Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1953, Side 22

GANGUR TUNGLS OG SÓLAR A ÍSLANDI.
I þriöja dálbi hwera mánaöar, aem hefir vfirskriftina *T. í h.« (tungl f
hásuöri), og i töflunni á blaösíöu (15) er sýnt, hvaö klukkan er eftir íslenzk-
um miðtíma, þegar tungliö og sólin eru í hásuöri í Reykjavík. En komast má
aö því, hvaö klukkan er eftir íslenzkum miötíma, þegar tungliö eöa sólin
•r í hásuöri annars staðar á fslandi, með því að gera svo nefnda »Iengdar-
Ieiöréttingu« á Reykjavíkurtölunni. Veröur hún + 4 mínútur fyrir hvert lengdar-
•tig, sem staöurinn liggur vestar en Reykjavík, og — 4 mín. fyrir hvert
lengdarstig, sem staöurinn liggur austar en Reykjavík. T. d. er Raufarhöfn
um sex lengdarstigum austar en Reykjavík; lengdarleiöréttingin þar er þá
— 24 mín., og 2. júlí er sól í hásuðri frá Raufarhöfn þess vegna kl. 12 08
(12 32 — 0 24 = 12 08). Flatey á Breiðafirði liggur einu lengdarstigi vestar
•n Reykjavík, og lengdarleiöréttingin er þar 4 mín. Þann 6. febrúar er því
tungl í hásuöri frá Flatey kl. 5 38 (5 34 -f- 0 04 = 5 38).
Sólargangurinn í Reykjavík er tilgreindur í almanakinu hvern miðvikudag.
Sólaruppkoma (su.) telst, þá er sólmiðjan er á uppleið 50 bogamínútum undir
láréttum sjóndeildarhring, en vegna Ijósbrotsins er þá efri rönd sólar að verða
sýnileg, eða því sem næst. Sólarlag (sl.) telst á sama hátt, þegar sólin á niður-
leið er 50 bogamínútum fyrir neðan láréttan sjóndeildarhring, og hverfur sólin
þá sjónum. Til þess að finna sólarganginn annars staðar á landinu, þarf aö
gera lengdarleiðréttingu á Reykjavíkurtölunni á sama hátt sem viö sól eöa tungl
í hásuöri, en auk þess breiddarleiöréttingu.
Ðreiddarleiðréttingin fer eigi aö eins eftir breiddarstigi staöarins, heldur
•r hún einnig komin undir sólarganginum í Reybjavík. f eftirfarandi töflu er
•ýnd breiddarleiðrétting fyrir hvert hálft stig, norðar og sunnar en Reykjavík,
þegar sólargangurinn í Rvík stendur á heilli stundu. Leiðréttingin er pósitíf
(+)» þcgar sólargangur lengist vegna hennar, en negatíf (—), þegar sólar-
gangurinn styttist. Breiddarleiörétting töfiunnar er því lögö viö tíma sólar-
lagsins í Rvík, en dregin frá sólaruppkomutímanum. Sé breiddarleiðréttingin
•egatíf (—-), veröur aö taka forteibniö til greina.
Dæmi: Sólargangur 22. apríl i Raufarhöfn, «em er 6 ttígum austar og 2Va
atigi norðar en Rvíb.
Þenna dag er sólargangur í Reykjavik 15 st. 50 mín. Breiddarleiörétting
töflunnar fyrir 2V2 stig noröur og sólargang 16 st. er + 16 mín., en fyrir 15 st.
sólargang + 12 mín.; hún telst því hér + 15 mín.
Lengdarleiðréttingin er — 24 mín.
í Reykjavík.................aa. 4 32 al. 20 22
Breiddarleiðrétting . . — 15 +15
Lengdarleiðrétting — 24 —24
Á Raufarhöfn . . . . . su. 3 53 sl. 20 13
Annað dæmi: Sólargangur 21. okt. í Flatey á Ðreiöafiröi, sem er 1 stigi
vestar og 1 V* stigi noröar en Rvík. Sólargangur í Reykjavíb er 9 st. 13 mín.
í Reykjavíh.................su. 7 35 al. 16 48
Breiddarleiörétting . . +5 — 5
Lengdarleiörétting . . + 4________+ 4
f Flatey....................su. 7 44 •!. 16 47
(20)