Bændablaðið - 26.11.2002, Blaðsíða 6

6
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. nóvember 2002
Bændablaðið er málgagn
íslenskra bænda
Þjóðlendumál
Þjóðlendumál eru fyrirferðarmikil í þessu blaði enda miklir
hagsmunir í húfi fyrir landeigendur. Gunnar Sæmundsson,
varaformaður Bændasamtakanna, tekur svo djúpt í árinni að segja að
ef til vill sé framundan mesta eignaupptaka Islandssögunnar. Stjóm
Bændasamtakanna tók málið fyrir á stjómarfúndi í liðinni viku og tók
eindregið undir ályktun fundar um þjóðlendumál, sem haldinn var á
Hótel Sögu fyrir skömmu. Stjómin skoraði á fjármálaráðherra að
draga til baka allar kröfur ríksins til þinglýstra eignarlanda, ,jafht
fyrir dómstólum sem Óbyggðanefhd, en þess í stað beita sér fyrir sátt
milli ríkis og landeigenda.”
Stjóm BÍ minnti alþingismenn á að kröfúgerð ríkisins fyrir
Óbyggðanefnd og dómstólum er ekki í samræmi við yfirlýstan vilja
fjölda þingmanna og hvatti þá til að sjá til þess að réttarstaða
landeigenda verði tryggð í samræmi við vilja Alþingis.
Bændur og landeigendur munu fylgjast grannt með gangi málsins
næstu vikur.
Munaðarlans auðlind
Ein er sú auðlind sem of lítið rými fær í almennri umræðu - það er
neysluvatn. Líklega er ástæðan sú að íslendingar þekkja ekki skort á
vatni en þeir sem gerst þekkja geta nefnt ótal svæði á jarðarkringlunni
sem búa við neysluvatnsskort eða munu gera það á næstu ámm og
áratugum.
Undirstöðuþarfír lífsins eru ekki í hugum fólks fyrr en þær fer að
skorta. Þessar þarfir eru hreint loft, hreint vatn og matur. Hingað til
hefur það verið maturinn einn sem hefur minnt á sig þar sem hann
hefur skort. Vitað er að í stórborgum er andrúmsloft stundum skaðlegt
heilsu manna og nú blasir við að vatn skortir æ víðar í heiminum.
Lækir á borð við þá sem renna um íslenskar sveitir eru nánast
horfnir á meginlandi Evrópu. Útlendingar sem eiga þess kost að
drekka úr íslenskum fjallalækjum eiga vart orð.
Ferðaþjónustubóndi sagði eitt sinn frá myndatökum erlends
ferðamanns sem dvaldi á heimili hans í nokkra daga, en
útlendingurinn tók aðeins myndir af rennandi vatni og vatnsdropum.
Heimilismenn skildu ekki í fyrstu áhuga mannsins á tæru vatni en
smám saman rann upp fyrir þeim ljós. Maðurinn hafði aldrei á ævi
sinni séð aðra eins auðlind - hann hafði aldrei séð læk! Svo getur
farið að sérstaða íslenskrar matvælaffamleiðslu byggi ekki síst á þeirri
staðreynd að hér er nóg af hreinu og góðu vatni.
Ósagt skal látið til hvaða ráða þyrstar og svangar þjóðir geta
gripið. Eftir tæpa hálfa öld er gert ráð fyrir að 4,2 milljarðar manna
búi í löndum sem ekki geta séð því fyrir því sem Sameinuðu þjóðimar
mæla með af vatni, en það eru a.m.k. 50 lítrar af vatni á dag.
Islendingar nota um 160 lítra af köldu vatni á sólarhring á mann og til
viðbótar um 50 lítra á sólarhring á mann af heitu vatni eða alls
rúmlega 200 lítra. Til samanburðar má geta þess að hver íbúi í
Danmörku notar um 105 til 110 lítra af vatni á sólarhring.
Það er ástæða til að hrósa þeim þingmönnum sem ódeigir halda
uppi merki vatnsins og leggja fram tillögu til þingsályktunar um
neysluvatn. Katrín Fjeldsted, þingmaður, segir í greinargerð að þessi
auðlind sé í raun munaðarlaus og hvergi vistuð í stjómsýslunni þar
sem engin ein stofnun fer með markvissa ráðgjöf eða heldur utan um
málefni hannar. Mikilvægt er að umgangast þessa auðlind þannig að
komandi kynslóðir eigi aðgang að fersku neysluvatni í framtíðinni en
þrátt fyrir gnægð þess núna er ferskt vatn á íslandi ekki ótakmörkuð
auðlind. Núverandi heildamotkun og vinnsla á neysluvatni er hvergi
skráð en eðlilegt væri að fela Orkustofnun það verkefni.
