Freyr - 01.07.1971, Blaðsíða 7

fræðingar setja þau í flokk antilópu-geita,
þar með eru Kletta- og Himalajafjalla-
geitur, svo og steingeitur í Alpafjöllum.
Nánastur er skyldleiki þeirra talinn vera
við lítt þekkt dýr, sem „takin“ kallast og
dvels í fjöllum norður Burina og Suður-
Kína. Allar þessar tegundir virðast hafa
alizt upp við ísöldina miklu og síðan, að
því er segja má, fyigt henni eftir, stein-
geitur og Klettafjallageitur upp að jökul-
röndum eða snjófönnum háfjalla, en sauð-
nautin norður á bóginn til heimskauta-
landa.
Engin merki munu hafa fundizt um
sauðnaut á íslandi, en hér og hvar annars-
staðar hafa bein þeirra fundizt s. s. í
Kentucky-ríki í suðurhluta Bandaríkjanna
og líka í hellum í Frakklandi. í sumum
þessum hellum eru fegurstu málverk af
ýmsum villidýrum þeirra tíma þ. á. m.
sauðnautum, gerð af steinaldar-mönnum
löngu áður en sögur hófuzt.
Þegar sú veðurfarsbreyting hófst sem
enn stendur yfir og ísinn hopaði norður
eftir meginlöndunum, fóru sauðnautin með
ísnum, eins og áður segir. Þetta hefur verið
vegna þess, að þau höfðu vanizt því hag-
lendi, sem þar var og er enn að finna. Á
sögulegum tíma hafa sauðnaut einungis
fundizt á Grænlandi og í norður Ameríku,
aðallega Kanada. Ekki er ljóst hversvegna
þau urðu útdauða í heimskautalöndum
Asíu og Evrópu, en gizka má á, að sam-
búnaðurinn við manninn hafi verið or-
sökin. í Norður-Ameríku hafa eskimóar
lengi veitt sauðnaut og gera svo enn, en
bæði er það, að þessir eskimóaþjóðflokkar
eru til þess að gera fámennir og líka, að
dvöl þeirra í Norður-Ameríku og Græn-
landi hefur ekki verið ýkja löng, og styttri
en svipaðra veiðimanna í Evrópu og Asíu.
Efalaust hafa íslenzkir menn, sem til
Grænlands fóru á landnámsöld þess, þekkt
og veitt sauðnaut, þó ekki fari af því mikl-
ar sögur. Það má því ef til vill segja, að
gegnum frændur okkar á Grænlandi hafi
íslendingar haft lengri þráð samvista og
Fullvaxinn tarfur.
vitundar af sauðnautum, og öðru dýralífi
heimskautalandanna, heldur en flestar
aðrar Evrópuþjóðir. Loks slitnaði þó al-
gjörlega sá þekkingar- og vitundar-þráður,
sem batt sauðnautin við Evrópumenn, þeg-
ar byggð Grænlendinga af norrænu kyni
lagðist niður. Sauðnautin „týndust“ í móðu
norðursins! Hvenær þau kornust aftur inn
í vitund aðkomumanna er ekki full ljóst.
Þó er trúlegt, að 17. aldar landkönnunar-
menn, sem voru að leita að „norð-vestur
leiðinni“, hafi kunnað að rekast á sauð-
nautin í Norðaustur-Kanada. Efalaust hafa
landkönnuðir 19. aldarinnar, sem voru á
svipuðum slóðum í sama tilgangi, gert það.
Vestur-íslenzki landkönnuðurinn og
mannfræðingurinn Vilhjálmur Stejánsson,
var meðal fyrstu norðurfara, sem lýstu
FREYR
287