Dagblaðið Vísir - DV - 15.03.2006, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 15. MARS 2006
Menning 3>V
Sigurður um
sjálfsbókmenntir
í hádeginu (dag heidur Sigurður
Gylfi Magnússon fyrirlestur (stofu
L201 á Sólborg við Norðurslóð í Há-
skólanum á Akureyri.
(erindi s(nu ræðir Sigurður Gylfi um
samhengi (slenskra sjálfsbók-
mennta og hvernig fræðimenn
hafa nýtt sllk ritverk í rannsóknum
s(num. Að auki verður komið inn á
með hvaða hætti sjálfið er mótað í
dagbókum, bréfum, þjóðlegum
fróðleik, viðtölum, minningagrein-
um og opinberum heimildum.
Sjálfsbókmenntir verða þannig
tengdar ákveðinni þróun íslenskrar
menningar á tuttugustu öld.Stuðst
verður við umfjöllun um efnið í bók
Sigurðar Gylfa, Fortlðardraumar
(2004) og einnig koma við sögu rök
sem eru reifuð (nýrri bók eftir hann
sem nefnist Sjálfssögur. Minni,
minningar og saga (2005), en báðar
voru þær gefnar >
út (bókaflokkn- f
um„Sýnisbók (s-
lenskrar alþýðu-
menningar".
Sigurður Gylfi
Magnússon er
doktor í sagn-
fræði frá
Carnegie
Mellon-háskól-
anumíBanda- sigurður Gylfl
rikjunum frá ar- Magnússon sagn-
inu 1993.Hann fræðingur Heldur
er höfundur erindi viö Háskólann
fjölda bóka og á Akureyri idag.
greina á sviði
sagnfræði og hefur einbeitt sér að
hugmyndafræði einsögunnar. Hann
er háskólakennari og forstöðumað-
ur Miðstöðvar einsögurannsókna í
ReykjavíkurAkademíunni.

Ríta
Leikhópurinn Kláus hefur nú hafið
æfingar á gamanleikritinu Educat-
ing Rita eða Rfta, sem sýnt verður (
Iðnó. Þýðandi og leikstjóri er Oddur
Bjarni Þorkelsson en með hlutverk-
in tvö (verkinu fara Margrét Sverris-
dóttir og Valgeir Skagfjörð. Leik-
mynd gerir Jóhannes Dagsson
myndlistarmaður. Educating Rita er
gamanleikrit sem hefur farið sigur-
för um viða veröld, en það fjallar
um 26 ára gamla konu sem hrekkur
upp við það einn góðan veðurdag
að kannski sé eitthvað meira hægt
að fá út úr lífinu en að vinna á hár-
greiðslustofu og hanga á pöbbnum
öll kvöld og helgar með kærastan-
um.Þvl tekur hún bókmenntakúrs í
kvöldskóla og það hefur varanleg
áhrif á hana og langdrukkinn há-
skólaprófessorinn sem kennir
henni. Höfundurinn,Willy Russell, er
einnig kunnurfyrir söngleikinn
Blóðbræður og einleikinn Sigrún
Ástrós.
Forsýning á Rítu er annað kvöld, en
frumsýning á sunnudag kl.20.
m.
m :• ' W
Wm y i
Valgeir Skagfjörð og Margrét Sverris-
dóttir Þau leika Rltu og lærimeistara hennar.
„Það má segja að kristinn söfnuð-
ur hafi erft þessa tónlist og því er
alger nauðsyn að flytja hana í kirkju,“
segir Hilmar Öm Agnarsson org-
anisti í Skálholti um tónieikana sem
verða þar í kvöld og bera yfirskriftina
Gyðingamúsík - sönglög, dansar og
sálmar á jiddísku og ladínó. Raunar
em sálmamir fluttir í Skálholti, en
síðan verða sönglög og dansar fluttir
á Grand Rokk og blönduð dagskrá í
Rauða húsinu á Eyrarbakka.
„Þetta hæfir vel á 950 ára afmæli
biskupsstiftis Skálholts og er liður í
tónleikadagskrá okkar, enda sungu
Kristur og félagar upp úr Davíðs-
sálmunum, sem em auðvitað arfur
gyðingdómsins. Þetta em gömlu
kirkjutóntegundimar, þessir skrýtnu
tónskalar, en óskaplega skemmtileg
tónlist," segir Hilmar Öm og bætir
við að sumir haldi því fram að við ís-
lendingar séum ein af týndum ætt-
kvíslum gyðinga og enn gangi af-
komendur um mitt á meðal okkar.
