Bændablaðið - 01.02.2000, Blaðsíða 18

18
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. febrúar 2000
AOalfundup LS beindi því fil Fagnáfis
í saufiljárpækt afi úfiæpa nýtt gæfia-
siýpingapkepfi í sauOfiápfpamleifislu
Aðalsteinn Jónsson, formaður
Landssamtaka sauðfjárbænda,
setti fundinn og sagði m.a. að
fundurinn stæði frammi fyrir
tillögugerð um það hvert skuli
stefna í íslenskri sauðfjárrækt.
Hann spurði í ræðu sinni hvort
ætlunin væri að „gefa þeirri
þróun lausan taum sem er á
fullri ferð í öðrum búgreinum?
Viljum við sjá tvö-þrjú stórbú í
hverri sauðfjárræktarsveit eða
ætlum við að llytja sauðfjár-
framleiðsluna á örfá afmörkuð
svæði eins og aðra kjötfram-
leiðslu í landinu?“ Aðalsteinn
sagði að fyrir fundinum lægju
tillögur frá Byggðastofnun og
Lífskjaranefnd uin framtíðar-
lausn á vanda sauðfjárræktar-
innar. Þessir aðilar hefðu báðir
skilað skyrslu frá síðasta aðal-
fundi LS. í báðum þessum
skýrslum væri vikið mjög að
vanda sauðfjárræktar á Islandi,
þ.e. tekjuleysi eigenda búanna,
auk þess sem skilgreint væri ná-
kvæmlega hversu rnjög hefur
dregið úr opinberum framlögum
til landbúnaðar hér á landi sí-
asta áratug, á sama tíma og
launaskrið liefur verið afar
mikið hjá öðrum þegnum samfé-
lagsins og ckki hefur dregið jafn-
hratt úr stuðningi til landbúnað-
ar í nágrannaríkjum okkar.
Guðni Agústsson landbúnað-
arráðherra ávarpaði fundinn og
sagði nýjan sauðfjársamning í
vinnslu og kvaðst hann því ekki
geta rætt hann efnislega á þessum
fundi. Ráðuneytismenn væru sam-
mála um að ljúka þurfi samninga-
gerð sem fyrst. I ræðu ráðherra
kom fram að hann teldi sauðfjár-
ræktina grundvöll byggðar víða
um land. Afkoma sauðfjárbænda
væri óásættanleg en þó nokkuð
mismunandi milli bænda. Þá sagði
Guðni að gæðastýring væri grund-
völlur framfara og afkomubaráttu í
framtíðinni.
Þegar rætt var um drög að
nýjum sauðfjársamningi gerði Ari
Teitsson grein fyrir því vegarnesti
sem samninganefndin fékk frá
aðalfundi LS á Sauðárkróki sl. ár.
Ari sagði að nú væri stefnt að sjö
ára samningstíma og farið er fram
á aukinn stuðning frá því sem nú
er. Þá verði ullarniðurgreiðslur
nánast í óbreyttri mynd svo og
vaxta- og geymslugjald. Hann
gerði grein fyrir afgreiðslu Bún-
aðarþings 1999 á tillögum aðal-
fundar LS frá 1998.
Ari sagði nokkuð gott sam-
komulag ríkja um að tryggja þyrfti
framtíð greinarinnar. Þar með
þyrfti að tryggja viðunandi tekjur
sauðfjárbænda, en það verði að
gera með faglegri þróun í bú-
rekstri, þróun í búskaparháttum og
vöruþróun. Leiða megi líkur að því
að bæta megi rekstur víða og fram-
leiða enn betri vöru en nú er. Auka
þurfi áætlanagerð. Greininni er
nauðsyn að viðhalda markaðnum í
landinu.
Ari sagði að tryggja þyrfti
þjóðarsátt um greinina og inn í þá
þjóðarsátt fléttuðust málefni sem
lúta að landnýtingu og landvörslu.
