Dagblaðið Vísir - DV - 24.04.2004, Qupperneq 10

10 LAUGARDAGUR 24. APRÍL 2004
Fréttir DV
1
YFIRHEYRSLA
Valtýr Sigurðsson er nýskipaður fangelsismálastjori.
Hann tekur við umdeildri stotnun og tær í nesti stöðuga gagnrýni á stefnu
stjórnvalda í tullnustu refsinga.
Fangelsismálastjópi vill
auka meöferðapúrræði
Hvað freistar við þetta starf - hví ekki áfram
héraðsdómari og síðan hæstiréttur?
Það stóð ekki til hjá mér að breyta til og ég hef
verið mjög ánægður sem dómari. En ég var settur
forstjóri Fangelsismálastofnunar 1998-1999 og á
dögunum tók ég með þökkum þá tilbreytingu að
vera settur forstjóri á ný í einn mánuð. Svo fór ég
að hugsa hvort ekki væri kominn tími til að breyta
til og ég sótti um. Ég hef eingöngu verið að dæma
opinber mál en nú er ég að sjá um fullnustu slíkra
mála.
Það fylgja öllum nýjum yfirmönnum breyting-
ar, burt séð frá stíl og stefrrn forverans. Hvaða
breytingar hefur þú mestan áhuga á að innleiða?
Það mun að sjálfsögðu eitthvað breytast með
nýjum manni en ég er á þessum, í raun fyrstu
dögum, ekki búinn að hugleiða stórar breytingar.
Það lá fyrir frumvarp á þingi til breytinga á lög-
um um fullnustu refeinga en það var dregið til
baka og var umdeilt Meðal annars mótmæltu
fangar innihaldinu harðlega. Til stendur að flytja
þingmálið aftur í haust Vflt þú sjá einhveijar tfl-
teknar breytingar á frumvarpinu?
Ég verð að viðurkenna að ég hef enn ekki skoð-
að þetta frumvarp tfl hh'tar, hvað þá þær breyt-
ingartillögur sem fram komu. En þetta lendir
fljótlega á mínu borði. Það er alténd eðlilegt að
setjast reglulega niður og skoða málin. Ég hygg að
þarna hafi menn verið að flytja mikið af reglu-
gerðum inn í lögin, sem þá gefur þeim nokkuð
þungan blæ. En þetta þarf ég að skoða betur.
Er að öðru leyti eitthvað sérstakt við þær að-
ferðir sem beitt er við fullnustu refsinga sem þú
vfldir sjá breytingar á?
„Margt afþví sem hefur verið sagt hefur verið mjög ómálefnalegt. Það er hins vegar
eðlilegt að menn beri sig illa við þessar kringumstæður - að vera að taka út refsingu.
Það eru eðliieg viðbrögð að reyna að gera sinn hlut sem bestan."
Vissulega væri gaman að gera margt - ef fjárveit-
ingar væru fyrir því.
Almennt talað hafa fangelsismálin á íslandi
verið mjög umdeild síðustu ár og gagnrýni komið
úr ýmsum áttum en ekki sfet frá föngum. Hvað er
óréttmætt í þessu og hvað helst réttmætt?
Það má kalla ýmislegt gagnrýni með víðri skil-
greiningu. En margt af því sem hefur verið sagt hef-
ur verið mjög ómálefnalegt. Það er hins vegar eðli-
legt að fangar beri sig illa við þær kringumstæður
að þeir eru að taka út refsingu. Það eru eðlileg við-
brögð að reyna að gera sinn hlut sem bestan. Eitt-
hvað af þessari gagnrýni er réttmætt og réttlætan-
legt og sjálfsagt að skoða nánar. Ég skil t.d. vel kröf-
ur fanga á Litla-Hrauni; óskir um aukinn útivistar-
tíma, betri nýtingu á íþróttahúsi og fleira.
Auðvitað hefur maður oft hugleitt það sem
dómari, hvort þessar fangelsisrefsingar skfla ein-
hverju. Fangelsismálastofnun er í stöðugri sam-
vinnu við samtök og stofnanir eins og Vernd,
Byrgið, SÁÁ, Hlaðgerðarkot og fleiri, um nýjar
leiðir og lausnir.
í mínum huga væri það mikið atriði ef við get-
um fullnustað refsingu utan stofnana, þar sem
það á við.
Hefur þú persónulegar óskir um nýjungar við
að refea sakamönnum, td. algerar nýjungar eða
samfélagsþjónustu í ríkara mæli og svo framveg-
is?
Það væri vissulega hægt að gera ýmislegt með
rúmar fjárveitingar. Og margt hefrir verið gert
sem fært hefur þessi mál öll til betri vegar. Ég tel
æskilegt að við hefðum fleiri úrræði eins og fang-
elsið á Kvíabryggju, sem er opið fangelsi og mik-
il áhersla lögð á vinnu, í stað strangrar öryggis-
gæslu, þegar hennar er ekki þörf. Það er gríðar-
lega þýðingarmikið að koma upp árangursríku
fullnustu- og meðferðarkerfi sem hjálpar föng-
um að koma aftur inn í samfélagið, frekar en að
þeim sé sleppt til þess eins að þeir labbi upp og
niður Laugaveginn. En þetta er frekar spurning
um pening en vilja.
Eru fjárveitingar til stofnunarinnar og reksturs
fangelsa þá almennt ekki nægar að þínu mati?
Það er vissulega ekkert svigrúm til aðgerða
sem kalla á útgjöld sem fara myndu út fyrir
ramma fjárlaga. Maður þekkir það aö á þessu
sviði eins og á sviði dómsmáia, þaðan sem ég er
að koma, að það ríkir mikill andi spamaðar. Það
er dýrt fyrir samfélagið að hafa menn í fangelsi og
við blasir að föngum hefur fjölgað og kröfur hafa
aukist um þjónustu við þá, svo sem heilbrigðis-
þjónustu. Það væri vissulega gaman að hafa rýmri
fjárráð og geta aukið úrræði innan fangelsanna.
Ef fjárveiting tfl stofriunarinnar og fangelsa al-
mennt yrði tvöfölduð í eitt eða tvö ár eða jafnvel
lengur, hvað myndir þú þá vflja gera?
Eg myndi tvímælalaust auka þjónustuna við
stofnanirnar og innan þeirra og ég myndi fjölga
meðferðarúrræðum.
Leggur þú mikla áherslu á byggingu nýrra
fangelsa eða annars konar húsnæðis vegna refei-
fanga?
Þetta er nokkuð sem staðið hefur til í áratugi.
Alþjóðlegar kröfur em uppi um breytingar sem
kalla á nýjar stofnanir. Við verðum að koma með
nýtt gæsluvarðhaldsfangelsi og nýtt móttöku-
fangelsi. Ég hef ekki enn getað kynnt mér hvar
þessi mál standa nánar tiltekið, en almennt séð er
þetta ákvörðun stjórnvalda.
fridrik@dv.is
1