þess í
stað er þessi óviðkunnanlega ósk fram borin,
áður en herafli er allur farinn úr landi, samkv.
gefnum loforðum.
Þegar athugaðar eru ræður þær og fyrirheit,
um frið og frelsi, sem þeir „stóru“ sögðu að
ríkja mundi að þessum hildarleik Ioknum, virð-
ist nú þegar ýmislegt benda til, að enn eigi
mannkynið um nokkra stund aðeins að heyra
„ræður“ um frið og frelsi, og muni það eiga
enn einu sinni von á því að „borga“ þau „gæði“
í „venjulegri mynt“. Stríði, þegar „útvaldir"
telja bezt henta.
Um þetta mál mætti rita langt mál og beiskju-
blandið, og því miður er vist enn svo ástatt, að
á því eru margar hliðar bæði gagnvart okkur
og alheimi. En það er cinkennilegt hve fljótt og
óvænt þetta kemur — ef rétt reynist — og
stangast alvarlega við margar yfirlýkingar hinna
mætustu manna tveggja heimsvelda. Það er svo
ótrúlegt, að því verður ekki trúað. Fóru þessl
tvö miklu heimsveldi ekki einmitt í stríðið fyrst
og fremst tii þess að kenna mönnum og þjóð-
um að halda orð og eiða? Ætla þau svo að
verða staðin að því — í reyndinni — að segja
eitt í dag og annað á morgun?
Gagnvart ofurefli hefur lítii þjóð ekki nema
eitt vopn, sem ávalt dugar, og ver heill hennar
og heiður, hvort sem hún lifir eða deyr. Það
er að standa sem cinn maður, — sbr. 1944 —
um heiður sinn, rétt og frelsi. Sú þjóð, sem
gerir það, verður ekki vegin þó vopnum sé beitt,
og hún kiknar heldur ekki þó hún sé kúguð um
stund. Frelsið verður ekki fjötrað til lengdar, og
ekki skal því trúað, að sú þjóð, sem hér á hlut
að máli, geri þannig tilraun tii að kyrkja hið
nýviðurkennda og fengna frelsi þessarar litlu
þjóðar i fæðingunni.
Ef þetta er það, sem koma skal, líkist það
meira því — sem hingað til hefur ekki verið
í hávegum haft á íslandi sem búhyggindi —,
að byrjað sé á að smiða „negluna“ í friðarskip
framtiðarinnar.
Undralyfið penicillin reynt á nýju sviði.
United Press fregn frá London hermir, að
tannlækningar með penicillin hafi verið reynd-
ar á St. Marys spítala í London með undra-
verðum árangri. Það var ungur læknir, sem
stóð fyrir tilraununum, og var hann náinn sam-
starfsmaður Sir Alexander Flemings, er fann
upp penicillinið.
Samkvæmt fregn þessari er lækningin í því
fólgin, að skemmdar tennur eru dregnar úr
mönnum, gert við þær og síðan settar i aftur!
Skemmdin er tekin úr tönninni og hún því næst
fyllt með penicillini. Tannholan er sömuleiðis
undirbúin með undralyfinu. — Tönnin er síðan
sett í tannholuna aftur og eftir skamma hríð
er hún gróin föst aftur, og er jafngóð og heil-
brigð.
Hér mega einstaka hlutir alltaf hækka.
Á tiltölulega skömmum tíma hefur fargjald
milli Reykjavíkur og Akraness hækkað úr 5 kr.
I 15 krónur, sem það er nú.
Fargjaldið var líka hækkað í Borgarnes, en
HEIMAN
minna þó þangað. Þetta hlýtur að vera dýrasta
fargjald í heimi. Ef til vill er það til þess að
halda eða hafa slíkt met. Fargjald til Vest-
mannaeyja frá Reykjavík kostar t. d. ekki
nerna 20 kr.
Hvar endar þessi vitleysa öll?
Er brennivínið nú eina bjargráðið?
