Bændablaðið - 01.12.1993, Blaðsíða 4

4. TBL. 7. ÁRG. JÓLABLAÐ 1993
BÆNDABLAÐIÐ &
LANDSBYGGÐIN
SAUÐFJÁRRÆKTIN:
ÚIHIITNINGUR EINA VONIN?
Landbúnaðarráðhcrra ákvað að
greiðslumark kindakjöts fyrir
næsta verðlagsár yrði 7.670 tonn
af fengnum tillögum
framkvæmdanefndar búvöru-
samninga á síðastliðnu hausti.
Framleiðsluráð landbúnaðarins
hafði lagt til að greiðslumarkið
yrði 7.800 tonn, 130 tonnum
hærra en endanleg niðurstaða
segir til um. Framleiðsluréttur
innan greiðslumarks dregst því
saman um 9,2% eða allt að 750
tonn á næsta verðlagsári.
Beingreiðslur til bænda munu
lækka um 154 milljónir króna en
þar af verður 55 milljónum varið til
markaðsstarfsemi vegna lambakjöts
á innanlandsmarkaði. Til viðbótar
þeim fjármunum samþykkti aðal-
fundur Landssamtaka sauðfjár-
bænda og aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda að heimild yrði fengin
til töku 5% markaðsgjalds af
greiðslum afurðaverðs til sauðfjár-
bænda og varið til sölustarfsemi.
Vænleiki dilka
skapar vanda
Til viðbótar þeim vanda er skapast
hefur vegna minnkandi sölu og
neyslu á lambakjöti var fallþungi
dilka óvenju hár á þessu hausti.
Láta mun nærri að hann sé um einu
kílói meiri en í meðalári. Stafar
það meðal annars af kuldatíð fyrri-
hluta sumars einkum um norðan-
vert landið. Af þeim sökum óx
gróður á afréttum fremur seint en
var í vexti í hlýindum síðsumars -
jafnvel allt fram að sláturtíð. Ljóst
er að hið aukna kjötmagn sem
þannig er komið inn á markað
kemur til með að auka þann vanda
sem sauðljárræktin þarf að takast á
við og líkist það einna helst öfug-
mæli að vænleiki dilka skapi erfið-
leika fyrir sauðfjárbændur.
Kí ndakj ötsneysl a
úr 69% í 43%
Staða sauðfjárræktarimiar er eitt
erfiðasta viðfangsefnið í land-
búnaðinum, og raunar byggða-
málum, um þessar mundir. Ef litið
er til baka um rúma tvo áratugi
kemur í ljós að á árinu 1970 var
kindakjöt allt að 69% af heildar-
kjötneyslu landsmanna. Nú rúmum
tveimur áratugum síðar - á árinu
1992 - var hlutur þess í heildar-
neyslunni kominn niður í 43%. Á
þessum sama tima hefur neysla á
nautgripakjöti aukist úr 17% í 23%
og hlutur svínakjöts hefur vaxið úr
3% í um 17%. Þá hefur neysla á
kjöti af alifuglum einnig vaxið
verulega á þessu tímabili.
Ef litið er á neyslu kindakjöts á
mann koma svipaðar staðreyndir í
ljós. Á árinu 1970 borðaði hvert
mannsbam um 40 kiló af kindakjöti
á ári að meðaltali og á ámnum
1973 til 1975 var meðalneyslan á
íbúa allt að 50 kíló. Eflir það
minnkaði hún nokkuð en fór aftur i
um 50 kíló á íbúa 1978 og 1979 og
einnig 1982 og 1983. Var meðal-
neyslan komin niður fyrir 35 kíló á
árinu 1986 og frá árinu 1987 hefur
sala þess og neysla sífellt farið
minnkandi. Þannig hefur hefur
neysla á kindakjöti dregist saman
um allt að 10 kíló á maim á árs-
grundvelli á liðlega tveimur ára-
tugum.