„Ég hef fundið að þessi tónlist snert-
ir einhvern streng í mér. Kannski það
sé vegna þess að ég er af týpdu ætt-
kvíslinni," segir hann og hlær.
Inge býr í Júðahúsi
Það var fyrir tíu ámm sem Hilmar
öm kynnfist gyðingatónlist fyrst.
„Við settum upp Fiðlarann á þakinu
á Laugarvatni, en í því verki er stór-
skemmtileg gyðingatónlist. Hún er
þó samin, en ekki uppmnaleg. Ing-
unn Jens leikstýrði og hún var svo
opin fyrir tónlistinni að hún spurði
hvort við gætum fundið meira af svo
góðu, og það gátum við svo sannar-
lega."
Hilmar öm segist í gegnum grúsk
sitt hafa kynnst söngkonunni Inge
Mandos-Friedland sem býr ■ í
Grindelhverfinu í Hamborg. Það
hverfi gekk undir nafninu Litla-Jer-
úsalem, en húsið sem hún býr í var á
nasistatímanum svokallað Júðahús,
söfnunarstaður fýrir gyðinga á leið í
útrýmingarbúðimar. Saga hverfisins
og samræður við gamla íbúa þess
urðu til þess að hún hóf að safna
JPV-bækur í kilju
„Einhverju sinni voru tveir ungir og bráðmyndarlegir hommar, fríðir sýnum, duglegir til allra verka og ekkert kvenlegir. ■pf
Þvert á móti voru þeir einstaklega karl-
mannlegir, næstum því jakar, svo að bæði
heilbrigðu kynin, konur og karlar, litu við á götu til að horfa á eftir þeim. En þeir
voru sjaldan á götunni vegna þess að þetta voru verkamenn sem unnu við flök- un í frystihúsi."
Guöbeigur Beigsson, Hinsegin sögui. i X
Inge Mandos-Friedland og hljómsveitirn-
ar Zimt og Kol isha flytja dagskrá með
söngvum og hljóðfæramúsík gyðinga í
Skálholtskirkju í kvöld kl. 20.30. Hilmar
Örn Agnarsson er ein aðalsprautan í Kol
isha, en hluti tónlistarinnar ber áfram
sögur þeirra sem lifðu helförina af.
Tónlist beinl
%
9
r. s* mr
Tónlistarmennirnir knáu Spila bæðisorg- leg og glaðleg lög.
1
jiddískum lögum, læra þau og flytja.
„Inge kann hebresku og jiddísku
og hún hefur sagt okkur margar
sögur af þessum tíma, enda segir
hún að gamla fólkið sem lifði helför-
ina af, sé smám saman að týna töl-
unni. Henni finnst mikilvægt að
þeirra sögur gleymist ekki og þess
vegna ber hún þær áfram. Bæði segir
hún sögur á mUli laga, og svo er hluti
af músíkinni saminn í gettóunum.
Hljómsveitin Zimt flytur lög sem láta
mjög fomlega í eyrum og minna um
margt á flamengómúsík spænskra
sígauna. Það sem einkum einkennir
þessa tónlist er hið undarlega sam-
bland gáska og trega, sem lætur
ffamandi í eyrum þeirra sem vanir
eru tUtölulega ömggri tUvem og því
að hver tilfinning hafi sinn stað og
tíma."
Hressileg brúðkaupstónlist
Hilmar segir að vegna sérkenni-
legrar helgistemningar í tónlistinni
sé Skálholtskirkja kjörinn staður fil
þess að flytja hana - og það sé frá-
bært hvað allir hafi tekið vel í að leyfa
tónlistarmönnunum aðgang að
kirkjunni.
„Þegar við spUum á Grand Rokk
er þó komið að gleðinni, eða klez-
mertónlistinni, sem er upphaflega sú
hljóðfæratónlist sem leUdn var við
brúðkaup í gyðingasið. Hún fýlgir
ákveðnum forskriftum um leUonáta
og skreytingar og em tónstigar og
hljómagangar mjög frábmgðnir
vestrænni kúnstmúsík, en meir í ætt
við austurevrópska alþýðutónlist."
