Sjómannadagsblaðið - 10.06.2001, Blaðsíða 10

10
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ lO.JÚNl, 2001
Mataræði hefur mikil áhrif á
heilsufar fólks og eru sjómenn
þar engin undantekning. Verkefni
sem unnið var um borð í Mælifelli
árið 1996 sýnir það svart á hvítu.
„Útgerðin hafði áhyggjur af líkams-
ástandi áhafnar sinnar og vildi
stuðla að því að fæðið um borð yrði
hollara," sagði Anna Elísabet Ólafs-
dóttir, matvæla- og næringarfræð-
ingur, sem vann að verkefninu.
Nýr matseðill
Áhöfn Mælifellsins fór í ýmis konar
líkamsmælingar eins og blóðfitu- og
þyngdarmælingu, áður en tekin var
ákvörðun um breytingar á sam-
setningu fæðunnar um borð. I ljós
kom að líkamsástand áhafnarinnar
hefði að ósekju mátt vera betra.
Hluti áhafnarinnar var of þungur,
Skipafélög hafa lengi haft áhyggjur af mataræði sjómanna sinna en rik hefð hefur verið fyrir hinum flottasta mat
um borð í skipum.
Mataræðiðsl
i i i
máli
með háþrýsting og of háa blóðfitu.
Til að bregðast við þessu var útbú-
inn nýr matseðill sem náði yfir 6
mánaða tímabil. Markmiðið var að
laga samsetningu fæðunnar og
bæta þannig heilsufar áhafnarinn-
ar. Dregið var úr fituinnihaldi,
próteini og salti en aukin áhersla
lögð á kolvetni og trefjar. Helstu
breytingarnar á morgunverðar-
borðinu voru þær að boðið var upp
á brauð og fjölbreytt úrval af áleggi
og ávöxtum en hætt að bjóða upp á
beikon og egg. Hádegis- og kvöld-
verðir voru gerðir léttari og fjöl-
breyttari, sérsaltaður matur var
sjaldnar í boði og reglulegir eftir-
réttir teknir út. Þá var
djúpsteikingarpottin-
um kastað fyrir
borð, hætt var að
nota hamsatólg og
sýrður rjómi tók
við aðalhlutverk-
inu af majonesinu.
Dregið var úr kjöt-
neyslu en þeim mun
meira boðið upp á komvörur
og grænmeti. Ennfremur var þess
gætt að nota léttmjólk í stað ný-
mjólkur og fituminni osta en áður.
Að lokum var kaffimeðlætið tekið
fyrir en það hafði einkennst af sæt-
um kökum og kexi. Á nýjum mat-
seðli voru kökur aðeins tvisvar til
þrisvar í viku og í staðinn boðið upp
á brauð og ósætt kex með ostum og
grænmeti alla daga.
Mikill árangur
Eftir sex mánaða tilraunatímabil
fór áhöfnin á ný í mælingar og í ljós
kom verulegur árangur. „Blóðfitan
hafði lækkað hjá allri áhöfninni um
8% sem þýðir 16% minni líkur á
hjarta- og æðasjúkdómum. Einn
áhafnarmeðlimanna hefði að öllum
líkindum þurft að fara á blóðfitu-
lækkandi lyf ef ekki væri fyrir þetta
verkefni. Fjórir yfirþyngdarmenn
misstu samtals um 40 kg eða 10 kg
á mann á hálfu ári sem telst mjög
gott. Loks lækkaði blóðþrýstingur
þeirra sem mælst höfðu með of
háan og þol allrar áhafnarinnar
batnaði," sagði Anna Elísabet.
Anna sagði áhöfnina almennt
hafa verið tilbúna til breytinga þó
ekki væru menn tilbúnir að sleppa
öllu og erfitt að samræma óskir
allra. í lokin ríkti þó almenn
ánægja, enda árangurinn góður.
Talsvert vandamál
Skipafélög hafa lengi haft áhyggjur
af mataræði sjómanna sinna þar
sem rík hefö hefur verið fyrir hin-
um flottasta mat um borð í skipum.
Saltneysla er mikil og hætta á of
háum blóðþrýstingi. Þá
hefur tíðni hjartaá-
falla hjá sjó-
mönnum farið
vaxandi og
segir Anna
víða þörf á
aðgerðum.
„Sjómenn eru
oft í langri úti-
veru og stundum er
mesta nautnin fólgin í að
borða góðan mat. I mörgum skipum
er matarframboð mikið og matur-
inn gjarnan feitur og mikið brasað-
ur. Vissulega er það svo að um borð
í skipum eru störf sem krefjast lík-
amlegs erfiðis, en þar eru líka kyrr-
setustörf. Því þarf að tryggja að
maturinn henti öllum þannig að
þeir sem vinna erfiðisvinnu fái
næga orku. En jafnframt þarf að
gæta þess að þeir sem ekki vinna
líkamlega erfiðisvinnu fitni ekki.“
Þó að Mælifellsverkefnið hafi geng-
ið vel segir Anna fulla þörf á sí-
felldu aðhaldi og eftirfylgni. Já-
kvæð teikn séu þó víða á lofti og
umræðan af hinu góða. „Með því að
borða hollan mat vinnum við for-
vamarstarf fyrir okkar eigin heil-
brigði. Það er mikið sannleikskorn í
indversku spakmæli sem hljóðar
þannig: „Heilbrigður maður á sér
margar óskir, sjúkur aðeins eina“,“
sagði Anna að lokum.
Yfir 19 milljónir afgreiðslustaða um allan heim