Bændur þyrftu að vera gæslumenn
landsins og ná sátt um greiðslu
fyrir það hlutverk. Hann ræddi um
gæðastýringu en með henni er átt
við einstaklingsmerkingu alls
sauðfjár, viðurkennt kynbóta- og
afurðaskýrsluhald á búunum og
skráningu helstu þátta í meðferðar-
ferli fjárins allan ársins hring.
Vottorð um fóðrun og ástand bú-
fjár við vorskoðun. Lyfjagjöf verði
skráð, áburðaráætlanir verði gerðar
og öll notkun áburðar verði skráð á
grundvelli túnkorta. Einnig verði
uppskera og nýting hennar skráð.
Loks verði landnýting skráð og
mat gert á ástandi afrétta og
heimalands.
Ari sagði að framlagðar hug-
myndir um framleiðslutengingu
beingreiðslna hefðu vakið ugg hjá
fulltrúum ríkisins um framleiðslu-
aukningu. Rætt hefur verið um að
setja einhverja varnagla, t.d. þann
að öll framleiðsluaukning býlis,
umfram t.d. 3% á ári, fari í útflutn-
ing, en á þessari hugmynd hafa
fundist ýmsir vankantar sem skoða
þyrfti betur.
Aðalfundurinn gerði fjölmarg-
ar samþykktir, en ekki unnt að
gera grein fyrir þeim öllum hér.
Ahugasömum er bent á að hafa
samband við skrifstofu LS eða fara
á heimasíðu Bændasamtakanna en
þar er fundargerðin ásamt öllum
tillögunum.
Aðalfundurinn fjallaði um
Umhverfissjónarmið í nýjum sauð-
Ijársamningi og mælti með „eftir-
farandi vinnutilhögun við mat á
landnýtingu vegna gæðastýringar:
Bóndi sem sækir um að fá
gæðastýrða vottun á sauðljárfram-
leiðslu sína þarf að sýna fram á að
á beitilandi því er sauðféð gengur
sé gróður í jafnvægi eða framför.
Til að sýna fram á að beitiland
sé nóg og búfé sem á því gengur
raski ekki eðlilegu jafnvægi í gróð-
urfari, skal bóndi leggja fram til-
tæk gögn, svo sem gróðurfarslega
úttekt eða vottorð þar til bærra
aðila.
Sé um afrétti eða annað sam-
eiginlegt beitiland að ræða skulu
þeir er það nýta, sveitarstjórn, af-
réttarmálafélag eða annar aðili,
sem hefur umsjón með nýtingu
beitilandsins, leggja fram greinar-
gerð um beitarþol landsins og hlut-
deild hvers bónda í nýtingu þess.
Þar sem umbóta er þörf getur
bóndi, eða samtök um sameigin-
legt beitiland, gert áætlun, stað-
festa af viðurkenndum aðila, sem
miðar að því að bæta gróðurfars-
legt ástand beitilandsins, og getur
hann þá fengið gæðastýrða vottun
þegar framkvæmd þeirrar áætlunar
er hafin.
Sérstök úrskuðarnefnd í hverju
héraði, skipuð fulltrúum félaga-
samtaka bænda, Landgræðslu rík-
isins og búfjáreftirlits þúnaðarsam-
bands skal úrskurða hverja um-
sókn.
Vilji bóndi ekki una úrskurði
nefndarinnar getur hann skotið
honum til landsúrskurðamefndar.
Lögð er áhersla á að bændur
beri ekki kostnað af þessari fram-
kvæmd og að þeir fái aðstoð við
umbætur, þar sem þeirra er þörf.
Af öðrum samþykktum má
m.a. nefna atkvæðagreiðslu bænda
vegna nýs sauðfjársamnings.
