Tónlistin - 01.03.1947, Page 22

TÓNLISTIN
08
um og leikið fyrir þá lög sín. Svo
mörg merk nöfn úr heimi tónlistar-
innar eru tengd þessari borg.
Vínarborg var á síðari liluta 18.
aldar og næstu öld á eftir eitt böf-
uðból tónlistarmenningar Evrópu.
Spobr kallar borgina árið 1812 „ó-
tvíræða böfuðborg tónlistarheims-
ins“. Þangað leituðu helztu tónlist-
armenn álfunnar, eins og t. d. Beet-
boven, sem kom þangað frá Bonn
og bjó þar mestan hluta ævinnar.
Gluck, Haydn og Mozart dvöldust j)ar
lengri cða skemmri tíma, Schubert
er þar fæddur og grafinn, Schubert,
sem er svo ósvikið Vínarbam í eðli
sínu og tónverkum, og Brabms,
Bruekncr, Hugo Wolf og margir
aðrir bafa síðar verið þar. Mörg feg-
urstu lónvcrkin, sem við þekkjum,
bafa orðið þar til. Enda fannst mér
borgin, er ég kom þangað fyrst, béra
blæ af tónunum, sem þar bölðu
bljómað, mér fannst yfir benni bvíla
sérstakir töfrar. El' til vill var ]>að
við tilhugsunina um, að þarna böfðu
þessir menn, sem eru dáðir og elsk-
aðir af þeim, sem unna tónlist, geng-
ið um, borft á margar sönm l)ygg-
ingarnar, sem ég var að borfa á, séð
sama landslagið, sem ég var að dást
að. Og ég gekk um göturnar, stað-
næmdist hugfangin frammi fyrir
spjöldum á búsveggjum, þar sem gef-
ið var til kynna, að þarna liefði
Haydn, þarna Mozart búið á vissum
tíma. Og ég leitaði uppi Schuberts
Geburtshaus, lu'isið, þar sem Schu-
l)ert cr fæddur, stóð í fátæklegum
búsagarðinum og virti lyrir mér
grátl og ljótt búsið, sem orðin, er á
þvi stóðu, vörpuðu þó sérstökum
töfrablæ á. Og ég stóð lengi frammi
fvrir húsinu, þar sem Schubert dó,
og borfði með fjálgleik upp í glugg-
ann að berberginu, þar scm bann
bafði legið banaleguna. Og ég bugs-
aði um allt það fagra, sem bann
hefur gefið okluir, öll tónverkin,
sem bann befur skapað og glatt okk-
ur mcð, og ég reyndi að bugsa mér
bann, fátækan, lítinn og óásjálegan,
eins og sagt er að bann bafi verið,
og liefði viljað geta tckið í hönd bans
og þakkað bonnm sjálfum fyrir all-
ar fögru stundirnar, sem ég og þús-
undir annarra eiga honum að þakka.
Beetboven kom á unga ald:i til
Vínarborgar til að stunda þar nám
— en bann fór þaðan ekki aftur til
langdvalar annars staðar. Hann sett-
ist þar að og dvaldist ])ar til dauða-
dags. Og margir cru þeir staðir í
borginni, sem minna á þennan meist-
ara. Hann ski])ti oft um bústaði. Á
veturna dvaldist bann inni i borginni,
á sumrin var hann helzt í útbverf-
unum. Og þá bafði bann oft íbúð á
tvcimur—þrcmur stöðum í einu.
Valdi bann þær í fögru umhverfi og
gal þá dvalizt ])ar, sem andinn blés
lionum í brjóst í bvert sinn. Og þá
reikaði bann oft tímum saman um
skógana og hæðirnar í umliverfinu.
Samtiðarmaður hans nokkur lýsir
því, er bann flutti eitt sinn til Möd-
ling, eins útbverfis Vínarborgar. Á
stóran flutningsvagn hafði verið
hlaðið dálitlu af búsgögnum og
miklu fargani af nótum og nótna-
pappír. Vagninn fór al' stað með allt
dótið, en eigandi þess fór á undan,
fótgangandi, til að njóta góða veð-
ursins og náttúrunnar, og ætlaði að