Akranes - 01.01.1949, Blaðsíða 7

V erkstjórasonurinn
úr Vogunum 85 ára
Að vonum hefur margt drifið á dagana
hjá 85 ára gömlum manni. Ekki sízt þeim,
sem frá barnæsku og fram á miðjan aldur
lifðk mörg sultarár fátæktar, framtaks-
leysis og erfiðleika á öllum sviðum. Því
að enda þótt vor væri komið í loftið mjak-
aðist allt hægt til verulegra iframfara. Sá,
sem fæddur er 1864, hefur þvi lifað
t\enna tímana. Fátækt, fábreytni og fé-
leysi yngri áranna. Bjartari daga og batn-
andi horfur um miðbik ævinnar og hina
miklu gjörbyltingu síðustu ára. Er alveg
sama hvert litið er. Um húsakost og hí-
býlaprýði eða aðrar byggingar. Um skipa-
stól og veiðitækni. Um ræktun alla, skóla
o. fl. o. fl. Á barndómsskeiði þessara
manna var það mjög takmarkað, sem hægt
var að veita sér, enda kröfurnar litlar
a. m. k. til annarra um annað en stöðuga
vinnuþrælkun.
Hér á Akranesi er gamall maður, sem
lifað hefur hina hægu þróun, og verið
áhorfandi að hinum stórvirku athöfnum
og miklu framförum. Ekki hafa sultarárin
drepið hans andlegu heilsu, Jiví að enn
fylgist hann af áhuga með öllu því, sem
til framfara horfir og leggur því lið í
orði. Hann er greindur maður og góð-
gjarn og langar til að mönnunum og við-
fangsefnum þeirra miði með hverri kyn-
slóð nokkuð á leið.
Þessi maður er Guðmundur Gunnars-
son, lengi búandi á Steinsstöðum hér í
bæ. Ekki mun hann fylla margar siður
í Islendingasögu sinnar samtíðar, fremur
en margir okkar hinna. En hann er einn
þeirra manna, sem á hinum miklu fram-
faratimum þessa langa tímabils, hefur
unnið að hinum margvíslegustu nytja-
verkum þessarar miklu þróunar og er
þannig Jiátttakandi í skapandi mætti
hennar ásamt mörgum samferðamönnum,
sem í sameiningu hafa bylt hér mörgu til
batnaðar.
TJm œtt og uppruna:
Guðmundui Gunnarsson er fæddur í
Bakkabæ, rýrðarkoti hér í Vogunum, 26.
febrúar 1864. Sama árið og löggiltur er
verzlunarstaður á Akranesi. Hann er
sonur Gunnars bónda Jiar, Guðmunds-
sonar frá Innstavogi. Kona Gunnars og
móðir Guðmundar var Valgerður Egg-
ertsdóttir, ættuð úr Hrútafirði.
Foreldrar Gunnars bónda í Bakkabæ
voru: Guðmundur Jónsson, lengi bóndi
í Innstavogi og kona hans, Guðrún Gunn-
arsdóttir, liklega ættuð sunnan úr Kjós.
Þau eru komiri að Innstavogi 1826 og
búa þar lengi í tvíbýli. Þau búa allan
sinn búskap í Innstavogi og deyja Jiar.
Guðmundur dó g. júlí 1859, þá talinn
68 ára að aldri, en Gúðrún 28. apríl 1870
og er Jiá talin 72. ára gömul. Þau hjón
áttu mikinn ifjölda barna, Jrar á meðal
Gunnar, föður Guðmundar á Steinsstöð-
um, Guðmund skáld, bónda í Innstavogi
eftir foreldra sina, Guðrúnu, móður Guð-
mundar heitins á Sólvangi, og Högna í
Garðaseli, sem margir gamlir Akurnes-
ingar kannast við.
Guðmundur yngri er orðinn bóndi í
Innstavogi 1864, og var þá talinn 33 ára.
Móðir hans var þá bústýra hjá honum.
Seinna kvæntist Guðmundur konu þeirri.
er Jórunn hét. Mun hún hafa verið ættuð
úr Norðurárdal. Þau áttu ekki börn. Guð-
mundur varð ekki langlífur, hann drukkn-
aði á Reykjavíkurhöfn, hinn g. september
1867. Guðmundur var talinn efnilegur,
ágætur smiður og gott skáld.
