Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1933, Page 76

hér á landi mega rekast á menn, sem telja jurta-
fæðuna samboðnari dýrnm en sjálfum sér.
Hvar sem litið er í matjurtagarða hér á landi, við
bæi í sveitum og hús í porpum, verður maður var
við, að aðaljurtirnar, sem ræktaðar eru, og oft pær
einustu, eru kartöflur og gulrófur. Þær hafa verið
pýðingarmestu garðjurtir landsmanna siðustu tvær
aldirnar og munu að öllum líkindum halda áfram
að vera pað; vitanlega pó, að peim stöðum und-
anteknum, par sem um jarðhita er að ræða. En
par eru möguleikarnir afar-miklir ef reistir eru
glerskálar yfir heitu svæðin. í*á má vafalaust fram-
leiða par margs konar suðrænar jurtir og aldini. Nú
er t. d. ræktað allmikið af rauðaldinum (tómötum) á
Reykjum i Mosfellssveit og á Reykjum i Ölfusi. Til
fróðleiks má geta pess, að rauðaldinjurtin er að skyld-
leika til systir kartöflujurtarinnar, en parf miklu
meiri hita en hún til að proskast. Hægt er, í gróður-
húsum, að skera laufsprota af rauðaldinjurtinni og
græða hann við sprota á kartöflujurtinni. Pá vaxa
rauðaldin ofanjarðar en kartöflur neðanjarðar. Petta
tekst við beztu skilyrði, en hefir pó aldrei fengið
raunverulega pýðing. En notkun jarðhitans til rækt-
unar opnar víða útsýn til mikilla möguleika í garð-
yrkju á íslandi. En pað er efni i ritgerð fyrir sig —
og vík eg pví aftur að kartöflunum.
Um kartöflurnar er stórfróðlegt að athuga jurtina
sjálfa. Heimkynni hennar eru i hinum heitu löndum
Suður-Ameríku. En svo vel hefir pessi nytsemdar-
jurt kunnað að haga sér eftir peim skilyrðum, par
sem reynt hefir verið að rækta hana, að nú hefir
hún numið land allt norður að 70. breiddarstigi,
enda er kartöflujurtin fljót að breytast, venjast
staðháttum, ef vel er með hana farið, ekki sizt fljót
að breytast til hins verra, ef hún mætir misjafnri
eða illri meðferð. Og í norðlægum löndum verður
að dekra meira við hana en i suðlægari, heitari
(72)