Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1953, Blaðsíða 109

dirfsku og sjálfstæði og vaxandi persónuleik
skáldsins.
Jón Magnússon var slíkur drengskapar- skapfestu-
og mannúðarmaður, að hann átti fáa sína líka. Þann-
ig var eðli hans, en hann hafði styrkt eðliseinkenni
sin með kynningu við allt það bezta í islenzkum
menningarerfðum. Hann unni einlæglega íslenzkum
bókmenntum, íslenzkri tungu, náttúru Iandsins og
þjóð sinni, og hann dáði jafnt sannan höfðingsskap,
hvar sem hann kom fram, eins og hann hafði lifandi
samúð með öllum, sem hrjáðir voru eða báru skarðan
hlut frá borði. Hann var maður hinna gróandi afla,
hvort sem þau birtust i framtaki einstaks manns, i
heildarátökum margra fyrir góðu málefni eða i gró-
andi vorskógi — með „væng á hverri grein“. Hann
tók sárt eyðing íslenzkra sveita, og honum ofbauð
sóun menningarverðmæta, hvort sem hún fór fram
í upplausn og glundroða gamalla þjóðfélagshátta hér
heima fyrir eða í „hrunadansi heimsveldanna“. Og
Iionum gramdist stórlega hugsjónaleysið, sem hon-
um virtist vera yfir hinu opinbera lifi hér á landi,
þar sem oft sýndist meiru varða hin persónulega
streita um völd — og jafnvel sjálf baráttan — heldur
en velferð heildarinnar og mörkun stcfnu, sem leiddi
til björgunar gömlu erfðagulli og sköpunar nýrra
verðmæta á sviði þjóðlegrar menningar og sannrar
velsældar. Og honum fannst hvorki vænlegt né stór-
mannlegt að gefa upp á bátinn skynsamlega og far-
sæla þróun og varpa allri sinni áhyggju upp á for-
ystumenn framandi þjóða í fjarlægum löndum. Skáld-
skapur Jóns Magnússonar túlkaði eðli hans, tilfinn-
ingar hans og skoðanir, var hrein og bein sjálfstján-
ing, þó að minna sé þar vikið að einkamálum en
hjá flestum skáldum samtímans. Það, sem varðaði
land hans og þjóð, varðaði liann sjálfan i fyllsta mæli.
í stærsta verki sínu, Birni á Reyðarfelli, túlkar hann
viðhorf þjóðar sinnar á liðnum öldum — með aug-
(107)