Freyr - 01.04.1955, Blaðsíða 11

FREYR
103
Ekki þarf þá að orðlengja um, að hag-
kvæmast er að nota eldsneytisketil til hús-
hitunar. Hitt væri fjárhagsleg fásinna að
leggja margfaldan stofnkostnað í rafstöð,
sem sóar um þrefalt meiri olíu en ketillinn.
Um matareldun gegnir líku máli. Raf-
magnseldavél með tilheyrandi dísilrafstöð
og raflögnum er 2-falt til 4-falt dýrari en
fyrsta flokks koks- eða gljákolaeldavél, og
eldsneytið nýtist miklu verr í rafmagns-
samstæðunni. í rauninni hlýtur það að vera
hverjum manni augljóst, að það er léleg
búmennska að leggja í það ærinn tilkostn-
að að breyta eldsneyti í rafmagn til þess
eins að nota rafmagnið sem varma, í stað
þess að nýta eldsneytisvarmann beint frá
hentugu eldholi. Auk þess eru fyrsta flokks
kokseldavélar, eins og t. d. AGA-eldavélin,
að mörgu leyti þægilegri tæki en rafmagns-
eldavélar. Gæzla og hirðing kokseldavélar-
innar er fyrirhafnarlítil og á hvers manns
færi, suðuhellunum má halda stöðugt til
taks á fullum hita og heitu vatni úr krana
frá vatnsgeymi. Ef hins vegar er eldað með
rafmagnseldavél frá dísilrafstöð, þyrfti iðu-
lega, þegar stöðin er ekki í gangi, vegna lýs-
ingar eða annarrar rafmagnsnotkunar, að
ræsa vélasamstæðuna, jafnvel til þess eins
að hita kaffisopa.
Vegna þess hve matareldunin er aflfrek,
yrði rafstöð til eldunar óhóflega stór fyrir
lýsingu og notkun heimilistækja og mundi
því ganga langtímum saman með litlu sem
engu álagi, en með því móti sóast olía í
stórum stíl, því dísilvél í tómgangi brennir
25—30% af því olíumagni, sem þarf fyrir
fullt álag. Auk þess leiðir það af sér óhóf-
legt slit og bilunarhættu að láta dísilvél
ganga lengi nálægt tómgangi og ekki þarf
að orðlengja um samanburð á gæzlu- og
viðhaldskostnaði eða rekstraröryggi dísil-
rafstöðva og kokseldavéla.
Hér verður ekki reynt að sýna fram á,
hve miklu meira það kostar að elda mat á
sveitaheimilum og hita vatn með rafmagni
frá dísilrafstöðvum heldur en með koks-
eldavélum. Ástæða væri þó ef til vill til að
reikna nákvæmlega út það dæmi úr feng-
inni reynslu bænda í þessum efnum. En
fullyrða má, að dísilrafstöðvar til matar ■
eldunar hafa yfirleitt reynzt bændum fjár-
hagslegur baggi og því bæði einkahagslega
og þjóðhagslega rangt, að ríkið stuðli að
því að koma upp slíkum stöðvum.
Til súgþurrkunar er talið þurfa 5—10
hestafla hreyfla, sem svara til um 4—8 kw
rafstöðva. Til lýsingar og heimilistækja
þarf hins vegar ekki nema 1—3 kw og að
viðbættri matareldun um 5 kw rafstöð.
Súgþurrkunarhreyfillinn myndi því yfir-
leitt ráða stærð rafstöðvarinnar, þannig að
hún yrði óhæfilega stór og olíufrek til ann-
arra nota. Ef nauðsynlegt væri að nota dís-
ilrafmagn til súgþurrkunarinnar, væri því
hagkvæmara að hafa tvær rafstöðvar, aðra
fyrir súgþurrkunarhreyfilinn og hina til
annarra nota. En það er vandséð, að nokk-
ur ástæða geti verið til þess að nota dísil-
rafmagn til súgþurrkunar. í því felst, að við
dísilvél er settur rafall og frá honum leitt
rafmagn í rafmagnshreyfil við blásara, í
stað þess að setja dísilinn beint við blásar-
ann. Rafallinn, raflögnin og rafmagns-
hreyfillinn er augljóslega hreinn auka-
kostnaður, sem leiðir jafnframt af sér verri
orkunýtingu en bein tenging dísilsins við
blásarann. Það er því ámóta óhagstætt að
nota dísilrafmagn til súgþurrkunar og hlið-
stæðrar vélanotkunar eins og að nota það
til hitunar eða matareldunar.
Þegar talað er um þægindi rafmagnsins
er fyrst og fremst átt við rafmagnsljósin
og þau margvíslegu rafmagnsheimilistæki,
sem nú eru á boðstólum. En til þessara nota
þarf ekki nema 500—1000 kílówattstundir
á ári á meðal sveitaheimili, eða sem svarar
þeirri orku, sem fæst frá 1 kílówatta raf-
stöð á 500 til 1000 klst. Til dæmis um afl-
þörf rafmagnstækja má nefna eftirfar-
andi:
Rafm.perur, algengust stærð 15— 60 wött
Útvarpstæki 40—100 —
Straujárn 250—400 —
Saumavél 100—300 —
Þvottavél 200—400 —
Mjaltavél 300—400 —
Hrærivél 150—200 —
Ryksuga 200—300 —
Kæliskápur 100—200 —
Að frátöldum rafmagnsperum gerir þetta