Innlend markaðssókn
og útflutningur
Kunnara er en frá þurfi að segja að
þessar breytingar á kjötáti lands-
manna hafa koinið mjög illa niður á
sauðfjárræktinni. Ástand mála er
einnig erfiðara fyrir þá sök að víða
er sauðfjárræktin meginatviimu-
greinin á þeim svæðum þar sem
hún er stunduð. Meðhöndlun sauð-
fjárafurða skapar vemlega atvinnu í
ýmsum þéttbýliskjömum á lands-
byggðinni og þótt samdrátturiim í
framleiðslu þeirra hafi orðið vegna
aukningar í framleiðslu annarra
kjöttegunda þá leysir það ekki þann
atvinnuvanda, sem samdráttur
sauðfj árræktannnar skapar, nema
að mjög litlu leyti. Af þeim
ástæðum horfa sauðfjárbændur nú
stífl eftir hvað sé til ráða.
Annarsvegar horfa þeir til þess á
hvem hátt megi styrkja kindakjötið
í samkeppni við aðrar kjöttegundir
á innlendum markaði og hinsvegar
að kanna til hlítar hvort möguleikar
séu fyrir hendi að gera íslenska
lambakjötið að varanlegri út-
flutningsvöra.
Sláturl eyf í shaf ar
ósáttir við haustút-
sölur
Sem fyrr segir samþykktu hlutað-
eigandi aðilar að framleiðendur
sauðíjárafurða legðu til 5% af verð-
mæti framleiðslu sinnar til
markaðsstarfsemi á innanlands-
markaði. Er hugmyndin að þeim
fjármunum verði varið til að greiða
fýrir sölu á kindakjöti. Með hvaða
hætti það verður gert á eftir að
koma í ljós en margir bændur og
sláturleyfishafar era ósáttir við það
fyrirkomulag að efna til veralegrar
verðlækkumiar á lambakjöti í
mánuðinum fyrir sláturtíð. Óli
Valdimarsson, sláturhússtjóri á
Akureyri, sagði að slík sölustarf-
semi dragi tvímælalaust úr sölu á
nýju kjöti í sláturtíðinni og
samrýmdist illa hugmyndum um
lengingu sláturtíðar og aukna sölu á
fersku lambakjöti. Aðrir slátur-
leyfishafar sem rætt var við tóku
undir þetta sjónarmið.
Aukin vöraþróun og lenging
sláturtíðar eru atriði sem verið er
að athuga varðandi markaðsmál
sauðfjárræktariimar en eimiig er
ljóst að huga verður að kostnaði við
slátran sauðfjár og vinnslu afurða.
Ýmsar ályktanir hafa verið gerðar
um þau mál og landbúnaðarráð-
herra hefur margsinnis lýst nauðsyn
þess að ná sláturkostnaði niður.
Ljóst er þó að við ýmsa erfiðleika
er að etja í þessu efni. Auka þarf
hagræðingu i atvinnugreininni en
aðstæður á matvöramarkaði,
einkum á höfuðborgarsvæðinu, hafa
eimiig mikil áhrif á hvemig takast
muni til i því efni.
Fákeppní í smásölu-
verslun setur fram-
leiðendum skorður
Ýmsir aðilar í slátran og vinnslu
landbúnaðarafurða telja að sú fá-
keppni sem nú ríkir í matvöra-
versluninni geri sláturleyfishöfum
og vinnslustöðvum erfitt um vik.
Verslanakeðjumar geti nánast sett
vinnsluaðilum stólimi fyrir dymar,
krafist óeðlilegra greiðslufresta og
framleiðendur verði að dansa eftir
kröfum þeirra. Eða eins og einn
sláturhússtjóri orðaði það, "ef við
tökum ekki þátt í þessum leik þá
erum við út úr myndinni." Þá má
einnig geta þess að miklar
hræringar og gjaldþrot í smásc-lu-
versluninni í landinu á undan-
fómum áram hafa valdið tapi hjá
sláturleyfishöfum og er staða
margra þeirra til að ráðast í víð-
tæka hagræðingu og vinna að
markaðsmálum því þröng.
