Sjómannadagsblaðið - 10.06.2001, Blaðsíða 15

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ IQ.JÚNl, 2001
Mjúkís hentar
vel til kælingar
Arður í sjávarútveginum er mark-
mið sem allir, er vinna í grein-
inni, keppa að leynt og ljóst. A síð-
astliðnum árum hefur verið lögð
áhersla á betri nýtingu á hverri
einingu sjávarfangs og aukið verð-
mæti aflans. Miklar framfarir hafa
átt sér stað í þróun búnaðar til að
tryggja ferskleika sjávarfangs.
Meðal merkra nýjunga er svokall-
aður mjúkís, sem hefur ýmsa kosti
fram yfir eldri tegundir íss. Vélar
sem framleiða mjúkís hafa verið
notaðar hérlendis frá árinu 1997 og
henta jafnt til sjós og lands. Nú eru
yfir 30 mjúkískerfi í notkun bæði í
skipum og í landi.
Notaðar eru ísvélar sem hafa þá
sérstöðu að geta framleitt samtímis
þykkan og þunnan mjúkís úr einni
og sömu vélinni. Þunnur ís hentar
mun betur til kælingar í móttöku
og í kör á millidekki á meðan þykk-
ur ís hentar til ísunar í tappalaus
kör eða fiskikassa í lest. Mjúkísinn
þekur fiskinn mun betur heldur en
ís í föstu formi. Öllum mjúkísnum
er dælt á notkunarstaði, hvort sem
er á millidekki eða í lest og því
heyrir allur ísmokstur sögunni til
um borð í þeim skipum sem hafa
tekið þessi kerfi í notkun. Það er
fyrirtækið STG ísvélar sem kynnt
hefur mjúkísvélamar hér á landi.
Aukið verðmæti
Fyrir um það bil ári var sett mjúk-
ískerfi um borð í rækjufrystitogar-
ann Arnarborg sem stundar rækju-
veiðar á Flæmska hattinum. Arn-
arborgin kom til Islands í íyrsta
skipti síðan búnaðinum var komið
fyrir í skipinu, en það hafði í milli-
tíðinni landað afla sínum í Kanada.
Útgerð og áhöfn skipsins eru
mjög ánægðar með útkomu ískerf-
isins sem hefur reynst vel frá því
það var tekið í notkun. „Það er mik-
ill munur á ferskleikamati afurðar
um borð hjá okkur eftir að við tók-
um vélina í notkun," segir Halldór
Egill Guðnason skipstjóri ó Arnar-
borg. „Sú vél sem keypt var og sett
um borð í Arnarborg hefur í einu og
öllu staðið undir þeim væntingum
sem til hennar voru gerðar. Tekist
hefur að auka verðmæti unnins
hráefnis verulega með því að kæla
rækjuna strax í móttöku og útgerð
Arnarborgar reiknast svo til að
búnaðurinn hafi einungis verið
nokkra mánuði að borga sig.“
Brimstál ehf. í Grindavík sér um
uppsetningu á ísvélum fyrir STG og
smíðar auk þess sjósíur, ístanka og
ýmsan annan búnað sem tilheyrir
þessu kerfi. Yfir 30 ískerfi hafa ver-
ið tekin í notkun frá árinu 1997 til
kælingar á öllu hráefni í land-
vinnslu og í skipum í nokkrum
löndum auk Islands og Færeyja.
Meðal notenda eru fiskmarkaðir og
fiskvinnslur, túnfiskveiðiskip og
skip sem stunda veiðar á rækju,
humri, krabba, bolfiski og uppsjáv-
arfíski.
15
MMMnMMHMMHMnHMMHMMMRMHMnMHI
*
Sjómönnum fjölgaði á síðasta áratug
Atvinnuþróun á íslandi á undanförnum
áratugum hefur einkennst af hlutfalls-
legri fækkun fólks í iðn- og frumatvinnu-
greinum og fjölgun í þjónustustörfum. Þó hef-
ur hlutfall fólks í fiskveiðum haldist að
mestu óbreytt síðasta áratuginn, en á sama
tíma hefur orðið hl utfal I síeg..fækkun fólks í
fiskvinnslu.
Árið 1991 voru 4,5% atvinnubærra manna
á íslandi starfandi í fiskveiðum og 8 árum
síðar, órið 1999, voru þeir 4,7% vinnuaflsins.
Hlutfallið hafði á þeim tíma sveiflast frá
4,2% (1998) upp í 5,0% (1996) en ekki var
merkjanleg tilhneiging í aðra hvora áttina.
Arið 1991 voru hins vegar 5,9% vinnuaflsins
við störf í fiskvinnslu, en þetta hlutfall var
komið niður í 4,0% árið 1999. Ef marka mó
könnun Hagstofunnar þó er það fækkun um
hartnær þriðjung ó 8 árum.
