blaðið - 04.07.2006, Blaðsíða 12

12 I DEIGLAN
ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2006 biaAÍA
Kvöldganga í Viðey

Örvar Birkir Eiríksson, verkefnisstjóri Viðeyjar mun leiða göngu um eyjuna. Mynd/JlmSiMrt
Ikvöld verður ganga í Viðey þar
sem Örvar Birkir Eiríksson,
verkefnisstjóri Viðeyjar, mun
fjalla um þorpið á Sundbakka sem
stóð frá 1907-1943. Á tímabili var þar
ein stærsta höfn eyjunnar og þorpið
það öflugt að þingmönnum í Reykja-
vík stóð ekki á sama.
„Þorpið reis þegar Milljónafélagið
var stofnað í mars 1907 en aðalmenn-
irnir í kringum það voru þeir Pétur
J. Þorsteinsson á Bíldudal og Thor
Jensen. Tengdasonur Péturs, Eggert
Briem, átti þá Viðey. Þá lágu fyrir
mælingar fyrir utan Sundbakka
sem sýndu að þarna væri mikið að-
dýpi og því auðvelt að gera hafskipa-
bryggju. Þeir ganga þá frá leigu-
samningi til 99 ára og fá 40 hektara
spildu á Austurenda eyjarinnar,"
segir Örvar.
Milljónafélag á borð við ríkissjóð
Framkvæmdir hófust fljótlega
sama ár þar sem reist var bryggja,
hús fyrir starfsmenn, verbúðarhús
og fiskverkunarhús en megnið af
húsunum var reist af Milljónafélag-
inu tvö fyrstu árin. „Þannig var í
raun búið til þorp á nokkrum mán-
uðum af fyrirtækinu. Félagið var þá
alltaf kallað Milljónafélagið manna
á millum því hlutafé þess átti að
nema um einni milljón króna sem
var veruleg fjárhæð á þessum tíma.
Útgjöld ríkissjóðs voru þá einungis
um það bil 1,6 milljón króna en
meðalstærð útgerðarfélaga var í
kringum 100-150 þúsund krónur.
Hlutaféð náði þó aldrei milljón en
var um 820 þúsund þegar best lét,“
segir Örvar.
A þeim tíma er félagið var að byggj-
ast upp stóðu íslendingar í sjálfstæð-
isbaráttu gegn Dönum en það átti
eftir að hafa áhrif á starfsemina.
„Pétur og Thor áttu helminginn af
hlutafénu en hinn helminginn áttu
Danir og þar voru danskir fjársýslu-
menn í forsvari. Þarna sáu menn
fyrir sér að Danir væru að reyna
seilast til áhrifa á íslenskum fiski-
miðum og ríkti mikil tortryggni
í garð félagsins út af þessu. Menn
voru svo sem jákvæðir í garð Péturs
og Thors en tortryggnir varðandi
það að félaginu væri stýrt af þessum
dönsku mönnum,“ segir Örvar.
Besta bryggjan á Faxaflóa
Þá kemur fram í máli örvars að á
þessum tíma var engin almennileg
bryggja i Reykjavík. Ennfremur var
bryggjan í Hafnarfirði ekki risin og
bryggjan í Viðey því besta bryggjan
á Faxaflóa. „Þetta var mikil upp-
skipunarhöfn og þarna var danski
flotinn með aðalbækistöð er þeir
sáu um gæslu á íslandsmiðum. 1
Viðey var þá stór vöruskemma
þar sem þeir geymdu kol og aðrar
nauðsynjavörur. Einnig var Sam-
einaða Danska Gufuskipafélagið
með geymslu þarna, flutti varning
þangað sem síðan var fluttur út á
land. Á tímabili var þetta önnur
stærsta höfn landsins," segir Örvar.
Þungamiðja Reykjavíkur?