Omenguö matvæli -
aukin eftirspurn
Til að auka möguleika kindakjöts-
framleiðslunnar í fraintíðinni er nú
hafin athugun á útflutningi lamba-
kjöts. Er þar fyrst og fremst um að
ræða athuganir um að flytja kjötið
út sem hreina náttúraafurð og beina
því að kröfuhörðum neytendum
sem huga sérstaklega að því hvaða
hráefni þeir noti til matargerðar.
Einn af þeim sem unnið hefur
að þessum markaðsmálum er
Erlendur Garðarsson í Kaup-
sýslunni hf. Erlendur segir grand-
völl þessarar markaðsleitar vera
fólginn í því að fólk sé í auknum
mæli farið að vakna til vitundar um
þær aðferðir er beitt sé við fram-
leiðslu á kjöti víða um heim.
Notkun ýmissa aukaefna hafi
stöðugt farið vaxandi í búfjárrækt -
einkum hormónalyfja. Þá fari
notkun margvíslegra sýklalyfja
einnig vaxandi og síðast en ekki
síst búi landbúnaður margra landa
við verulega og vaxandi mengun.
All þetta auki á óhollustu matvæla
og nú sé ljóst að iimihald þess sem
fólk neytir dags daglega hafi vera-
leg áhrif á heilsufar þess og lífs-
líkur. Af þessum sökum séu margir
famir að huga meira að því en
áður hvaða fæðu þeir velja sér.
Að kynna lambakjötið
sem náttúruafurð
Erlendur Garðarsson segir að vegna
þess hreina og náttúrulega mn-
hverfis sein ísland bjóði upp á, eigi
íslenskir bændur þess kost að
framleiða úrvals landbúnaðarvörar
sem þegar séu famar að skipta
kröfuharða neytendur miklu máli,
bæði í Evrópu og Bandaríkjunum.
Ef takist að kynna þessar aðstæður
okkar nægilega vel erlendis þá
eigum við vísa ákveðna markaði.
Þetta taki tíma og við verðum
eimiig að gæta þess vel að vinna
eingöngu á þessum graimi en falla
ekki í þá freistni að reyna sölu
lambakjöts á magmnörkuðum. Við
eigum hvort sem er ekkert upp í
pantanir af því tagi sem slíkir risar
geri og verð sem þannig fáist skili
ekki því er til þurfi hingað heirn.
Erlendur kveðst vera bjartsýnn á að
okkur takist að ná ákveðnum
árangri á þessu sviði - árangri sem
eigi eftir að koma sauðfjárræktimii
veralega til góða og tryggja stöðu
heimar í framtíðinni.
Útflutningur
á sérunnu kjöti fyrir
Bandaríkjamarkað
Tómas Ragnarsson hjá Catco tók í
sama streng en fyrirtækið hefur
unnið að útflutningi á. lambakjöti
að undanfömu. Tómas sagði að
þeir hefðu enn sem komið væri ein-
göngu beint sjónum sínum að
hótela- og veitingahúsamarkaði í
miðríkjum Bandaríkjanna. Þeir
hefðu fengið bandaríska staðla um
á hvem hátt skera þurfi kjötið og
viimi það nákvæmlega samkvæmt
þeiin. Tómas sagði að þeir hefðu
meðal annars farið til Banda-
rikjanna með íslenska matreiðslu-
menn, sem heíðu kynnt lamba-
kjötið okkar, og nú þegar væri
hafmn útflutningur í tilraunaskyni.
Tómas sagði að ef vel takist til ætti
þessi útflutningur að ná góðu skila-
verði í framtíðinni. Ef hvergi verði
slakað á gæðum og farið eftir þeim
KASTDREIFARAR - STURTUVAGNAR
Hægt er að fá þá án hjóla
ef kaupendur eiga hjólabúnað
sem þeir vilja nýta.
BÆNDUR, VERKTAKAR!
VELJUM (SLENSKA FRAMLEIÐSLU.
Eigum fyrirliggjandi
hina vinsælu
KASTDREIFARA
og STURTUVAGNA
KAUPFÉLAG ÁRNESINGA
BIFREIÐASMIDJUR
s