Þau Innstavogshjón, Guðmundur og
Guðrún Gunnarsdóttir, munu hafa átt 13
börn, en flest þeirra dóu ung.
Frá rýrSarkoti til höfuSbóls.
Um tíma var tvíbýli i Bakkaba'. Þegar
Gunnar kemur á kotið býr þar Kaprasíus,
faðir Sigríðai, konu Tómásar Zoega á
Bræðraparti. Af Jieirra kynnum tókst svo
mikil vinátta með þessu fólki, að Gunnar
lét einn son sinna heita eftir Kaprasíusi
þessum. Gunnar keypti Bakkabæ af
Kaprasíusi og bjó Jiar lengi. Ekki var fén-
aðurinn mikill, venjulega ein kýr, tuttugu
kindur og einn til tveir hestar. En hann
átti skip og bát og hélt uppi róðrum þegar
mátti. Þá áttu margir skip og báta i Vog-
unum og reru þaðan að staðaldri.
Gúnnar í Bakkabæ mun hafa verið
greindur maður og duglegur. Var hann
mörg ár í hreppsnefnd. Hann var verk-
stjóri við fyrstu vegalagninguna í Vog-
unum, svo kallaða Höfðabrú. Verður ein-
hvern tíma síðar sagt nánar frá því hér
i blaðinu.
Frá Bakkaba* fluttist Gunnar að stór-
býlinu Görðum og var þar í fjögur ár og
flutti þaðan að Kjalardal með sextíu sauði,
fimmtiu a>r, fjörutíu gemlinga og fimm
hross. Gunnar andaðist í Kjalardal 10.
mai 1895. Börn Gunnars og Valgerðar i
Bakkabæ voru þessi: Fyrrnefndur Guð-
mundur á Steinstöðum, Gunnar bóndi i
Vik og viðar, og fyrrnefndur Kaprasíus,
sem ýmsir Akurnesingar kannast við.
/ einni sæng meS Gunnhildi IjósmóSur
Þegar Guðmundur Gunnarsson var tíu
ára gamall, var honum komið í skóla, sem
þá var starfræktur á Bakka. Kennarinn
var Þórður Grímsson, ættaður frá Kópa-
reykjum í Reykholtsdal. Hann var vel
geifinn maður, en um of drykkfeldur.
Hann var um skeið skrifari Thoroddsens
sýslumanns á Leirá.
Guðmundur hafði vetursetu á Bakka
skólaárið. Það var margt um manninn á
Bakka og oft mikil gestanauð,því að þá
var enn ekkert hótel hér, en þó nokkur
umferð, fyrir utan viðlegu sjómanna.
Einn dag, þegar margt var þar um nætur-
gesti, kemur Gunnhildur ljósmóðir að
máli við Guðmund og segir: „Þú verður
nú vst að sætta Jiig við það, Gvendur minn,
að sofa hjá mér í nótt.“ Ekkert sagði Guð-
mundur við Jivi, og varð svo. Þegar Gunn
hildur er háttuð, snýr hún sér að Guð-
mundi, Jiuklar um höfuð hans og herðar
og segir: „Ekki ert þú aldeilis feigur,
drengur minn. Gamall verður þú, og færð
ýmislegt misjafnt að reyna á sjó og landi,
en fæzt af þvi mun skaða þig".“ Guðmundi
finnsl nú, að einkennilega vel hafi spá-
dómur ljósmóðurinnar alkunnu gengið
eftir.
Einhverju sinni sagði Gunnhildur Guð-
mundi eftirfarandi sögu:
Eins og þá gerðist var Guðmundur
skírður eftir örfáa daga. Komu þau hjón
Gunnhildur og Einar Þorvarðarson þá
að Bakkabæ. Á leiðinni ofaneftir hefur
Gunnhildur orð á því, hve urðin sé mikil
og vegurinn vondur. (Ef til vill hefur nú
veðrið verið vont, svona að vetrarlagi.)
Þá segir Einar: „Það þarf nú vist ekki lengi
að troða Jiessar slóðir.“ Gunnhildur spjn.
hvað hann meini með þessu svari, en
ekki vildi hann láta neitt uppi um það.
Eftir nokkra daga, hinn 5. marz 1864,
fórst Einar við 11. mann, Jiar með tvö
börn þeirra Gunnhildar.
BóSiS í framhaldsskóla.
Um og eftir fermingu var Guðmundur
sex ár hjá Þórði prófasti Þórðarsyni í
A K R A N E S
7