Bændablaðið - 16.01.2001, Blaðsíða 8

8
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. jamíar 2001
SMdur studningur f I
aö lahia námskostnaO
Undanfarin ár hefur markvisst verið
unnið að því að efla stuðning
ríkissjóðs við þá framhaldsskóla-
nema sem stunda nám fjarri heima-
byggð. Hafa ljárveitingar í þessu
skyni aukist ár frá ári síðan 1996
eða um 297%. Á skólaárinu 1999-
2000 var 344 milljónum kr. varið til
að jafna námskostnað um 3300
framhaldsskólanema. Áætlað er að
á þessu skólaári, 2000-2001, verði
þessir nemendur 3800 og á árinu
2001 eru 443 milljónir króna til
ráðstöfunar. Með þessurn hækkun-
um hafa ríkisstjórn og Alþingi verið
að framkvæma byggðaáætlun sem
Alþingi samþykkti 3. mars 1999.
Eg kynntist því á fundum
mínum í öllum framhaldsskólum
landsins fyrir réttu ári, að nemend-
ur töldu reglur um úthlutun styrkja
til að jafna námskostnað ekki með
öllu sanngjamar. Jafnframt kom
frarn að of margir leituðust við að
fara í kringum reglurnar.
Með vísan til þessara sjónar-
miða nemenda og þeirrar ánægju-
legu staðreyndar að aukið fé var til
ráðstöfunar, ákvað ég að setja nýja
reglugerð um úthlutun þessara
styrkja og tók hún gildi 24. október
2000.
Áfram er styrkjum úthlutað af
sérstakri nefnd en hún starfar ekki
lengur beint á vegum mennta-
málaráðuneytisins heldur hefur öll
umsýsla vegna styrkjanna verið
flutt til Lánasjóðs íslenskra
námsmanna. Umsóknareyðublöð
hafa verið endurskoðuð og kröfum
um upplýsingar hefur verið breytt,
þannig að meiri áhersla er lögð á
námsframvindu en áður og
staðfestingu skóla á henni.
I stuttu máli má lýsa nýju reglun-
um á þennan hátt:
1. Lánasjóði íslenskra námsmanna
er falin öll framkvæmd og
umsýsla fyrir námsstyrkjanefnd
en undanfarin ár hefur umsýslan
verið hjá menntamálaráðuneyt-
inu.
2. Umsóknum verður skilað til
LIN og útborgun mun eiga sér
stað tvisvar á ári, þ.e. í janúar og
maí, beint inn á bankareikninga
námsmanna. Áður sáu fram-
haldsskólar um móttöku um-
sókna og útborgun styrkja og
átti útborgun sér stað einu sinni
á ári.
3. Kallað verður eftir upplýsingum
frá skóla um ástundun /
námsárangur, áður en útborgun
á sér stað til staðfestingar skil-
yrðis um reglubundið nám.
Fram að þessu hefur skráning í
nám verið talin nægja.
4. Skilyrði um að sambærilegt nám
sé ekki hægt að stunda í heima-
byggð verður rýmkað. Við mat á
sambærilegu námi og styrkhæfi
nemenda á 1. ári verður áfram
vísað til námsbrauta, en vegna
náms eftir það verður vísað til
eðlis og gæða skóla eða ein-
stakra námsáfanga að mati
umsækjanda.
5. Meginflokkum jöfnunarstyrkja
fækkar úr fjórum í tvo, þ.e. ann-
ars vegar styrki vegna dvalar
fjarri lögheimili og fjölskyldu
námsmanns og hins vegar styrki
vegna ferða (skólaaksturs) milli
skóla og lögheimils.
6. Styrkur vegna dvalar fjarri
lögheimili tekur mið af
lögheimili. Þannig verður land-
inu skipt í þrjú svæði: A)
höfuðborgarsvæðið og Akur-
eyri; B) sveitarfélög og
nágrannabyggðir með fram-
haldsskóla; C) önnur byggðar-
lög. Ef nám kallar á dvöl fjarri
lögheimili og fjölskyldu náms-
manns á svæði C fæst 30%
uppbót á grunntjárhæð og 15%
uppbót ef lögheimili og fjöl-
skylda námsmanns er á svæði B.
7. Styrkur vegna ferða milli
lögheimils og skóla rennur eins
og áður til skóla sem skipu-
leggja akstur fyrir nemendur en
einnig beint til námsmanna sem
ekki geta notfært sér skólaakstur
og sækja skóla utan höfuðborg-
arsvæðisins langa vegalengd.
I nýrri reglugerð er eins og
áður lögð megináhersla á að
styrkja námsmenn vegna viðbótar-
kostnaðar sem fylgir tvöföldu
heimilishaldi. Jafnframt er nú leit-
ast við að auka rétt námsmanna til
að velja og ákveða sjálfír það nám
og skóla sem þeir telja eftirsóknar-
verðan og er það grundvallarbreyt-
ing.
