Tónlistin - 01.03.1947, Side 31

Tónlistin - 01.03.1947, Side 31
TÓNLISTIN 77 að ég hef ekkert áreiðanlegt til að miða það við, því þó ég vildi bera J)að saman við æðaslög í handlegg á heilbrigðum manni fullorðnum og segja, að hálfnóta cigi að syngjast á tveggja æðaslaga tímahili, þá er bæði að mér þykir sá'söngur á sálmum heldur fljótur og hitt, að líka æða- slátturinn mun ekki vera jafnseinn í öllum fullorðnum mönnum, þó að heilbrigðir séu. Eftir því sem ég get næst komizt, mun vcra nærri lagi að tóninum á hverri hálfnótu sé haldið eins lengi og svarar því tíma- bili, sem hengillinn í 8 daga sigur- verki slær tvisvar, eður veifist einu sinni lil og frá, og víst er um það, að það fer allajafna betur, að sálma- lög séu sungin heldur seint en of i'ljótt, ef elcki heppnast að rata á því meðalhófið.“ Hljóðlærakostur var hér á landi fyrr á tímum mjög ófullkominn. Langspilið norska hefur aðeins átta- tónastigann (diatoniska skalann), og þannig mun að líkindum íslenzka langspilið upprunalega hafa verið. Prófessor Bjarni Þorsteinsson segir svo í bók sinni lslenzk þjóðlög: „Pað virðist t. d. mjög skiljanlegt, að hin ófullkomna fiðla og hið’ hálf- lónalausa langspil hjá oss hafi átt mestan þátt í því, hve fá þjóðlög vér cigum í moll, og einnig í því, að svo mörg lög, sem upprunalega hafa ver- ið í moll, eru komin yfir í dúr eða hina lvdisku tóntegund. Þær tón- tegundir báðar, eins og allar hinar l'ornu kirkjutóntegundir, má auð- veldlega spila á þau hljóðfæri, sem aðeins hafa hinn diatóniska tónstiga en engar krómatískar nótur eða svo- kallaða hálftóna, en því er allt öðru- vísi varið með lög í vanalegri moll- tóntegund“. Seinna segir hann: „Ymsir 'þeir, er fóru að fást við hinn nýja söng, höfðu liorn í síðu langspilanna og töldu þau flestöll fölsk að nótna- skipun, þar á meðal sérstaklega Pét- ur Guðjohnsen. Segir hann, að lang- sj)ilin rnuni sjálfsagt eiga mikinn þátt í því, hve sálmalögin hafi af- bakazt með tímannm, og segisl hann aldrei nógsamlega geta varað menn við langspilinu.“ Þó voru margirmáls- metandi menn á gagnstæðri skoðun og töldu langspilið ekki aðeins skað- laust, heldur mjög gagnlegt og gotl hjálparmeðal til þess að geta lært lög, er menn fengu nóteruð. Má í því skyni henda á ummæli Benedilds Jónssonar á Auðnum um langspilið, seinna í sömu hók. Ilann segir svo: „Kringum 1800 og nokkru fyrr gekk hér manna á milli mikill fjöldi af lögum, sem auðsjáanlega voru ekki forníslenzk, en þó nokkurs kon- ar þjóðlög, því enginn vissi, hvaðan þau komu, eða gjörði sér neina grein fyrir því, Þessi lög voru hér kölluð „villt lög“ til aðgreiningar frá þeim lögum öðrum, scm menn þekktu á- reiðanlegar nótur yl'ir. Um þessar mundir tóku að útbreiðast hér hljóð- færi önnur en langspil, en fjöldi ung- linga átti langspil og smíðaði ég þau fyrir marga. Að dæmi Ara gamla Sæmundsens voru þessi lög skrifuð með bókstafanótum, og gengu þau þannig manna á milli og voru í miklu afhaldi. Eftir 18(50 fjölgaði hér mjög fiðlum og flautum; varð ég einna fyrstur til að útvega þau

x

Tónlistin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tónlistin
https://timarit.is/publication/922

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.