Freyr - 01.07.1971, Blaðsíða 15

TORSTEN STORGÁRDS:
Um
íæduvalið
TORSTEN STORGARDS er að uppruna
finnskur og var orðinn prófessor í heima-
landi sínu þegar Svíar kölluðu hann til þess
að gegna prófessorsembætti hjá sér fyrir
mörgum árum. Auk kennslu stjórnar hann
mjólkur- og' kjötrannsóknum á Rannsóknar-
stofnuninni í Kávlinge. Hann er talinn einn
fremsti vísindamaður á sínu sviði, sem nú er
starfandi og hefur unnið og verið ráðgefandi
hjá WHO. (World Helth Organisation). Eftir-
farandi er útdráttur úr erindi, sem hann
flutti á ráðstefnu í Stockhólmi í marz s. 1.
Matvenjur fólks á fyrri öldum voru að
sjálfsögðu háðar því hvers þjóðirnar gátu
aflað. Þar sem akuryrkja var mikil skipuðu
korntegundirnar öndvegi á matseðli fólks-
ins, en þar sem veiðar voru stundaðar var
kjöt og blóð landdýra uppistaðan í fæðu
fólksins, en við sjávarsíðuna fiskur og fisk-
meti eða afurðir sjávarspendýra þar sem
þeirra var völ.
Fæða úr dýraríkinu var misjafnlega auð-
fengin á ýmsum tímum árs og varð því að
nota ýmsar geymsluaðferðir til þess að
vernda afurðirnar frá eyðileggingu. Sér-
staklega var vandi að geyma próteinvöru
til langframa og var það löngum helzta að-
ferðin að þurrka eða súrsa hana. Stundum
var grænmeti geymt í spendýravömbum,
sem hengdar voru upp svo að þær skorpn-
uðu utan um innihaldið. Á veturna var
vandinn minni á norðlægum slóðum, þá var
auðvelt að frysta vöruna.
Meðal frumþjóðanna var matvælasöfnun
úr dýraríkinu aígengust og auðveldust. Við
sjávarsíðuna var meginmagn fisksins
þurrkað. Síðar, þegar akuryrkja varð út-
breidd, varð minna um öflun próteins og
fitu úr dýraríkinu en jurtafæða algengari.
Þá var grautur, brauð og öl hversdagsfæða
víða um lönd. Það hafa mannfræðirann-
sóknir sýnt, að á því skeiði náði fólkið ekki
miklum líkamsþroska. Fyrir um það bil 100
árum varð mjólk og mjólkurmatur algeng-
ari fæða en áður hafði gerzt um Norðurálfu
og hefur til þessa verið haft í hávegum
enda er líkamsstærð og hreysti fólks nú
meiri en á kolvetnaskeiðinu.
í Finnlandi
í Finnlandi hafa svipptivindar manneldis-
viðhorfanna ekki hindrað, að fólkið neytir
injólkur og iðnaðarvöru úr mjólk í stærra
mæli en flestir ef ekki allir aðrir í heimin-
um og er það vel, en í Svíþjóð er þetta á
annan veg. Þar skeði það fyrir skömmu, að
læknar létu þá yfirlýsingu frá sér fara, að
nýmjólk sé heilsuspillandi og aðeins vert
að neyta undanrennu. Og auðvitað minnk-
aði nýmjólkurneyzla stórlega. Finnar hafa
reynt um langt skeið, að það er mjólkin,
sem sér fyrir vitamínum, próteini, söltum
og fitu. Að kolvetnasambönd mjólkurinnar
eru sérlega holl fæða vita færri en skyldi. í
henni eru sykurtegundir, sem ekki eru til
í nokkurri annarri fæðu, en þær hafa sína
mikilsverðu þýðingu fyrir gerlagróður rist-
ilsins og að nokkru er það þeim að þakka
hve vitamínin nýtast vel, og yfirleitt eðli-
leg ristilstarfsemi þeim að þakka. Það er
alþekkt, að ýmsir þola ekki nýmjólk en
þeim er sýrð mjólk hrein heilsulind.
Auk margra góðra eiginleika mjólkur, í
næringu fólksins, er þó kalklind hennar ef
til vill allra mikilvægust. Það hefur að vísu
um skeið sézt á prenti, að kalk mjólkurinn-
ar valdi æðakölkun, sem auðvitað er ein
regin-fjarstæða. Og þegar gömlu fólki er
ráðlagt að drekka ekki mjólk sökum þess
að hún sé því ekki holl, er það önnur vit-
leysan til.
FIEH
295