Freyr - 01.07.1950, Blaðsíða 8

174
FRE YR
ig hún á að haga matargerð og máltíðum,
þegar mjólk skortir. Og þetta er ekki bara
hjá okkur íslendingum. Ýmsar aðrar þjóð-
ir, eða þjóðarbrot, nota mjólk í miklum
mæli. Þessvegna getur það vakið undrun
vora, að í heiminum eru hundruð milljónir
manna, sem aldrei hafa bragðað aðra
mj clk en móðurmjólkina.
Okkur verður á að spyrja: Er þetta rétt
— og hvernig má þetta verða, á hverju
lifa börnin? Og þetta vekur ennþá meiri
undrun þegar hægt er að upplýsa, að á
meðal þessara milljóna er þó búfé nytjað,
meira að segja kýr, og við þetta bætist svo
annaö, sem gerir fyrirbrigðið ennþá tor-
skildara. Einmitt á þessum sömu slóðum
er öflun hins daglega brauðs einatt svo
erfið, að suiturinn er daglegur gestur hjá
þúsundum fjölskyldna og hann verður
fjölda að fjörtjóni, á hverjum degi.
En svo er það fólkið sem notar mjólk.
Búféð, sem nytjað er til mjólkurframleiðslu
— meðferð og hagnýting mjólkurinnar, það
eru atriði, sem skipast á ýmsa vegu og
suma mjög sérkennilega. Hér í 'Norður
álfu nytjum við nautpeninginn víðast í
þeim tilgangi að framleiða mjólk. Til er
þó, að kjötframleiðslan sé eins mikið at-
riði, sumstaðar ef til vill meira, og svo eru
kýrnar notaðar til dráttar í Suður-Evrópu
en stundum er þar minna hirt um nythæð-
ina en við eigum að venjast.
★
Ef við lítum austur á bóginn, til Asíu-
þjóða, þá er allt annað uppi á teningi.
Kínverjar hafa kýr, en hjá þeim gera þær
sama gagn og hestar hjá Evrópuþj óðum.
Kýrnar eru notaðar til dráttar, til þess að
plægja rísgrj ónaakurinn. í Tíbet, Móngólíu
og Hindustan, þessum hálendis svæðum
Asíu, þar sem fólkið lifir svo að segja ein-
göngu af búfjárafurðum, er þó mjólkurinn-
ar neytt og gætu Kínverjar af þeim lært,
en það gera þeir ekki. Fyrir þeim er mjólk-
in „tabu“ það er að segja óhrein — eða ef
til vill betra að segja óleyfileg fæða, af
því, að ef hennar er neytt, skapast
einskonar lítillækkandi þáttur í fari
mannanna er gerir þá dýrum líka, eins-
konar skyldleiki myndast þar í milli.
Merkilegt að þetta skuli ekki eins geta átt
sér stað við að eta rottur og kjöt annarra
dýra, sem þessar þjóðir leggja sér til munns.
En þetta er nú ekki óalgengt, að hindur-
vitni og hjátrú eiga sinn þátt í matarhæfi
fólks.
Það var líka um skeið að hrossakjöt
átti ekki leið upp á háborðið hjá oss ís-
lendingum. En hvað um það. Kínverzk
menning er nú þannig gerð, að mjólkur-
neyzla á ekki samleið með henni. Á hin-
um ýmsu eyjum í Indlandshafi og Kyrra-
hafi, þar sem hin svokallaða menning er
sára takmörkuð, er mjólkin notuð til
manneldis. Þó er hið gagnstæða til. Á eyju
einni í Antillunum (suðaustur af Japan)
er það trú manna, að mjólk eigi sök á
ormum í innyflum barna og þess vegna er
hennar ekki neytt. Sumstaðar í Tangan-
ika er mjólk hættuleg fyrir konur og í U-
ganæa geta þeir karlmenn orðið óláns-
menn, sem neyta mjólkurvara eða drekka
mjólk.
Það er óvíða í heiminum nú orðið, en þó
til, að þjóðir eða hópar manna séu á söfh-
unarstiginu, það er að segja lifi af því sem
tínt er á jörðinni eða veitt er með frum-
stæðum tækjum, en á meðal þess fólks er
mjólkin eðlilega sjaldan næringarefni. Bú-
fjárnytjun er nauðsynleg til þess að afla
mjólkur.
Nú er það svo, að fullvaxið fólk getur
verið án mjólkur, þegar það hefir aldrei