Tvisvar var sótt um að gera þorpið
að löggildum verslunarstað, árin
1907 og 1909, en því var hafnað 1
bæði skiptin. Þá heyrði það frekar
til undantekninga að slíkum um-
leitunum væri synjað. „Nánast hús
eða sker gátu fengið verslunarrétt-
indi á þessum tíma en Reykjavík-
urþingmenn litu á þorpið sem ógn
við Reykjavík. Þeir sáu fyrir sér að
erlend skip myndu sigla framhjá
Reykjavíkurhöfn og landa í Viðey.
Þeir voru hræddir við að þunga-
miðja Reykjavíkur myndi færast út
í eyjuna. Það hlýtur að teljast merki-
leg hugmynd í dag. Annað er það að
Viðey var ekki hluti af Reykjavík á
þessum árum heldur tilheyrði hún
Seltjarnarnesi. Það útskýrir töluvert
andstöðuna," segir Örvar.
Gengið verður frá Viðeyjarstofu
meðfram suðurströndinni og inn
í þorpið. Þar verður meðal annars
kíkt inn í skólann og stöðvað við
ýmis önnur kennileiti.
jon@bladid.net
Gönguferöir I Viðey hafa notið mikilla vinsælda I sumar en þar er margs að njóta og þá sérstaklega gamla þorpsins. Blatid/SteinarHugi
BÖRN & UPPELDI
Miðvikudaginn 5. júlí
blaöiö
Auglýsendur, upplýsingar veita:
Kolbrún Ragnarsdóttir • Sími 510 3722 • Gsm 848 0231 • kolla@bladid.net
Magnús G Hauksson • Sími 510 3723 • Gsm 691 2209 • maggi@bladid.net
Ornámskeið á Arbœjarsafni
í vikunni hefjast hin sívinsælu ör-
námskeið Árbæjarsafns. Á örnám-
skeiðum Árbæjarsafns gefst meðal
annars færi á að læra tálgun, glímu,
þæfingu ullar og flugdrekagerð.
Líflegt á sumrin
Helga Vollertsen hjá Árbæjarsafni
segir að námskeiðin hafi hingað til
verið vel sótt en þetta er fimmta árið
sem þau eru haldin. „Námskeiðin
hafa alltaf verið haldin í tengslum
við sumarstarfið hérna. Safnið
sjálft er opið yfir sumarmánuðina
þrjá, júní, júlí og ágúst en þá gefst
gestum kostur á því að skoða öll
húsin og fara inn í flest þeirra. Leið-
sögumenn eru þá á svæðinu sem eru
í búningum og sýna starfsemi fyrri
tíma. Síðan erum við með hesta og
kýr. Það er reglulega teymt undir á
hestunum og kýrin er mjólkuð dag-
lega klukkan fjögur. Áhugasömum
er jafnvel leyft að smakka," segir
Helga.
Nýtt námskeið
Eins og nafnið gefur til kynna þá eru
þetta mjög stutt námskeið eða aðeins
þrír tímar að lengd hvert fyrir sig,
frá klukkan 13 til um 16. Námskeiðin
eru ætluð börnum á aldrinum 7-12
ára í fylgd með fullorðnum. „Það
er gott að hafa einhvern fullorðinn
með sér til að hjálpa ef með þarf. Við
bjóðum þá upp á fimm mismunandi
námskeið í ár og það er velkomið að
Á Örnámskeiðum verður meðal annars boðið upp á flugdrekagerð.
skrá sig á fleiri en eitt. Námskeiðin
eru öll á mismunandi tímum og er
hvert þeirra kennt í fjögur skipti í
sumar. Fyrsta námskeiðið er þá í dag
í tálgun og þar er miðað við hámark
12 manns, 7 börn auk fullorðinna, og
á það námskeið er fullt,“ segir Helga.
Aðsóknin hefur verið góð hingað
til og námskeiðum fjölgað. 1 fyrra
var byrjað með námskeið í þæfingu
og í sumar verður í fyrsta sinn boðið
upp á tónlistar- og dægurmenningu
ungs fólks í sambandi við sýninguna
Diskó8cPönk.
Verði er stillt í hóf og mun það að-
allega vera fyrir efniskostnaði.