Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1964, Blaðsíða 14

70
TlMARIT VFl 1964
Þetta er fyrirskipun reiknisins til þess manns
sem tækið passar að hann eigi að þrýsta á
,,START“ hnappinn til að keyra forskriftina
gegnum vélina (source program).
Fremst í hverri línu á myndinni er fimm stafa
tala. Þær sýna hvar í minni vélarinnar hver fyr-
irskipun stendur. Á undan þremur fyrirskipun-
um eru tölur; þær eru til að auðkenna fyrirskip-
anir, sem síðar þarf að vísa til.
I annari línu á myndinni stendur:
REIKNINGUR Á MARGFELDI 2
Þessi athugasemd er eingöngu til að merkja for-
skriftina og er sjálfum rafreikninum óviðkom-
andi. Hin raunverulega forskrift hefst á skipun-
unum N=1 og M=N#2. Stjarna er notuð sem
margföldunarmerki. Hér gefum við hinum
breytilega margfaldara táknið N og látum hann
hafa gildið einn til að byrja með. N margföld-
um við síðan með 2 og margfeldið táknum við
með M.
Næsta fyrirskipun TYPE2,N,M þýðir að reikn-
irinn skuli skrifa þau gildi, sem N og M hafa,
á ritvélina. Talan 2 á eftir TYPE vísar til skip-
unar nr. 2, en hún ræður uppsetningu út.skrift-
arinnar, formatinu. Þessi skipun segir hvar á
blaðið útkoman eigi að koma og skýtur auk
þess inn táknunum x og =.
Nú er fyrsta lið úteiknings okkar lokið. Áður
en lengra er haldið er vélin látin athuga hversu
langt hún er komin fram í margföldunartöfluna. *
Þetta gerir hún með hjálp skipunarinnar
IF(N-10) 1,1,3. Þetta táknar: ef talan sem inn-
an svigans stendur er lægri en 0 skal farið til
skipunar nr. 1, sömuleiðis ef hún er 0, en til
skipunar nr. 3 ef hún er stærri en 0. Eftir
fyrsta skrefið er N—10 =—9, þ.e. minni en 0
og því leitar vélin fram til skipunar nr. 1, marg-
faldar hið nýja gildi á N með 2 og prentar út
niðurstöðuna. Þannig fást hækkandi gildi á N.
Þegar vélin er búin að margfalda 10 X 2, bætir
hún enn einu sinni einum við N, en þegar hún
athugar nú gildið á N—10 er það orðin pósitíf
stærð, svo nú fer hún til skipunar nr. 3, sem
segir STOP, en þar á eftir kemur END, en það
þýðir auðvitað að dæminu sé lokið.
Lm notkun rafeindareikna ■
byggingaverkfræði
Eftir Óttar Halldórsson, verkfræðing.
Það er tilgangur þessarar greinar að vekja at-
hygli íslenzkra verkfræðinga á nokkrum þeim
möguleikum, er fyrir hendi erú í sambandi við
notkun rafeindareikna í byggingaverkfræði.
Sökum þess að ekki er unnt að gera svo víð-
tæku efni nema mjög takmörkuð skil í þessari
grein, mun stiklað á stóru hvað teóríu snertir.
Hins vegar mun ég gera ýtarlega grein fyrir
uppsetningu tiltekinna verkefna til reikninga á
rafeindareikni.
Ég mun í grein þessari einskorða mig við út-
reikninga á fagverkum. Fylgir þessu sá kostur,
að þau grundvallaratriði, er liggja að baki þess
reikningsforms, koma skýrt í ljós. Með þessu
verður reynt að sýna, að starfandi verkfræðing-
ar geta með tiltölulega lítilli fyrirhöfn kynnt sér
nægilega vel notkun rafeindareiknisins til þess
að geta notfært sér hina feikilegu afkastagetu
hans í ýmsum greinum byggingaverkfræðinnar.
Rafeindareiknirinn er geysilega hraðvirk reikni-
vél. Reiknirinn hefur hæfileika til að taka við
kerfisbundnum fyrirskipunum (prógram) og
framkvæmda þær, líkt og venjuleg reiknivél hef-
ur á sinn hátt hæfileika til að taka við fyrirskip-
unum, einni í einu, og framkvæma þær. Rafeinda-
reiknirinn „les“ prógramið, og séu allar skipan-
irnar í rökréttu formi og villulausar, framkvæmir
hann þær. Það er ekki ætlunin hér að skýra nán-
ar frá uppbyggingu prógramsins, heldur skal vís-
að til kennsluhefta um það efni.
Byggingar má analýsera með matrixureikningi.
Aðferðin er alls ekki ný af nálinni, en ekki hefur
hún hingað til þótt heppileg í praxís. Með að-
stoð rafeindareiknisins er matrixuaðferðin þó
mjög ákjósanleg sökum hins kerfisbundna reikn-
ingsforms, er matrixureikningurinn felur í sér.
Til þess að útskýra fáein grundvallaratriði
matrixuaðferðarinnar skulum við athuga, hvern-
ig henni yrði beitt við ákvörðun innri krafta í
fagverkinu ABCD á mynd 1. Það er augljóst, að