Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1953, Page 34

dóminn frá einum til annars. Svo einkennilega vildi
til, a@ það varð hlutverk þessa læknis að vera kall-
aður til, þegar William Gorgas fæddist.
Þegar þessi ungi herlæknir fór að kynna sér allt,
sem skrifað hafði verið um gulu sóttina, fann hann
meðal annars ritgerðina, sem Nott hafði skrifað 1848,
um að mýflugan ætti mikinn þátt í litbreiðslu veik-
innar. Einnig að Louis D. Beaupertliuy, læknir í
Venezuela, hafði komizt að sömu niðurstöðu 1854.
Hann fann einnig, að bæði Benjamin Bush, sem lenti
í drepsóttinni i Philadelphia, og Noah Webster, sem
sltrifaði um faraldurinn í New York 1795, gátu báðir
um, hve mikið mývargurinn hefði aukizt um það bil
sem drepsóttin gekk yfir.
En sá, sem mest og rækilegast hafði rannsakað
þennan möguleika, var dr. Carlos J. Finlay i Havana
á Cuba. Hann skýrði frá athugunum sínum um sam-
band mýflugunnar og gulu sóttarinnar i erindi, sem
hann flutti í konunglega akademíinu i Havana 1881.
Finlay hélt stöðugt áfram athugunum sínum og sann-
færðist æ betur um, að kenning sín væri rétt. En
enginn þekkti þá nokkurn sjúkdóm, sem nokkurt
kvikindi gæti borið mann frá manni, og þessi nýja
kenning átti mjög erfitt uppdráttar.
Havana. Þegar William Gorgas var sendur sem
herlæknir til Havana, fékk hann tækifæri til þess
að kynnast nánar gulu sóttinni, þvi að þar mátti
segja, að pestin ætti heima. Hann ásetti sér að gera
tilraun til að hreinsa borgina af gulu sóttinni. En
það var ekkert áhlaupaverk. Hann vissi ekki, hver
var orsök veikinnar, og gat þvi ekki vitað, hvað það
væri, sem hann þyrfti fyrst og fremst að berjast á
móti. Sóðaskapurinn í borginni var svo yfirgengi-
legur, að hann hafði aldrei séð annað eins. Öllu var
fleygt á göturnar. Þar lágu rotnandi lík, ekki aðeins
af hundum og hestum, lieldur einnig af mönnum, og
(32)