Freyr - 01.03.1965, Side 19

JATA
OG
FÓÐUR-
GANGUR
Sú var tíðin, að jötur í fjósum þóttu
sjálfsagðar og var miklu efni og vinnu
offrað til að gera þær sem vandaðastar að
frágangi og traustar hlutu þær að vera,
því að kýrhausar voru góðar sleggjur til
þess að aflaga, brjóti og beygla það, er
undan hnoði þeirra gat látið. Timburfrek-
ar voru jöturnar og dýrar, bæði í fyrstu
gerð og svo í viðhaldi.
Svo kom steinsteyþan og þar voru harð-
ir veggir og þybbnir fyrir, en þá var það,
að nokkuð vildi skorta á hreinlæti niðri
í þeim djúpu „skonsum", sem þær voru
jafnan, og dæmalaust var seinlegt að þrífa
þær, þessvegna voru þær jafnan ein rusl-
hola, í stuttu máli sagt. ... „leiðindaholur"
voru þær jötur.
En svo komu nýtízku fjósin eftir 1946 og
þá varð ný hlið uppi á teningi. Þá var far-
ið að prófa sitthvað nýtt og þá fundu menn
fljótlega, að það voru hvorki timburjötur
né steinklefar framan við kýrnar, sem bezt
var til að setja fóðurskammtinn í handa
hverri kú. Nei, þá var það að menn kom-
ust að raun um, að bezt mundi að láta
fóðrið liggja fyrir framan kýrnar eins og
í garða væri, en gefa þá bara kraftfóðrið í
sérstökum trogum eða á annan veg svo
unnt væri aðeins, að hver kýr fengi sitt
af þeim skammti.
Bezt hefur þó líkað að hafa brík milli
bása og jötu, en hitt er orðið ríkjandi og
ráðandi að hafa engar sérstakar jötur.
Umbúnaður milli bása og jötu þarf að
vera haganlega gerður og með sem minnst-
um — og helzt engum — misfellum, eng-
in skörp lögg er þar kostur á ráði, en all-
an slíkan búnað er talsvert dýrt að gera ef
slá skal upp fyrir steypu í hvert skipti.
Miklu betra væri að eiga völ á sérstökum
steinum, sem hægt væri að leggja í steypu
og festa þannig og slíkir steinar — jötu-
steinar — ættu ekki að verða dýrir í fjölda-
framleiðslu, miðað við að steypa búnaðinn
á frumstæðan þátt.
Á teikningunni má sjá tillögu að slíkum
steini, sem felldur væri í nýgerða steypu
um leið og fóðurgangur er gerður. Jata og
fóðurgangur kæmu þá í eitt. Fyrirmyndin
að teikningu þessari er að vísu miklu full-
komnari en steinsteypa, hún er brenndur
leir og gleruð, enda eru mál hennar millí-
metrar. En með því að hafa þykktir meiri
gætum við vonandi gert svona steina nógu
trausta til flutninga frá verkstæði til not-
anda. Hver vill steypa svona eða álíka
jötusteina? Vonandi eitthvert steypuverk-
stæði.