Bændablaðið - 31.08.1999, Blaðsíða 10

10
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 31. ágúst 1999
Það var nóg að gera í heyskapnum á Dýrastöðum í Norðurárdal þegar Bændablaðið tók hús á
heimilisfólkinu þar. Klemenz Jónsson bóndi gaf sér þó tíma til að brosa framan í myndavélina, sem og
Heimir sonur hans sem lét ekki sitt eftir liggja við búsbústörfin.
Fjárvog
Elektrónískur stafaskjár með endur-
hleðslurafhlöðum; hleðslutæki fylgir.
Auðvelt fyrir einn mann að vigta.
Vigtar:
Utanmál:
Innanmál:
Þyngd:
Dekk:
150 kg. (hámark)
139x72x115 cm
133x48x83 cm
58 kg.
8" (þvermál)
Nákvæmni: 0,2% írávik
Borgartúni 26, Reykjavík
Sími 535 9000
Fax 535 9040
Blýeitrun í nautgripum
Sex gripir drápust
og tveimur ver lógað
Sigurður Sigurðarson, dýralæknir.
Nýlega tók bóndi eftir því að
þrjú af 19 geldneytum hans, sem
voru á beitilandi utan túns hegð-
uðu sér undarlega, ráfuðu um og
virtust blind. Við nánari athugun
kom í ljós að nokkra gripi
vantaði í hópinn. Fimm gripir
fundust svo dauðir hér og hvar
um beitilandið, sá sjötti drapst
skömmu síðar en tveimur var
lógað dauðvona. Einkenni bentu
til blýeitrunar. Eftir talsverða
leit á svæðinu fundust gamlir
rafgeymar. Enginn átti von á
þeim á þessum stað.
Hvaða húsdýr verða fyrir
eitrun ?
Það má heita, að blýeitrun sé
staðfest í nautgripum á hverju
sumri. Sjaldgæft er að önnur dýr
veikist, en dæmi eru um kindur,
svín, hross og jafnvel vatna-
fugla, sem taka högl veiðimanna
með botngróðri.
Nautgripir eru í mestri hœttu:
Nautgripir eru sérstaklega við-
kvæmir fyrir blýi. Þeir eru ótrú-
lega fundvísir á hluti úr blýi og
þykir gott að sleikja þá. Nautgripir
eru annars sólgnir í að sleikja hitt
og þetta, ef fosfór eða salt vantar í
fóður og eins af forvitni eða leiða.
Einkenni blýeitrunar:
Oft fmnast gripimir dauðir.
Einkenni fara eftir því hve mikið
blý fer í skepnumar. Einkenni
koma oftast í ljós eftir fáa daga.
Veikindin geta verið svo bráð að
nautgripir, einkum kálfar og geld-
neyti, drepist á einni til þremur
klukkustundum eftir að einkenni
byija. Einkenni eru einkum frá
taugakerfi og meltingarvegi.
Skepnumar verða daufar og lystar-
lausar. Þær tapa sjón, geta jafnvel
orðið blindar og álpast í ófærur.
Þær rangla um og ganga í hringi,
jafnvel aftur á bak. Kipringur sést
um augnlok og augun ranghvolf-
ast, sjáöldrin stækka. Lítil við-
brögð em þótt komið sé við augað.
Stundum híma þær og stanga eða
styðja hausnum við. Oft sjást kipp-
ir í vöðvum eða skjálfti, einkum á
hálsi og höfði, jafnvel krampar og
stundum sést froða í munni. Gripir
geta tekið æðisköst, reynt að klifra
upp veggi og jafnvel ráðist á
menn. Blýeitrun lamar meltingar-
veg í fyrstu og borið getur á
hægðatregðu en vegna ertingar fá
skepnumar oft niðurgang, ef þær
lifa nógu lengi til þess. Á lokastigi
liggur skepnan á hliðinni, krafsar
með fótum og stynur. Við lang-
vinna blýeitmn, þegar skepnan
lætur í sig lítið blý í langan tíma,
verða einkenni óljósari. Kjöt,
mjólk og líffæri geta verið með
hættulega miklu blýi fyrir neytend-
ur þó ekki sjáist neitt á skepnun-
um, sem bendi til eitmnar.
Hvar er eitrið?
Oft munu brotnir, spmngnir
eða brenndir rafgeymar eiga sök á
þessu eða öllu heldur þeir, sem
skilja svo hættulega hluti eftir á
glámbekk. I plötunum inni í geym-
inum er blý. Fyrir kemur að kjam-
fóður mengist erlendis. Slíkt fóður
getur vitanlega borist hingað.
Gróður, sem verður fyrir miklum
útblæstri bfla og annarra vélknú-
inna tækja getur mengast af blýi og
orðið eitraður, einkum þegar slík
svæði em heyjuð eða skepnum
beitt á þau langan tíma t.d. vega-
kantar. Fleira mætti telja en flest af
því er mjög sjaldgæft eða á ekki
við hér á landi.
Aðgerðir: »
Vakni gmnur um blýeitmn ætti
að hafa samband þegar í stað við
dýralækni því að stundum er hægt
að bjarga nautgripum ffá dauða, ef
rétt lyf em notuð í tæka tíð og eins til
að afstýra veikindum gripa, sem
ekki hafa ennþá sýnt einkenni. Tekin
em sýni af blóði og saur úr veikum
gripum til mæhngar á blýi. Kryíja
ætti grip eða gripi, sem drepast og
taka sýni af lifur og nýra. Við
nákvæma leit í vömb og kepp
finnast agnir úr blýplötum rafgeyma
í slflcum tilfellum. Skola þarf með
vatni og leita í botnfalli. Dýralæknar
gefa veikum gripum sérstaka
kalkupplausn í æð (Calcium
disodium versenate), sjúkhngnum
og öðmm gripum í hópnum skal
gefa 100 grömm af magnesín súlfati.
Þetta hvort tveggja bindur blýið og
hleypir á gripinn, flýtir því að
líkaminn hreinsist af blýinu og
afurðir verða fyrr hættulusar
neytendum. Athuga þarf, hvort
mæla skuli blý í blóði, mjólk og
sláturafurðumn gripa, sem verið
hafa í hættu. Bændur þurfa að
athuga umhverfi gripa sinna, einkum
beihlönd og fjarlægja rafgeyma,
jafnvel áratuga gamla og annað það,
sem getur orðið að fjörtjóni. Sveitar-
stjómir hafa víða látið þessi mál til
sín taka en greinilegt er að betur má
ef duga skal.
á notuðum vélum og tækjum
hjá Ingvari Helgasyni hf.
1 .-17. september 1999
Greiðslukjör við allra hæfi
Ingvar
Helgason hf.
Sœvarhöfða 2
Sími 525 8000
www.ih.is