Allsherjar- og félagsmálanefnd
vísaði til samþykkis aðalfundar LS
frá Sauðárkróki 1998, um hvaða
reglur skuli gilda við atkvæða-
greiðslu um væntanlegan búvöru-
samning, og vill að sú samþykkt
standi óbreytt en hún var svo-
hljóðandi:
Aðalfundur LS haldinn á Sauð-
Frá aðalfundi
Landssamtaka
sauðfjárbœnda
árkróki, dagana 17. - 18. ágúst
1998, samþykkir að svohljóðandi
reglur gildi við atkvæðagreiðslu
meðal sauðfjárbænda sem væntan-
lega verður efnt til vegna næsta
samnings um framleiðslu sauðfjár-
afurða:
Atkvæðisrétt skulu hafa allir
skráðir félagar í Bændasamtökum
Islands, hvaða aðildarfélagi sem
þeir tilheyra, að því tilskildu að
þeir reki sauðfjárþú á lögbýli og
eigi a.m.k. 50 kindur á vetrar-
fóðrum.
Þá leggur nefndin til að at-
kvæðagreiðsla verði skrifleg og at-
kvæðaseðill sendur hverjum og
einum í pósti. Stjóm LS skal láta
gera kjörskrá vegna kosninganna í
samráði við BI.
Nefndin telur að vel geti farið
saman að greiða atkvæði um
verkaskiptasamning BI og LS og
nýjan sauðfjársamning.
Gœðastýring
Aðalfundurinn beindi því til
Fagráðs í sauðfjárrækt að útfæra
nýtt gæðastýringarkerfi í sauðfjár-
framleiðslu á grundvelli eftirfar-
andi þátta. Þessa vinnu á að gera í
samráði við samninganefnd um
nýjan sauðfjársamning.
Einstaklingsmerking
alls sauðfjár
Hér er átt við að allt fullorðið
fé sé auðkennt með litar, bæjar og
sveitarfélagsmerkingu auk ein-
staklingsnúmers fyrir hverja á og
annað ásett fé. Öll lömb séu með
marki býlisins auk einstaklings-
númers.
Viðurkennt kynbóta og
afurðaskýrslulnald á búinu
Hér er átt við að skýrsluhald
búsins sé þannig upp sett að það
geti verið grunnur að ræktunar-
starfi innan bús, bæði að því er
varðar afurðasemi og kjötgæði.
Auk þess skili skýrsluhaldið upp-
lýsinum um heildarafurðir búsins.
Skráning helstu þátta í með-
ferðarferli fjárins. ( smölun, haust-
beit, húsvist, rúningur, vorbeit,
flutningur, sleppt á fjall o.s.frv.)
Hér er gert ráð fyrir að hægt sé
að rekja hvernig staðið hefur verið
að umönnun og vörslu fjárins allan
ársins hring.
Vottorð um fóðrun og
ástand við vorskoðun.
Hér er gert ráð fyrir að forða-
gæslan framkvæmi það sem í raun
hefur átt að gerast á hverju vori en
víða misbrestur á að framkvæmt
væri.
Skráning á lyfjagjöf
Hér er átt við að skráð sé lyfja-
notkun þannig að unnt sé að sýna
fram á hvaða einstaklingar hafa
fengið hvaða lyf og jafnframt að sú
skráning sé í samræmi við afhent
lyf eða notuð af dýralækni.
Gerð áburðaráætlunar og öll
áburðargjöf skráð á grundvelli tún-
korta. Uppskerumagn og nýting
skráð.
Gert er ráð fyrir að hægt sé að
sjá áburðarnotkun og uppskeru
hverrar túnspildu og fá þannig
yfirlit yfir alla jarðrækt búsins.
Skráning á
fóðurefnum og fóðrun.
Reiknað er með að skráð sé
magn og notkunartími alls kjarn-
fóðurs og steinefna, en einnig sé
skráð heygjöf svo rekja megi allan
fóðrunarferilinn.
Upplýsingum um stærð gæði
og nýtingu beitilands aflað, þær
metnar og skráðar.
Staðfest að nægilegt beitiland
sé tiltækt fyrir allt búfé á býlinu.
Snyrting kjötskrokka
Aðalfundurinn fagnaði því
átaki sem gert var sl. haust til að
samræma kjötmat yfir allt landið.
Jafnframt leggur fundurinn áherslu
á að því starfi verði haldið áfram
svo matið verði sem jafnast í öllum
sláturhúsum.
Einnig beinir fundurinn því til
kjötmatsformanns að gefnar verði
út verklýsingar um snyrtingu og
sundurhlutun, sbr. reglugerð nr.
