Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1953, Side 110

un á því, sem gerðist með samtíð hans. Samtiðin átti
við að búa mikið meðlæti, en lika mikla erfiðleika,
og hvort tveg'gja virtist taka hug þjóðarinnar allan,
svo að hugsjónalega virtist hún ekki vita sitt rjúk-
andi ráð, ekkert vera henni á því sviði öðru mætara.
Áður fyrrum hafði hún orðið að þola þúsund raunir
elds og ísa, svipt rétti sínum og arðinum af vinnu
sinni, svo að tugþúsundir höfðu farizt úr hungri og
harðrétti, en hún hafði ekki sætt sig við það, að
baslið beygði hana. Hún hafði — svo sem Björn á
Reyðarfelli — lifað í ímyndun sinni og draumum
sem afsprengi höfðingja og lietja og haldið við hjá
sér stolti, sem engan veginn var í skynsamlegu hlut-
falli við veruleikann. En fyrir bragðið hafði liún
ekki beðið tjón á sálu sinni, var ekki hundflatur
skrælingjalýður, þegar losna tóku viðjarnar. Inn-
gangskvæðið að Birni á Reyðarfelli er eitt af merki-
legustu kvæðum Jóns og stendur ærið framarlega i
hópi beztu og merkustu kvæða þessa tímabils. Þar
lýsir Jón tilfinningum og viðhorfum þeirra manna,
sem straumur timans hefur borið úr átthögunum í
borgina, þar sem þeir margir hverjir verða aldrei
annað en fósturbörn, þótt þeir hafi reynzt ýkja-
liðtækir á hinum nýja vettvangi og fóstran launað
þeim vel. Svo nema þeir staðar á torgum úti, þar
sem ysinn er mestur og ringulreiðin táknrænust, og
undrast, „hve straumur sá er sterkur, sem stráin
ber i fangi út að sjó“.....Jón, sem uggði um fram-
tíð þess, sem hann liafði yfirgefið og fann sig tengd-
an, hafði engan veginn góða samvizku af þvi að hafa
látið berast með straumnum, þrátt fyrir það, frá
hve litlu hafði verið að hverfa og hver dáðamaður
hann liafði reynzt. Og i tilfinningu um órækta skyldu
og i ást sinni á öllu, sem grær, tók hann sér fyrir
hendur að rækta upp á sitt eindæmi skóg á allstóru
svæði í bernskusveit sinni. Frá þessu dó hann, svo
sem frá öllum sínum mörgu óortu ljóðum.
(108)