Að loknu 1. ári samkvæmt
skipulagi skóla fá námsmenn
þannig rýmri heimildir en áður til
að sækja nám utan heimabyggðar,
þar á meðal geta námsmenn á
höfuðborgarsvæðinu fengið styrk
til náms á landsbyggðinni. Breyt-
ingin þýðir aukið aðhald að
skólum og skólastarfi, en um leið
aukin tækifæri. Skólar sem bjóða
upp á eftirsóknarvert nám geta
fjölgað nemendum og styrkt stöðu
sína. Er þessi breyting í takt við
Hólar í Hjaltadal
nýja aðalnámskrá framhaldsskóla
þar sem nemendur fá aukið frelsi
en ennfremur hafa framhaldsskólar
öðlast meira sjálfstæði með
fjárveitingum en áður og geta nú
frekar en áður skapað sér sérstöðu.
Almennt skilyrði fyrir styrk
verður eftir sem áður búseta
og/eða skólasókn fjarri lögheimili
námsmanns og lögheimili nánustu
fjölskyldu, þ.e.foreldra/forráða-
manns. Heimilt verður síðan að
vfkja frá kröfu unt búsetu fjarri
foreldrum/forráðamanni að
ákveðnum skilyrðum uppfylltum
s.s. ef lögheimilishúsnæði er í eigu
námsmanns. Þannig verður leitast
við að koma í veg fyrir ranga
lögheimilisskráningu og misnotk-
un styrkja með tilbúinni tilfærslu á
lögheimili.
Á fundum mínum í frarn-
haldsskólum átti ég þess kost að
kynnast viðhorfum þúsunda nem-
enda og þar kom fram hjá mörgum
að þessi styrkur skiptir miklu fyrir
marga þeirra. Enginn mælti að
sjálfsögðu misnotkun styrkjanna
bót en margir töldu ekki síður mik-
ilvægt að gefa höfuðborgarbúum
tækifæri til að stunda nám á lands-
byggðinni en öfugt. Á þessum
álitaefnum hefur nú verið tekið
með nýju reglunum.
Þessi skólavetur er sérstæður
vegna tveggja mánaða verkfalls.
Menntamálaráðuneytinu tókst að
kynna nýju reglurnar og senda frá
sér ný umsóknareyðublöð fyrir
verkfallið og ekki er ætlunin að
það spilli því að nemendur fái
þessa styrki, enda fullnægi þeir
hinum almennu skilyrðum.
Von mín er sú að hið aukna
fjármagn og styrkirnir renni til
þeirra sem nýta þá til að búa sig
sem best undir framtíðina með því
að leggja alúð við nám sitt og ná
þeim árangri sem að er stefnt.
Björn Bjarnason
menntamálaráðherra
Gæúastýring I úmsarætt
Stutt yfirlit
Sú aukna gæðastýring sem nú er verið að
korna á í íslenskri hrossarækt miðar að
því að votta framleiðslu húanna sent
vistvæna gæðaframleiðslu og tekur á
þáttuni sem lúta að áreiðanleika ætternis
og uppruna hrossa, velferð þeirra og
verndun landgæða. Fyrsta stig vottunar-
innar sem lýtur að ætt og uppruna er
þegar komið til framkvæmda, annað stig
hennar sem tekur á landnýtingu er einn-
ig komið til framkvæmda og lokastigið
fer af stað nú í upphafi árs 2001. Þessari
tilraunakeyrslu á gæðastýringunni lýkur
síðan í vor þegar fyrstu búin hafa farið
gegnum öll þrjú þrepin.
1. Gæða-skýrsluhald
Tilgangurinn með skýrsluhaldi í hrossa-
rækt er fyrst og fremst að aðstoða
hrossaræktendur við að halda á tryggan
hátt utan um allar mikilvægar
upplýsingar um einstök hross í þeirra
eigu og mynda á þann hátt gagnagrunn
sem unnt er að vinna úr frekari
upplýsingar sem síðan nýtast hverjum
og einum við ræktunarstarfið. Vel
unnið skýrsluhald verður stöðugt mik-
ilvægara þar sem kröfur um sönnun á
réttmæti upplýsinga verða sífellt
háværari meðal kaupenda íslenska
hestsins. Gæðavottun á skýrsluhaldið er
til að koma til móts við þessar kröfur en
auðvitað einnig þeim sem hrossarækt
stunda til hagsbóta. Folöld sem fæðast á
árinu 1999 eru fyrstu gripirnir sem
koma til skráningar í þessu nýja kerfi.
Þetta stig tengist sterklega WorldFeng-
ur verkefninu sem gengur út á að koma
á miðlægum gagnagrunni um öll íslensk
hross í heiminum.
I. V.l.t .Im ».-l7

2. Gæða-landnýting
Annar af þremur hlutum vottunar um
vistvæna gæðaframleiðslu lýtur að notk-
un lands með tilliti til beitar. Þar er
leiðarljósið að nýta landið en níða ei og
vottunin gengur út á að beitin rýri ekki
landgæði né hamli eðlilegri framþróun.
Þessi vottun er unnin undir faglegri
umsjón landgræðslunnar en
ábyrgðaraðili er viðkomandi búnaðar-
samband.
3. Gæða-umhirða
Þessi hluti vottunarinnar um vistvæna
gæðaframleiðslu tekur til heil-
brigðisþátta og miðast við að
fóðurástand og almennt heilbrigði hross-
anna sé með ágætum enda því fylgt eftir
með kerfisbundnu eftirliti. Þetta eftirlit
er framkvæmt af viðurkenndum
dýralækni en er í umsjá viðkomandi
búnaðarsambands.
Ágúst Sigurðsson
i