Freyr - 01.05.1960, Side 24

176
FREYR
GUÐMUNDUR JÓSAFATSSON:
VÉLARNAR OKKAR
Þó það sé staðreynd, að (sú kynslóð,
sem nú er tekin drjúgum að hærast og er
svo langminnug, að hún muni hag og
háttu þjóðarinnar um síðustu aldamót, hafi
lifað stórfeldustu breytingarnar, sem saga
vor kann að greina frá mun það svo, að
mörgum finnst það fjarri lagi að fela þær
í hugtakinu „bylting“. Það virðist jafnvel
stappa nærri því, að hugtakið bylting sé
bundið því, að nokkur hluti þeirra, sem
þar eru þátttakendur, séu höfðinu styttri
að leik loknum. En sem betur fer greinir
nútímasaga vor íslendinga ekki frá neinu
slíku, þó því verði ekki neitað, að nokkurrar
sundurgerðar kenni meðal vor um margt
það, er við horfir og ekki sé alltaf af fullri
sanngirni deilt og metið. Hinu verður þó
ekki neitað, að í rauninni eru allir sam-
mála um að sú bylting, sem við höfum
staðið að nú um skeið, hafi verið og sé nauð-
syn. Enginn er sá, sem vildi hverfa aftur
til árabátsins og handfærisins, frá þeim
vélknúnu fleytum, með öllum þeirra afla-
klóm varpa og véla, sem nú sækja gull í
greipar Ægis.
Á barnsárum mínum heyrði ég, að þá
fyrst væri mey gjafvaxta er hún kynni
„að breyta ull í fat og mjólk í mat og
hún gæti kennt barni bæn“.
Nú gefast þær hiklaust þó þær kunni
ekkert af þessu. Ullarverksmiðjur og mjólk-
urstöðvar hafa sett rokkinn og kambana,
trogið og bullustrokkinn á bekk með forn-
gripum. Bænin mun og hafa hafnað þar
eða á líkum slóðum, og mun ekki sú ætlan
ofarlega meðal uppalenda að leita hennar
þangað. Og enginn mundi kjósa landbún-
aði vorum aftur orfið og hrífuna, pálinn og
rekuna að höfuðvopnum og verjum bænda.
Mundum við horfa með söknuði eftir þeim
vélakosti, sem til okkar hefur borizt í ótrú-
lega ríkum mæli á skömmum tíma, enda
mundi fleira koma til en söknuðurinn einn.
Sé augum rennt yfir þann þátt búhátta
vorra, sem hvílir á aflvélunum og þeim
Guðmundur
Jósafatsson
tækjum, sem þeim fylgja, verður ekki hjá
því komist að nokkurs uggs kenni þegar
athugað er það geysi fjármagn, sem bundið
er í búvélunum, þó aðeins sé staldrað við
þann hluta þeirra, sem bundinn er bú-
rekstrinum einum, enda er hér mest haft
í huga öflun og verndun fóðurs, ásamt
þeirri tækni, sem því er bundin og viðráð-
anleg má teljast sem heimaiðja hvers
heimilis og þarf að vera bundin því ef vel
á að vera.
Þó um það sé gott eitt að segja að njóta
aðstoðar véla við búreksturinn, enda sú leið
ein fær eins og sakir standa í dag, verður
það sígilt áhyggjuefni hversu þessi vandi
verði leystur svo að hvorttveggja sé, að
sá vélakostur sé fyrir hendi, sem bænda-
stéttin má telja sig fullsæmda af og þó
þannig að einstaklingum innan stéttarinn-
ar og þá um leið stéttinni í heild, sé hvorki
ofraun né ofrausn að. Vel má og minna á
það, að þegar betur er að gáð, stendur þjóð-
félagið að baki þessu. Við hag þess og
gjaldþol verður að miða það fjármagn, sem
til þess má veita og verja á hverjum tíma,
og er ekki fjarri að minna á það, að ekki
verður hverri siglingu kosinn óskabyr. Vert
er og að minna á, að enn stendur þessi þró-
un á gelgjuskeiði. Enn er lítið að því unnið,
að gera sér þess fulla grein hversu þessi
mál verða leyst á hagkvæmastan hátt. enda
mála sannast, að torvelt mun að slá ákveðnu
kerfi alveg föstu, þegar hin geysi öra þró-
un í vélakosti samtíðar vorrar er höfð í
huga.