Oft er það svo að mikilvæg mál fá ekki þá athygli sem þeim ber.
Sú hætta vofír vissulega yfir að vandamál dagsins í dag - og
gærdagsins - yfirgnæfi það merka mál sem Katrín Fjeldsted hefur hér
tekið upp á sína arma. Eitt af meginverkefnum íslensku
löggjafasamkomunnar er að horfa fram i tímann og búa í haginn fyrir
komandi kynslóðir. Því er skorað á þingmenn að taka ákvarðanir um
þessa eina dýrmætustu auðlind okkar, neysluvatnið, af framsýni. /ÁÞ.
Bændablaöiö kemur út hálfsmánaöarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og
fjölmargra annarra er tengjast landbúnaöi. Bændablaðinu er dreift ókeypis til
þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Argangurinn kostar kr. 4.200 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.000.
Sími: 563 0300 - Fax: 552 3855 - Kt: 631294-2279 Ritstjóri: Áskell Þórisson (ábm.)
Auglýsingastjóri: Eirikur Helgason, blaðamaður: Sigurdór Sigurdórsson
Netfang blaðsins er bbl@bondi.is
Prentun: Prentsmiöja Morgunblaösins
Nr. 166
Bændablaðinu er dreift i tæpum 8000 eintökum.
íslandspóstur annast það verk að mestu leyti.
ISSN 1025-5621
Vestfirskar listakonur!
Drífa Hrtlfsdötlir bóndi ii Ytra Ósi við Hólmavik:
Sinnir premur störfum og
en I (jarnðmi á Hvanneyri
Trjárœktin spennandi verkefni
Drífa er með sauðfjárbúskap
sem fyrr segir og er með 210
kindur. Þá er hún komin með tvö
gróðurhús þar sem hún ræktar trjá-
græðlinga til skjólbeltagerðar á
Vestfjörðum.
„I upphafi var það bara fikt hjá
mér að setja upp þessi gróðurhús.
Ég ætlaði að rækta kryddjurtir en
smám saman þróaðist þetta yfir í
trjárækt og mest fyrir tilstilli vin-
konu minnar sem vinnur hjá Skjól-
skógum Vestfjarða. Ég er byrjuð
að rækta upp stikklinga fyrir
Skjólskóga en þar sem ég er alveg
nýbyrjuð er þetta enn í þróun hjá
mér,“ segir Drífa.
Sólarorkan ein
Hún segist ekki hafa aðgang að
jarðhita, enda þurfi þess ekki við
trjárækt. Stikklingamir eru klipptir
að vetri til og geymdir í kæli fram í
apríl að þeir em settir í bakka. Þá
er hiti í gróðurhúsum orðinn
nægur af sólinni einni saman til að
stikklingamir nái að spíra. Þegar
frosthætta er liðin hjá em þeir
síðan settir út uns þeir em gróður-
settir um sumarið. Stikklingamir
Það verður ekki sagt að
Drífa Hóffsdóttir, bóndi á
Ytra Ósi við Hólmavík, sitji
auðum höndum. Hún býr
með sauðfé, ræktar tré til
skjólbeltagerðar, er
framkvæmdastjóri
lyfsölunnar á Hólmavík og
stundar fjarnám við
Landbúnaðarháskólann á
Hvanneyri. Þegar hún var
spurð að því hvernig hún
hefði tíma til alls þessa, hló
hún við en sagði svo að
einhvern veginn kláraðist
þetta allt saman.
em afkvæmi trjáa á þeim svæðum
sem á að setja þá niður aftur
„Nú emm við að gera svolítið
sérstaka tilraun. Við fómm fimm
saman og söfnuðum 11,5 kílóum
af reyniberjum af trjám vestur í
Djúpi. Síðan vom berin hökkuð
eftir kúnstarinnar reglum og sett
niður í kassa. Ég er með tólf fiski-
kassa með svona reyniberjablöndu
í. Við emm að vonast til að þetta
spíri eitthvað og við getum notað
Drífa Hrólfsdóttir.
þetta við trjáræktina. Ef þetta með
trjáræktina tekst er ég í góðum
málum en auðvitað er þetta gert til
að drýgja tekjumar því að maður
lifir ekki lengur af sauðfjárrækt
einni saman. Flestir sauðfjár-
bændur verða að vinna eitthvað
annað með, og það hef ég raunar
alltaf gert.,“ sagði Drífa.