Margt virðist benda lit að núverandi rikis-
stjórn hafi ekki minni trú en fyrirrennarar
hennar á brennivíninu sem bjargráði fyrir þessa
litlu þjóð. Því nú er flest gert til að auka nyt
og afrakstur þeirrar ágætu Búkollu.
Sú ríkisstjórn, sem í alvöru hefur trú á, eða
íæst við að gera nýsköpun atvinnuveganna að
staðgóðum, óbrigðulum aflgjafa fyrir framtíð og
frelsi þjóðarinnar, getur ekki notað alla krafta
og tæknilega möguleika til þess að veita víni
um sem víðastar „p£pur“ að hvers manns
munni.
Hvað lengi ætlar þjóðin, hver bær, að líða
slíka skipulagða villimennsku til eymdar og
ófarnaðar?
Heldur hún að þetta sé bezta brjóstvörn lýð-
veldisins inn á við og út á við? Ef svo á lengi
að verða, verður lýðveldið ekki langlíft heldur
að þessu sinni.
Bindindis- og áfengismálasýningin á Akranesi.
Stúkan „Akurblóm" samþykkti á fundi sínum
í vor, að óska þess, að bróðir Pétur Sigurðsson
kæmi hingað í haust með sýningu þá um bind-
indis- og áfengismál, er hann stóð fyrir, og
haldin var á s. 1. vetri i Reykjavík og Akureyri.
Tók br. Pétur þessari málaleitun mjög vel, og
kom nýlega hingað með sýninguna.
Haraldur Böðvarsson, kaupmaður sýndi stúk-
unni þá vinsemd, að lána „Báruhúsið" endur-
gjaldslaust fyrir sýninguna, er þannig fékk hið
ákjósanlegasta húsnæði.
Sýningin var opnuð þriðjudagskvöldið 2. októ-
ber, að viðstaddri bæjarstjórn, embættismönnum
og fleiri gestum, um 60 alls. Bauð br. Jón Sig-
mundsson, æ. t., gestina velkomna, en br. Pétur
Sigurðsson skýrði með fáum orðum sýninguna
og tilgang hennar.
Sýningin var opin á miðvikudag og fimmtu-
dag, 3. og 4. okt. Sóttu hana allir nemendur
barnaskólans og gagnfræðaskólans (um 370 að
tölu) í fylgd kennara sinna og skólastjóra, og um
300 annarra karla og kvenna í bænum.
Það mun samhuga álit þeirra, er sýninguna
sóttu, að þeir hafi haft af því bæði gagn og
gaman. Eru Akurnesingar mjög þakklátir br.
Pétri þá alúð og áhuga, er hann hefur sýnt með
allri þeirri vinnu, er hann hefur lagt í að gera
sýninguna svo vel úr garði, sem raun ber vitni.
Væri það málefni voru og menningu mikill
fengur, að hann gæti komið þvi við að ferðast
með sýninguna til hinna stærri bæja í landinu.
Öll þjóðin verður að taka höndum saman um
að útrýma ómennsku þeirri, eymd og bölvun,
sem áfengið veldur þessu litla þjóðféagi, ekki
sízt nú á „velsældarárunum" svokölluðu.
Athugasemd.
í júlíblaði Akraness 1945 birtist greinarkorn
undir nafninu „Báruhúsið veitingastaður að
nýju“, eftir ritstjórann Ólaf B. Björnsson. Verð-
ur honum tíðrætt um drykkjuskap og slark i
Báruhúsinu. Kemst sá andans maður að þeirri
niðurstöðu, eftir grein hans að dæma, að ódugn-
aði lögreglunnar sé um að kenna. Eg vil nú
reyna til að varpa skýrara ljósi yfir þetta mál.
