Akranes - 01.09.1945, Qupperneq 18

114
AKRANES
1907
Skipanöfn Vetrarv. Vorv. Sumarv. Samtals
Fríða 9.500 13.000 Skýrslu vantar
Sjana 11.000 9.500 —
Josephine 13.500 12.000 —
Guðrún Zoega 6.000 17.000 —
Geir 10.000 18.000 —
ísabella 9.500 10.000 —
Victory 9.000 —
Alls 59.500 88.500
1908
Skipanöfn Vetrarv. Vorv. Sumarv. Samtals
Fríða 22.500 14.000 30.000 66.500
Sjana 15.000 8.000 16.500 39.500
Josephine 16.500 12.000 28.000 56.500
Guðrún Zoega 22.000 13.000 37.000 72.000
Geir 23.500 18.500 28.500 70.500
ísabella 17.000 10.000 19.000 46.000
Alls 116.500 75.500 159.000 351.000
Svo sem skýrslur þessar bera með sér, hefur ársaflinn
verið 50—60 þúsund af fiski. Sé eingöngu miðað við stærri
skipin, sem bæði voru allmiklu mannfleiri en hin, og hófu
oft veiðar fyrr að vetrinum, lætur nærri að ársafli þeirra
hafi verið 70 þúsund. Við samanburð á afla þessara skipa
og annarra skipa við Faxaflóa sömu árin, sézt að floti Geirs
hefur verið um meðallag eða heldur þar fyrir ofan. Ekkert
skipa hans aflar á borð við þær skútur, sem hæstar voru,
en hitt er athyglisvert, hve aflinn er tiltölulega jafn. Mesta
aflaárið, 1902, var afli hæstu þilskipanna sem hér segir:
Bergþóra, 160 þús. þorskar.
Georg, 136 þús.
Björgvin, 133 þús.
Sigurfari, 126 þús.
Mesta aflaskip þilskipaflotans um og eftir aldamótin var
kútter Georg, er þeir áttu í sameiningu Þorsteinn Þor-
steinsson í Bakkabúð, Bjami Jónsson snikkari og Tryggvi
Gunnarsson bankastjóri. Afli hans var þessi:
Árið 1900 110 þús., 1901 138 þús., 1902 136 þús., 1903 108
þús., 1904 93 þús., 1905 80 þús.
Það mun láta mjög nærri, að 150—160 þorskar hafi að
jafnaði farið í skippundið (160 kg.) af fullþurrkuðum fiski.
Er því auðvelt að reikna út skippundatöluna svo að ekki
muni miklu.
Þegar til þess kemur að gera sér nokkra grein fyrir af-
komu þilskipa Geirs og hag útgerðar hans allrar, kemur
þar margt til greina. Tölur þær, sem finna má í verzlunar-
bókum gefa hvergi nærri fullnægjandi upplýsingar. Sam-
kvæmt uppgjöri er svo að sjá, sem beinn gróði af sjálfum
rekstri skipanna hafi ekki verið stórvægilegur. Árið 1905
sýna verzlunarreikningar þessa útkomu hjá skipunum:
Fríða, tap kr. 629,41
Sjana, hagnaður — 2482,46
Josephine, hagnaður .... — 2390,08
Guðrún Zoega, tap — 643,92
Geir, hagnaður — 6079,91
ísabella, hagnaður — 2039,14
Þetta ár er hagnaður allrar útgerðarinnar talinn um 11
þús. kr., eða tæpar 1700 kr. til jafnaðar á skip. Næsta ár,
1906, er ágóðinn þó enn minni. Þá eru reikningar gerðir
þannig upp:
Fríða, hagnaður kr. 414,30
Sjana, tap — 1024,72
Josephine, hagnaður .... — 2283,54
Guðrún Zoega, hagnaður — 1422,39
Geir, hagnaður — 1405,00
Hús Gcirs Zoega.
Gróðinn á fimm skipum reynist því aðeins um 4500 kr.,
eða einar 900 kr. á skip.1)
Ef dæmt er eingöngu eftir þessum skýrslum, mætti ætla
að afkoma þilskipanna hefði ekki verið tiltakanlega glæsi-
leg. Það mun þó sönnu næst, að þótt ekki kæmi fram mik-
ill reikningsgróði af hverju skipi, var ærinn hagnaður af
útgerðinni, þegar vel gekk.
Viðskipti skipa og sjómanna við verzlunina voru mikil,
og hafa þau eflaust skilað drjúgum arði. Mun því vera ó-
hætt að fullyrða það, að ekki hafi síður munað um hinn
óbeina hagnað af útgerðinni en beinan rekstursgróða. Þá
var og fiskverzlunin drjúg tekjulind, sem sjaldan brást á
þeim árum.
Tryggvi bankastjóri Gunnarsson, sem var allra manna
kunnugastur afkomu þilskipanna, skýrir svo frá árið 1901,
að undanfarin ár hafi „verið veltiár fyrir þilskipastólinn
yfirleitt, bæði með aflahæð og fiskverð, þótt nokkrir skips-
eigendur hafi lítið grætt vegna óhyggilegra ráðningarskil-
yrða á skipin.“ Og Tryggvi heldur áfram: „Sem betur fer
hafa mörg þeirra þegar sýnt, að þau eru arðsöm eign, því
að þess eru dæmin, að á aflahæstu skipin hefur gróðinn
orðið svo mikill á þrem árum, að meira hefur orðið af-
gangs kostnaði en það, sem þau kostuðu upphaflega.“2)
19. Heimilislíf
Svo sem skaplyndi Geirs Zoega var háttað, gat ekki hjá
því farið, að hann reyndist hinn bezti og umhyggjusamasti
heimilisfaðir. Áður hefur verið nokkuð sagt frá fyrri konu
hans, Guðrúnu Sveinsdóttur. Var sambúð Geirs og hennar
hin einlægasta, meðan Guðrúnar naut við. Geir og Guðrún
höfðu verið gefin saman 8. sept. 1860. Eignuðust þau eina
dóttur. Var það Kristjana, fædd í Reykjavík.
Kristjana gekk að eiga Th. Thorsteinsson kaupmann og
útgerðarmann. Hún andaðist 12. febr. 1933.
Geir missti Guðrúnu konu sína hinn 19. september 1889,
eftir 29 ára sambúð.
Síðari kona Geirs Zoega var Helga Jónsdóttir, fædd 3.
nóvember 1859. Giftust þau 22. dag febrúarmánaðar 1892.
Helga var dóttir Jóns bónda Eiríkssonar á Stóra-Ár-
móti í Ámessýslu, og konu hans, Hólmfríðar Árnadóttur,
Magnússonar, Beinteinssonar frá Þorlákshöfn. Helga Jóns-
dóttir er því í föðurætt af hinni svonefndu Bolholtsætt, en
í móðurkyn af Bergsætt. Bræður Helgu, er upp komust,
voru þrír: Kristján, læknir í Ameríku, Halldór, prestur á
Reynivöllum og Sigurjón, verzlunarstjóri í Reykjavík.
Þótt mikill væri aldursmunur þeirra hjóna, Geirs og
Helgu, varð sambúð þeirra hin ágætasta. Lifðu þau í far-
sælu hjónabandi í full 25 ár. Auðnaðist Geir það, sem ákaf-
lega sjaldan hendir, að halda silfurbrúðkaup tvívegis. Hafði
hann fyrir skömmu setið silfurbrúðkaup sitt hið síðara er
hann lagðist banaleguna í marzbyrjun 1917.
1) V. Þ. G.: Sjómannasaga, bls. 272.
2) Almanak Þjóðv. fyrir árið 1902, bls. 60.