Freyr - 15.01.1962, Side 8

20
PRE YR
Þegar vatnsmagnið hefur verið mælt, er
það borið saman við vatnsþörf heimiiisins,
og er þá rétt að taka tillit til væntanlegrar
eða líklegrar stækkunar búsins. Vatns-
þörfin á einstakling fyrir sólarhringinn
reiknast þannig:
Kýr 50 1 -f fljótvirk mjólkurkæling
50 1 = 100 1
Hestur 30 -
Kind 5 til 10 -
Maður 100 til 300 -
Oftast reikna ég með 200 1 fyrir mann-
inn, en í vatnsþröng má komast af með
100 1, og jafnvel minna, ef sparnaðar er
gætt. — Ef mjólkin er kæld í vatnsþró,
þarf miklum mun meira vatn heldur en
ef að fljótvirk kælitæki eru notuð.
Ákjósanlegast er, ef hóll eða hæð er ná-
lægt bænum, þar sem hægt er að koma
fyrir vatnsþró í hæfilegri hæð þannig, að
nóg fall verði fyrir leiðsluna til bæjarins.
Stundum er og hægt að koma fyrir vatns-
þró í risi hússins. Ef vatnsþró verður komið
við, þá má komast af með miklu minna
uppsprettuvatn og ódýrari leiðslur. Ég vil
skýra þetta með dæmi:
Fyrir stuttu síðan kom til mín bóndi
utan af landi. Héraðsráðunautur hans
hafði mælt fyrir vatnsleiðslu hjá honum:
lengd leiðslunnar og fall, og nú bað bónd-
inn mig að áætla fyrir sig pípuvíddina. —
Vatnsþörfin var 5500 1/sólarhring. Nú
eru takmörk fyrir því, hvað menn þola
langa bið eftir því að vatnsfata fyllist
undir krananum. Ætli að flestum finnist
ekki nóg að bíða í 1 mínútu? Sé við það
miðað, þarf rennslið að vera 0.167 1/sek.
Þessi bóndi hefði þá með naumindum
komizt af með 1” pípur. Ég spurði hann
eftir aðstöðunni, og kom þá upp úr kaf-
inu að bærinn stóð undir hæðarenda, sem
var hærri en bærinn. Ég sagði bóndanum
að steypa vatnsþró í ákveðinni hæð og þá
gat hann komizt af með %” pípur. Vega-
lengdin var um 900 m. Á pípunum spar-
ast rúmlega 3500 krónur. Aftur á móti þarf
hann að steypa vatnsþró í einum móta-
hring fyrir votheysgryfjur, sem er um 1
m á hæð og 4 m í þvermál, og tekur um
12000 1. Þessi stærð er miðuð við það að
mótin eru til. Annars mátti komast af
með minni þró. Úr þrónni fær hann miklu
örara rennsli í bæ og fjós heldur en feng-
izt hefði beint úr lindinni með 1” leiðslu,
og í þrónni er mikill vatnsforði til staðar,
sem gott getur orðið að grípa til, ef bruna
ber að höndum. í %” leiðslunni, sem ligg-
ur að vatnsþrónni, verður vatnsrennslið
um 0.06 1/sek., en í 1” leiðslunni um 0.16
1/sek. í þessu tilfelli var yfirgnæfandi vatn
í uppsprettunni, en ef vatnsmagnið hefði
nú aðeins verið 0.36 1 og ekki verið hægt
að koma við vatnsþró, þá hefði tekið um
3 mínútur að fylla 10 1 vatnsfötu.
Uppsprettuvatn, á víðavangi, mun sjald-
an hættulegt til neyzlu, og því sjaldan
ástæða til þess að láta efnagreina það af
þeirri ástæðu. Þó þarf að gjalda varhuga
við dýjum, sem skepnur kunna að hafa
drepizt í og rotnað, munu þau raunar
fljótt verða hættulaus, ef þau eru ræst
vel fram og sjálf uppsprettuholan síðan
einangruð. En vatn getur verið misgott,
þótt það sé ekki hættulegt. Enda þótt
nokkurt járn sé í vatni er það ekki heilsu-
spillandi, en það þykir þó að flestu leyti
hvimleitt. Oftast er nóg að prófa vatn
með því að smakka á því köldu og heitu,
sjóða það, til þess að vita, hvort nokkur
brá eða botnfall myndast og prófa hvort
sápa freyðir í því.
Síðan plastpípur komu á markaðinn, eru
þær teknar fram yfir aðrar pípugerðir í