Sá siður hefur verið hér á undanförnum árum,
að halda opinbera dansleiki á flestum tylli- og
landlegudögum. Eru það góðgerðafélög eða ein-
staklingar, sem fyrir þeim standa. Á mörgum
þessara dansleikja er ölvun mjög almenn, t. d.
er það ekki óalgengt, að þrjátíu og allt að
fimmtíu prósent þeirra karlmanna, er dansleik-
ina sækja, séu áberandi ölvaðir. Fæstir þessara
manna eru þó meira en hreyfir er þeir koma á
dansleikina. Skiljanlega hlýtur alltaf að vera
sukksamt á sllkum skemmtunum, jafnvel þótt
ekki sé um óspektir að ræða. Auðvitað sér allt
hugsandi fólk, að ekki getur komið til mála fyr-
ir tvo til þrjá lögregluþjóna að taka tuttugu til
fimmtíu manns úr umferð af einum dansleik,
slíkt væri að reisa sér hurðarás um öxl. Á
dansleikjum, sem hér um ræðir, þykist lögreglan
hafa afkastað góðu næturverki, ef henni tekst
að fyrirbyggja slagsmál og meiðingar. Það hefur
verið föst regla hjá lögreglunni síðustu ár, að
taka alla þá menn úr umferð, sem hafa í frammi
óspektir eða eru mjög vansæmandi í framkomu.
Þetta hefur orðið til þess að slagsmál hafa
minnkað stórlega, og er það spor í rétta átt. En
til þess að vinna bug á áfengisbölinu þarf því
miður sterkari öfl „en þrjá lögregluþjóna, bif-
reið og fangahús". Ef bæta skal úr þeim málum,
þurfa öll félög, sem hafa menningarmál á stefnu-
skrá sinni, að hefja samræmda herferð gegn
vínneyzlu í landinu.
Með þökk fyrir birtinguna.
Akranesi, 5. ágúst 1945.
Stefán Bjarnason,
lögregluþjónn.
Árétting.
í grein minni felst engin ásökun til starfandi
lögregluþjóna hér, — sem ekki er ástæða til. —
Það, sem var mergur málsins í minni litlu grein
var þetta:
1. Að ég tryði ekki, að H. B. héldi lengi uppi
starfsemi, þar sem viðloðandi væri mikil óregla.
2. Að ef bæjarfógeti, — sem líka er reglumað-
ur, — og lögregla með bíl og fangahús sem hjálp-
artæki, dyggði ekki í þessari baráttu, þá þyrfti
allur almenningur á einhvern annan veg að
koma þeim til hjálpar, í þessu mjög svo vanda-
sama og þýðingarmikla starfi.
Niðurlag athugasemdar Stefáns Bjarnasonar
bendir og til að hann sé nákvæmlega á sömu
skoðun. Hann segir einmitt, að öll félög, sem
starfa að menningarmálum, þurfi „að hefja sam-
ræmda herferð gegn vínnautn í landinu". Eg
þakka Stefáni fyrir þessi orð, sem ég einmitt
gat vænzt frá hans hendi.
Ritstjórinn.
Slík menningarafrek gætu fleiri unnið.
Stúkan Framsókn á Siglufirði á skilið miklar
þakkir fyrir stofnun og starfrækslu hins ágæta
Sjómanna- og gestaheimilis þar. Það er ekki að
spyrja um árangur, þegar ágætir atorkusamir
menn eða félög leggja sig alla fram. Þegar
manndómur og hugsjónir fara saman; og menn
nenna og tíma að offra til þess einhverju; ei
hægt að vinna mikið og markvíst að því að bæta
heiminn hið næsta sér. Þegar menn eru leknir
réttum tökum, og þeir sjá að þetta eða hitt er
gert fyrir þá, — einmitt þá, — en ekki vegna
þeirra, sem öllu offra í því sambandi, þá breyt-
ist hugarfar þeirra, og þeir koma fljótlega sem
virkir þátttakendur til margvíslegra nytjastarfa.
Skýrsla heimilisins fyrir 1944 er nýkomin út.
Hún ber með sér vaxandi starf, vaxandi vin-
sældir, vaxandi þrótt og áhuga til að vinna
meira gagn. Hjálpum þeim og gerum slikt hið
sama hver í sínu byggðarlagi.
Síldvelðarnar
fyrir norðurlandi hafa gengið mjög illa að
þessu sinni. Þau skip eru teljandi, sem hafa afl-