484, frá 28. júlí 1998.
Gœrumál
Aðalfundurinn samþykkir að
stefna beri að útflutningi á ein-
hverjum hluta á óunnum gærum.
Einnig verði þess gætt að gærur
verði ávallt seldar þar sem mark-
aðurinn býður best verð.
Reglur varðandi
lífrœna vottun
Aðalfundurinn lagði til að
fundið verði fjármagn til að styrkja
bændur sem vilja og geta stundað
lífrænt vottaða sauðfjárfram-
leiðslu, enda sé þetta nýtt fjármagn
inn í greinina.
Nýr sauðfjársamningur
Aðalfundurinn samþykkti að
beina eftirfarandi áhersluatriðum
til samninganefndar bænda um
nýjan búvörusamning:
1. Fundurinn telur lífsnauðsyn-
legt fyrir íslenska sauðfjárbændur
að stóraukið fjármagn fáist til
greinarinnar með nýjum búvöru-
samningi, sbr. afkomu- og
lífskjaranefndarskýrslu.
2. Fundurinn leggur áherslu á
að nýr samningur verði a.m.k. til 7
ára, vísitölutryggður.
3. Fundurinn leggur áherslu á
að um uppkaup ríkisins á bein-
greiðslurétti verði að ræða. Upp-
kaup geti hafist haustið 2000,
keypt verði allt að 15% af heild-
argreiðslumarki.
4. Lagt er til að þegar 15%
markinu er náð, þó ekki seinna en
árið 2004, verði heimil frjáls við-
skipti með beingreiðslur milli
bænda á lögbýlum.
5. Lagt er til að núverandi
beingreiðslur haldist óbreyttar að
því tilskildu að liður 1, hér að ofan,
gangi eftir.
6. Viðbótarfjármagn í samn-
ingi, þ.m.t. fjármagn sem inn kem-
ur við uppkaup, verði nýtt til eftir-
farandi:
a) til jöfnunar mismunar á
greiðslumarki og framleiðsluverð-
mæti, m.v. framleiðslu tveggja af
þremur síðustu ára.
b) til gæðastýringar í sauðfjár-
rækt og nýliðunar.
c) Framleiðsluviðmiðun skv.
lið a) verði endurreiknuð eftir 3 ár.
Örmerkingar
Aðalfundurinn samþykkti að
fela stjórn LS að kanna framboð á
örmerkingum í sauðfé og/eða láta
hanna handhægar örmerkingar í
fullorðið fé.
Kynbótamat sauðfjár
Aðalfundurinn beindi því til
stjóma BI og LS, að sjá til þess að
lokið ■ verði endurforritun afurða-
bókhaldsins Fjárvísar fyrir árslok
2000. Séð verði til þess að í forritinu
verði hægt að skrá ákveðin atriði
varðandi gæðastýringu í sauð-
fjárbúskap.
Samfara þessu verkefni verði
unnið að gerð nýs kynbótamats-
kerfis fyrir sauðfé, þannig að þær
upplýsingar sem nú þegar liggja fyr-
ir um ræktun sauðljár nýtist hveij-
um og einum ræktanda sem best.
Lœkkun gjalda
Aðalfundurinn samþykkir að
beina því til stjómar Landssamtaka
sauðíjárbænda að LS beiti sér fyrir
því að bændum verði endurgreitt
tryggingargjald að hluta og raforku-
verð lækki til landbúnaðar. Þá
skorar fundurinn á stjómvöld að
leiðrétta nú þegar fasteignagjöld í
dreifbýli þannig að þau verði lögð á
raunvirði eigna.
Kosningar
Asbjöm Sigurgeirsson, fulltrúi
Vestlendinga í stjóm samtakanna,
hafði lokið setutíma í stjóm þeirra.
Fram kom tillaga frá fulltrúum
Vestlendinga um Hörð Hjartarson í
Vífilsdal, sem aðalmann í stjóm og
Sigurð Helgason, Hraunholtum,
sem varamann hans, og töldust þeir
því réttkjörnir.