Hún stundar fjamám við
Landbúnaðarháskólann á Hvann-
eyri og er þar í almennu búfræði-
námi. „Með þessu móti ræð ég
ferðinni sjálf. Ég er í þremur
fogum núna og ætla að reyna að
klára þau fyrir jól og vera síðan í
tveimur eftir jólin. Ég tel að það sé
hámark að vera í þremur fögum
jalnhliða fúllri vinnu, svo ég tali
nú ekki um ef maður er með mörg
aukastörf eins og ég,“ sagði Drífa
Hrólfsdóttir.
Elisabet Pétursdffiir, Sæbúli III Ingjaldssandi:
SaufiQðrbúndi og listamafiur
handavinnukennara þegar hún var
í bamaskóla á Flateyri. Það segir
hún að hafi orðið til þess að hún
hélt handavinnu áfram. Elísabet
segist aðeins selja silfurmunina
heima á Sæbóli en selskinns-
vömmar hafi farið í handverks-
„Ég er með sauðfé, 130 fjár en
eins og flestir vita lifa menn ekki
lengur af sauðfjárrækt einni
saman. Núorðið er ég því aðallega
í handverkinu sem hefur verið að
byggjast upp hjá mér á síðustu
misserum,“ sagði Elísabet þegar
tíðindamaður Bændablaðsins hitti
hana að máli á dögunum.
Byrjaði í selskinnshandverki
Hún segir að um tíu ár séu liðin
síðan hún byrjaði að fást við hand-
verkið. Hún þakkar það Áma Snæ-
bjömssyni hlunninda- og æðar-
ræktarráðunaut að hún byrjaði á
þessu. Hann kom með selskinns-
búta á fúnd á ísafirði. Hún fékk tvo
búta hjá honum og gerði tvo litla
seli úr þeim. Hún sýndi
Áma handverkið og hann
sendi hana til Eggerts
feldskera sem hvatti hana
til að halda áffam.
„Það em því Ámi og
Eggert sem eiga heiðurinn
af því að ég fór út í þetta
af alvöru,“ sagði
Elísabet. Hún segir sig
hafi vantað eitthvað með
selskinnsffamleiðslunni
og þá hafi hún byrjað að
búa til skó úr roðskinni.
Vikingafléttan
„Síðan gerðist það
að ég komst yfir bók um
handverk ffá víkingatíð
og sá þar víkingafléttuna,
sem em festar úr fléttuðum
silfurþráðum, og ég fór
að fikta við þetta. Ég hef
ekki farið í nám í þessu
handverki en þrír aðilar
sem kunna víkinga-
fléttuna hafa skoðað mín
verk og sagt að ég sé að
gera rétt,“ segir Elísabet.
Hún segist hafa verið
heppin að fá góðan
hópana á Flateyri og Þingeyri.
Elísabet Pétursdóttir býr
með sauðfé að Sæbóli II á
Ingjaldssandi við
Önundarfjörð en auk þess er
bún fistamaður. Hún var
meðal þátttakenda á Vest-
Norden handverkssýningunni
í Laugardalshöllinni í
Reykjavík 20. til 24.
nóvember sl. Þar sýndi hún
undurfagra listmuni búna til
úr silfri, beini, selskinni og
fleiri efnum.
Aukinn
ferðamannastraumur
Hún segir að á síðustu ámm
hafi ferðamannastraumur aukist
gífúrlega á Vestfjörðum. Síðustu
þrjú árin hafi fjölgunin verið mest
áberandi og í sumar er leið hafi
orðið hrein sprenging. Ferða-
mennimir fara bæði um Önundar-
fjörð og Dýrafjörð og margir koma
við á Ingjaldssandi. Elísabet segist
ekki þurfa að kvarta hvað þetta
snerti.
Húsið
sem fauk
„í fyrrasumar var ég búin að
byggja hús sem átti að verða kaffi-
stofa með handverkssölu.
Það stóð ekki nema í þrjá
mánuði en þá fauk það í
ofsaveðri sem gerði í
nóvember 2001. Ég hef
enn ekki fengið fjármagn
til að koma upp húsi í
staðinn. Ég hafði sótt um
tryggingu en ekki fengið
svar og þar sem hægt var
að tryggja kemur Við-
lagatrygging ekki þama
inn í. Þetta hús er mér því
bara tapað fé. Þetta var
kúluhús úr gleri og ég
ætlaði að auglýsa
kvöldsólarkaffi því að á
sumrin hef ég sólina til
rúmlega þrjú á nóttunni
og hún kemur aftur upp
um klukkan hálf fimm á
morgnana. En ég gefst
ekki upp. Það kemur
annað hús og ég mun
auglýsa kvöldsólarkaffi
síðar,“ sagði fjárbóndinn
og listamaðurinn Elísabet
Pétursdóttir.