Þó hlutfall vinnandi fólks í fiskvinnslu-
greinum sé lægra, táknar það ekki endilega
að færra fólk vinni í greininni en óður.
Fjöldi starfa er mjög svipaður, en hlutfallið
mun lægra, því á nýliðnum óratug varð um-
talsverð fjölgun fólks ó íslenskum atvinnu-
markaði.
Hagstofan gerir órlegar kannanir á hlut-
falli starfandi fólks eftir starfsstéttum. Þar
eru bændur og fiskimenn flokkaðir saman
og töldust þessar starfsstéttir vera 8,4%
vinnuafls á Islandi árið 1991. Þetta hlutfall
fór lækkandi á síðasta áratug og var komið
niður í 6,6% árið 1999, Fækkuúina májíð ai^ ( ,.
mesta lÁytWékja tntbæÁða9tetítbí'innar.',» ’ !
. j , ■ i
Vinnslan á miðin
Þessi atvinnuþróun kemur þeim ekki á
óvart sem til þekkja. Ómar Harðarson,
deildarstjóri hjá Hagstofunni, bendir á að
vinnsla á fiskafurðum hefur í vaxandi mæli
færst úr frystihúsunum í fiskiskipin sjálf.
„Fiskurinn er í mörgum tilfellum fullunninn
um borð, enda er það talið auka gæði fiskaf-
urðanna. Tækniframfarir síðasta áratugar
hafa gert þetta mögulegt. Einnig hefur þar
áhrif að laun eru umtalsvert hærri að jafnaði
hjó sjómönnum heldur en hjá fiskvinnslu-
fólki í landi."
Ómar leggur áherslu á að tölúr Hagstof-
unnar verði að taka með fyrirvara. „Kannan-
ir eru gerðar á tveggja vikna tímabili á ári
hverju. Erlent vinnuafl hefur aukist mjög í
þessum geira, sérstaklega í fiskvinnslunni.
Okkur hefur gengið erfiðlega að fó marktæk
svör frá útlendingum sem ekki hafa góð tök á
íslenskri tungu. I fyrra greip Hagstofan til
þess ráðs að nota túlka við framkvæmd
kannana og tilkoma þeirra ætti að tryggja
ábyggilegri niðurstöður í könnunum," segir
Ómar.
Styttri starfsaldur
Fróðlegt er að velta því fyrir sér hvort sjó-
mennskan sé svo lýjandi starf að fólk endist
að meðaltali skemur í þeim störfum heldur
en öðrum. Hagstofan gerir reglulegar kann-
anir á „meðalstarfsaldri fólks eftir atvinnu-
greinum“. Niðurstöður úr könnun sem gerð
var árið 1999 bendir til þess að sú sé reynd-
in. Meðalstarfsaldur sjómanna var þá 7,1 ár
(sjómaður var spurður í könnuninni að því
hve lengi hann hefði verið í faginu).
Aðeins þijár starfsstéttir á landinu voru
með lægri meðalstarfsaldur. Ein þeirra var
starfsfólk í „fasteigna- og viðskiptaþjónustu",
en þar var meðalstarfsaldur 6,7 ár. Önnur
var átarfsfólk í „verslun og viðgerðarþjón-
ustu“, en þar var talan 6,2 ár. Ein starfsgrein
er í nokkrum sérflokki, starfsfólk í „hótel- og
veitingahúsarekstri" en það hafði aðeins
þriggja ára meðalstarfsaldur. Talan var hæst
hjá þeim sem störfuðu við landbúnað, 18,2 ár,
en þar á eftir kom „veitustarfsemi" (15,1 ór) (
og „samgöngur og flutningar" (10,3 ár).
Þegar þessi könnun Hagstofunnar er skoð-
uð betur, kemur í ljós að meðalstarfsaldur
þeirra sem stunda fiskveiðar fór heldur
hækkandi á síðastliðnum áratug. Arið 1991
var hann 6,4 ár og 6,7 ár árið 1994.
Fiöldi fölks starfandi við Uskveiðar ð sið
En fegurst er hafiö um heiöa morgunstund
er himinninn speglast blár í djúpum álum,
og árroöabliki bregöur um vog og sund,
og bárur vagga, kvikar af fleygum sálum,
pen ströndin glóir, stuöluö og mikilleit.
í ‘ og storkar sínu mikla örlagahafi.
Þá er eins og guö sé aö gefa oss fyrirheit *
og geislum himins upp úr djúpinu stafi.,
Davið Stefónsson Irá Fagraskögi
Ip .. ,
Sjómannadagskveðju!

ér