Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1964, Síða 28

84
TlMARIT VFl 1964
I lektarmælingum á holum í bergi er ekki
reiknaður út vatnsleiðnistuðull heldur er reiknuð
út LU eining (Lugeon Unit), sem er skilgreind
þannig: 1 LU er lekin í 1 á minútu á 1 metra
76 mm víðrar holu (NX) við vatnsþrýsting 10
kg/cm2. LU einingin hefur þann kost að vera
einföld í útreikningi, því ekki er tekið tillit til
annarra stærða en þeirra, sem mælanlegar eru
á staðnum. LU gildin fyrir holur gefur þægilega
samanburðarstærð til notkunar verkfræðingum
og jarðfræðingum og lögun lektarmælingarlínu-
ritsins (sbr. mynd 5) gefur oft viðbótarupplýs-
ingar, sem ekki fást með því einu að gefa lekt-
ina upp í einni tölu.
Ekki er hægt að umreikna beint LU gildin yfir
í vatnsleiðnistuðul k, heldur verður að fara inn í
mælingarniðurstöðurnar.
Hér á eftir fer samanburður á lekt í LU ein-
ingum og vatnsleiðnistuðli k í cm/sek, miðað við
að prófað sé með 2,5 kg/cm2 vatnsþrýstingi í
gegnum 20 m langar pípur og í 3 m langri færu.
TAFLA II
0.01 LU samsvarar lauslega
0.1 — — —
10 — —
50 — — —
100 — — —
200 — — —
230 — — —
k —: 10-0 cm/sek
k = ÍO"3 —
k = 10-4 —
k = 10-3 —
k = 7 X 10-3 cm/sek
k = 2 X 10-3 —
k = 10-1 —
k = l —
k =
Þi
Q
(4)
Við Búrfell milli þess og Sauðafells er stærð-
argráða jarðvatnsrennslis vituð út frá rennsli í
lindum þeim, sem undan hrauninu koma, tafla
III. Einnig er jarðvatnshalli þekktur út frá mæl-
ingum í borholum og þversnið hraunsundsins,
sem telja má jarðvatnsleiðarann. Innan eftirfar-
andi marka munu þessar stærðir sennilega liggja:
þverskurðarflatarmál vatnsleiðarans 150—200 þús. m'-
jarðvatnsrennsli um hraunsundið 20—25 m3/sek
jarðvatnshalli 0.008—0.01
Séu þessar stærðir settar inn í (7) fæst að k
er 1—2 cm/sek. Báðar aðferðir til ákvörðunar
á vatnsleiðninni gefa svipaða stærðargráðu á
vatnsleiðni hraunanna. Sé hún borin saman við
töflu I sést að vatnsleiðni hraunanna er sambæri-
leg við vatnsleiðni malar.
Vatnsleiðni hraunanna er mjög misjöfn og allt
önnur í lárétta en lóðrétta stefnu. Það er hin
lárétta vatnsleiðni, sem fyrst og fremst ákvarð-
ar heildarflutningsgetu jarðvatns í hrauninu og
er hún mest í lagamótum hrauna, þar sem vatnið
rennur í meira og minna gjallkenndum og brotn-
um yfirborðum og botnlögum hrauna. Lóðrétta
vatnsleiðnin er mest með jöðrum hrauna en einnig
TAFLA III.
Þegar komið er upp í 230 LU með þessari upp-
setningu, fer meginhluti þrýstings til þess að yf-
irvinna viðnám í pípunum, þannig að mæliná-
kvæmni er orðin mjög lítil við þessa lekt og það-
an af meiri.
Venjuleg lekt borhola í Tungnaárhraunum við
Búrfell er 100—200 LU, en nokkuð algengt einnig
að hún sé nokkuð á þriðja hundrað LU og jafn-
vel meiri. Við prófaða færu minni en 3 m hefur
komið fram töluvert meiri lekt. Þessar lektarmæl-
ingar benda því til vatnsleiðnistuðuls af stærðar-
gráðu 10“2 cm/sek og upp fyrir 1 cm/sek og
virðist vatnsleiðnin fengin á þennan hátt vera
mjög breytileg innan hverrar holu og einnig, þó
í minna mæli, milli hola.
Önnur leið er fær til þess að nálgast vatns-
leiðni hraunanna við Búrfell, en það er að nota
formúlu (1) og setja inn í hana, að
Q
v= p (3)
þar sem Q er rennsli í vatnsleiðaranum og Þ
þverskurðarflatarmál hans. Þá verður formúlan
(1) þannig
Lindir undan Tungnaárhraunum
Tungnaárkrókur 3,50 m3/sek
Rauðá 2,00 —
Bjarnalækur 0,78 —
Rangártaotnar 15,50 —
Hólmalækur 0,48 —
Við Þjófafoss 1,00 —
Stekktúnslækur 1,30 —
Galtalækur 1,90 —
Vatnagarðalækur 1,74 —
Minnivallalækur 2,20 —
Samtals 30,4 m3/sek
þar af ofan Búrfells 5,5 —
á móts við Búrfell 17,8 —
á svæðinu milli Búrfells
og Skarðsfjalls 7,1 —
rennsli milli Búrfells og
Sauðafells 20,0-25,0 —
Sunnan Skarðsfjalls eru einnig lindir, en rennsli þeirra
yfirleitt ekki þekkt. Sennilegt má þó telja, að við Skarðs-
fjall só komið fram vatn, sem samsvari því, er fallið
hefur sem úrkoma ofan Búrfells, en það vatn, sem fram
kemur í lindum neðar, megi telja úrkomu á svæðið
sunnan Búrfells.
Upplýsingar um rennsli lindanna eru fengnar hjá Sig-
urjóni Rist, vatnamælingamanni.