Freyr - 01.04.1955, Blaðsíða 38

126
FREYR
JÓN SIGURÐSSON:
GÍSLI, JÓN
Með þessari grein er lokið hér í blaðinu þeim
umræðum, sem greinin fjallar um. Ritstj.
I.
Margoft hefi ég verið spurður í haust og
vetur, hvenær ég myndi svara þeim góðu
mönnum, sem mig hafa ávarpað í Frey á
liðnu sumri. Ætla mætti að umræður þess-
ar þættu nógu langar. En þakkir hefi ég
fengið frá mörgum mönnum og merkum og
sumum, sem mér eru ekki að öllu sammála,
fyrir að hafa vakið umræður og umhugsun
um mál, sem alla bændur varða. í sumar
safnaði ég heyjum í hlöður og Freysblöðum
í handraða. Nú gefast heyin og tómið vinnst
í skammdeginu til að kryfja til mergjar
forðann úr handröðunum. Þrír andlegir
bræður hafa sent mér skeyti, er Freyr flyt-
ur: Glsli Magnússon, í Eyhildarholti ávarp-
ar mig í apríl. Jón H. Þorhergsson, á Laxa-
mýri, sendir mér kveðju guðs og sína í
ágúst. Helgi Haraldsson á Hrafnkelsstööum,
helgar mér hálfa grein í september.
Allir þessir andlegu bræður hafa áratug-
um saman haft atvinnu af því að „rækta
kynbótafé“ af suður-þingeyskum stofni
og selja „kynbótahrúta". Þessu vilja þeir
halda áfram, jafnvel þó sá „hreini“ stofn
sé aldauður. Allir gerast þeir gildir á velli
af mikillæti, bólgna upp af sauðviti sínu og
gylla sig með umræðum um eigið ágæti.
Hitt finnst þeim heimska og mikillæti, að
Jón í Yztafelli skuli dirfast að efast um
óskeikulleika þeirra.
Hér mun ég stuttlega svara hverjum
þeirra um sig og síðast kveðja þá alla í senn.
II.
Ellefu dálka fyllir Gísli. Mikill hluti þess
máls eru uppprentanir úr greinum mínum,
ýmist orðrétt og gæsalappað, eða endursögn.
Allt er þarna úr sambandi slitið, en mjög
óvíða reynt að hrekja. Víða ber á því að
lesið er á sama hátt og viss þjóðsagnahetja
les biblíuna.
OG HELGI
Það má segja, að þetta umritunarstarf
sé meinlaus og saklaus skemmtun. Þó vil
ég gera nokkrar athugasemdir:
1. Gísli telur mig fara rangt með: Sumar
kennslubækurnar á Hólum hafi verið á
norsku. Þetta má vel vera, en skiptir litlu.
Ríkismálið norska og danskan var mjög líkt
á þeim dögum.
2. Gísla finnst ég kasta rýrð á kennara
okkar á Hólum, þá Sigurð og Jósep. Vissu-
lega þarf mjög að lesa að hætti þjóðsagna-
hetjunnar, er ég áður nefndi, til þess að
skilja svo. Hér vil ég hinsvegar nota tæki-
færið til að votta báðum þessum afburða-
mönnum þakkir mínar. Sigurður var af-
burðamaður að eldlegum áhuga og persónu-
legum krafti, sem hlaut að hrífa unga menn
með sér til dáða. Jósep var stórgreindur,
fjölfróður og einhver skemmtilegasti kenn-
ari.
Þrátt fyrir þessa ágætu kennara, gat bú-
fræðikennslan verið utangarna, af ástæð-
um er ég nefndi. Engum var þetta ljósara
en þeim. Þessvegna urðu þeir forgöngumenn
að stofnun Ræktunarfélagsins. En tilrauna-
stöð þess átti fyrst og fremst að gera hin
erlendu búvísindi raunhæf okkar staðhátt-
um.
3. Gísli tekur upp vörn fyrir skagfirzku
stóðhrossin. Flestir Þingeyingar munu hafa
líka reynslu og ég: Ekki meira en þriðji
hver hestur, sem að vestan kemur ótaminn,
reynist svo traustur til dráttar, að fá megi
hann í hendur unglingum fyrir vélum, þó
taminn sé. Gísli sannar orð mín: honum
og öðrum hrossakóngum þar vestra finnst
hrossastofninn svo góður, að ekki þurfi um
að bæta. Þó kemur okkur Gísla saman um
að til séu bæði „villingar“ og „gæðingar“.
Eflaust má hreinrækta, með úrvali gegn-
um marga ættliði, góðlynt og taugasterkt
dráttarhestakyn. Þetta er ekki gert, vegna
þess að Gísli í Eyhildarholti og aðrir stóð-
bændur finna ekki þörfina.