HljóðfæraleUcaramir hafa fengist
lengi við aUskonar músflc, veraldlega
jafnt sem andlega. Hér á effir skuliy
þeir samviskusamlega taldir upþ:
Inge Mandos-Friedland söngur,
Kirstin Stehnke gítar, Olaf Casalich-
Bauer á slagverk, Guðmundur Páls-
son fiðla, Loftur S. Loftsson bassi,
Karl Hallgrímsson mandólín, Her-
mann G. Jónsson gítar, HUmar öm
Agnarsson píanó og harmómum,
Hjörtur B. Hjartarson tréblástur og
mandólín og Skúli Arason slagverk.
Þess má geta að Kol isha er hebr-
eska og þýðir kvenrödd. Orðasam-
bandið er notað um það lagaboð
strangtrúaðra, að konum er óleyfi-
legt að syngja í návist karla. Eða að
körlum sé óheimUt að hlusta á konur
syngja.
TónleUcamir í Rauða húsinu á
Eyrarbakka verða á föstudagskvöldið
kl. 22 og tónleUcarnir á Grand Rokk á
laugardagskvöldið kl. 21.
JPV útgáfa hefur
sent frá sér þrjár bæk-
ur í kiljuútgáfu. Þetta
eru bækurnar Tími
nornarinnar eftir
Árna Þórarinsson,
Flugdrekahlauparinn
eftir Khaled Hosseini
og Munkurinn sem
seldi sportbflinn sinn
eftir Robin S. Sharma.
Allar hafa bækurnar
selst óhemju vel og
hlotið blíðar viðtökur
gagnrýnenda.
Tími nornarinnar var tilnefnd til
íslensku bókmenntaverðlaunanna.
Að sögn Jóhanns Páls hafa erlendir
útgefendur slegist um útgáfurétt
bókarinnar og er hún væntanleg á
markað víða um heim. Tími norn-
arinnar er sakamálasaga og fjallar
um blaðamanninn Einar sem rann-
sakar dularfull mannslát á Akureyri.
„Árni Þórarinsson tvinnar söguleg-
an arf íslendinga og næma sýn á
þjóðlífið sam-
an í marg-
slungna fléttu
þar sem hver
gátan rekur
aðra," segir í
fréttatilkynn-
ingu.
.1
MUNKURINN |
5
í
Af munkum
Munkurinn
sem seldi
sportbílinn
sinn fjallar um
Julian Mantle, lög-
fræðing sem lifir óreglusömu og
stressuðu lífi. Líferni hans leiðir til
þess að hann fær hjartaáfall sem
dregur hann næstum fil dauða og
það neyðir hann til þess að horfast í
augu við tilveru sína.
Til að leita svara við mikilvæg-
ustu spurningum lífs síns leggur
Julian upp í mikla og óvenjulega
ævintýraför. Innan um munka í af-
skekktu þorpi í Himalayafjöllum
SEM SELDI
SPORTBÍLINN
S'NN
lærir hann
áhrifaríkar að-
ferðir til að
leysa hugar-
orku sína úr
læðingi, leggja
rækt við sál og
líkama og fýlla
líf sitt tilgangi
og öðlast um
leið lífsgleði og
hugarró.
í þessari
sögu er farið
ofan í kjölinn á því
sem helst angrar Vesturlandabúa
og nákvæmar leiðbeiningar gefnar
um hvernig hægt er að láta sér líða
betur og öðlast kjark, jafnvægi og
hamingju. Höfundur bókarinnar,
Robin S. Sharma, er vinsæll sjón-
varpsmaður og fyrirlesari víða um
heim.
Hundelt samviska
Flugdrekahlauparinn
eftir
Khaled Hosseini er
heillandi skáldsaga
um vináttu og svik,
ástir og örlög, sak-
leysi og sekt. Lesend-
ur lifa sig inn í frá-
sögn aðalpersónunn-
ar og sögumannsins
Arnirs sem tekst á
hendur för heim til
Afganistan til að
bæta fyrir brot sem
hann framdi þegar
hann var strákur, brot
sem hefúr hundelt sam-
visku hans alla daga síðan. Um
þessa bók sagði Páll Baldvin m.a.
hér á menningarsíðu: „Saga komin
alla leið frá Afganistan kann að
reynast mörgum lesendum eftir-
minnilegust þeirra bóka sem á
boðstólum eru fyrir þessi jól: fögur,
grimm og hittir mann beint í hjarta-
stað, spennandi og áhrifamilcil. Á
erindi við stóran hóp lesenda og
enginn þeirra verður svikinn."