blaðið - 04.07.2006, Blaðsíða 17

blaðið - 04.07.2006, Blaðsíða 17
blaöió ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2006 BRÚDKAUPI 17 Markaðstorg hefðanna Gyða Margrét Pétursdóttir félagsfræðingur hefur velt vestrænum brúðkaupssiðum töluvert fyrir sér Mynd/Eyþór Kirkjuklukkurnar glymja sem aldrei fyrr þessa dagana og brúð- armarsinn ómar í hverju horni. Margir kjósa að ganga í hjóna- band yfir sumarmánuðina og þessa dagana má víða um borgina sjá tindilfættar meyjar á hvítum kjólum kyssa káta pilta. Flest höfum við einhvern tíma verið viðstödd brúðkaup og samfagnað nýbökuðum hjónum að athöfn lokinni. Því er ekki að neita að flest eru þessi brúðkaup hver öðru lík, brúðhjónin ganga inn í sama munstrið og hefðirnar eru ótrúlega sterkar þó þær eigi sér ekki langa sögu hér á íslandi og séu flestar innfluttar frá Amer- íku. Faðirinn leiðir hvítklædda dótturina inn kirkjugólfið undir drunandi marsi Wagners, þau draga baug á fingur og sumir brúðgumar fullkomna gjörning- inn með því að rogast með brúði sína yfir þröskulda. Þetta gera flestir án þess að hugsa mikið um hvaðan þessar hefðir eru sprottnar og hvað þær tákni f sögulegu samhengi. Gyða Margrét Pétursdóttir félags- fræðingur hefur velt vestrænum brúðkaupssiðum töluvert fyrir sér og tekið táknfræði þeirra til skoðunar. „Árið 2001 skrifaði ég BA-ritgerð í félagsfræði ásamt Elínu Sigurðar- dóttur um brúðkaup og brúðkaups- siði. Verkefnið er tvíþætt. Annars vegar fræðileg umfjöllun um brúð- kaupssiði og hjónabönd út frá fem- ínísku sjónarhorni og hins vegar megindleg könnun um viðhorf ungs fólks til brúðkaupa og hjóna- bands. Markmið ritgerðarinnar var að kanna viðhorf og væntingar þátttakenda til sjálfs sín, brúðkaupa og hjónabands. Til grundvallar verk- efninu lágu ýmsar kenningar um makaval og um hjónabandið sem stofnun. Þær sýna að núverandi brúðkaupssiðir byggja á sögulegum grunni og að hjónabandið ýtir undir vald karla á kostnað kvenna. Megin- niðurstöður rannsóknarinnar voru þær að kynin hafa mismunandi viðhorf til sjálfs sín, brúðkaupa og hjónabanda." Gyða og Elín skoðuðu sérstaklega þær hefðir sem viðhafðar eru við brúðkaup og hvaða merking liggur að baki þeim. „Þessir helstu siðir sem við þekkjum í vestrænum brúð- kaupum dagsins í dag eru arfur frá fornum tímum. Faðirinn gaf dóttur sina einhverjum manni sem greitt hafði fyrir hana, oft dýru verði. 99................ Eftir að Karl Bretaprins og Díana gengu í hjónaband varð mikil sprengja í þessum hvítu brúðkaupum. Slörið átti að hylja hana uns athöfn- inni væri lokið en þá mátti hinn nýji eigandi afhjúpa brúðina." Mey skal að morgni lofa I bíöðum og tímaritum er algengt að sjá skartgripaverslanir auglýsa svokallaðar morgungjafir sem eig- inmaðurinn færir eiginkonunni að lokinni vel heppnaðri brúkaupsnótt. Úr, hálsmen og eyrnalokkar eru sér- staklega vinsæl við þetta tækifæri að sögn afgreiðslustúlku í rótgróinni skartgripaverslun við Laugaveginn. Líklega taka flestar stúlkur gjöfinni fegins hendi án þess að velta fyrir sér hinni táknrænu merkingu. „Sið- urinn byggist á þeirri hugmynd að greitt sé fyrir meydóminn sem tek- inn var um nóttina. Það er óneitan- lega mjög sérkennilegt að þessi siður sé vinsæll i vestrænum þjóðfélögum árið 2006. Gyða segir að nokkur brúðkaup tuttugustu aldar hafi haft mikil áhrif á strauma og stefnur. Fólk lét sér í léttu rúmi liggja hvort brúð- hjónin raunverulega höndluðu ham- ingjuna en leit sérstaklega á klæða- burð og stíl veislunnar. „Eftir að Karl Bretaprins og Díana gengu í hjóna- band varð mikil sprengja í þessum hvítu brúðkaupum. Allir vildu hafa langan slóða og halda stórar veislur að hætti þeirra. Það sama er að ger- ast núna. Markaðsöflin eru að ganga þessum gömlu hefðum á hönd og nýta sér þær til þess að selja vörur og þjónustu," segir Gyða „Hjónabandið innsiglar hefð- bundna verkaskiptingu" Feminisminn hefur heilmikið til málanna að leggja þegar kemur að hjónabandi og brúðkaupum og þær stöllur beittu því sjónarhorni við vinnslu ritgerðar sinnar. „Feminísk gagnrýni á hjónaband hefur gengið út á það að gagnrýna það sem stofnun og að það viðhaldi þessum úreltu kynjahlutverkum. Við sjáum enn þann dag í dag að verkaskipting á heimilum er mjög ójöfn og hefðbundnar hugmyndir eru ótrúlega sterkar. Oft er hjóna- bandið formleg leið inn í þessa ójöfnu verkaskiptingu og kannski eins konar blessun yfir hana. Við Elín sáum í könnuninni sem við gerðum að hugmyndir framhalds- skólanema um brúðkaup eru mjög hefðbundnar. Þátttakendur í könn- uninni voru 302 framhaldsskóla- nemar í Reykjavík og á Akranesi, fæddir á árunum 1985-1988. Krökk- unum fannst alls ekki öllum að brúð- kaupið ætti endilega að eiga sér stað í kirkju en flestir voru sammála um að brúðurin ætti að klæðast hvítum kjól og að faðirinn ætti að gefa dótt- urina á braut. Gyða segir það líka hafa komið í ljós að framhaldsskóla- nemunum töldu brúðkaupið vera mun mikilvægara fyrir konuna en karlinn. „Við lögðum fram þá full- yrðingu að brúðkaupið væri mik- ilvægasti dagur í lífi hverrar konu og ótrúlega margir tóku undir það. Hinsvegar vildu fáir skrifa undir það að þessi dagur væri sá mikilvægasti í lífi hvers karlmanns. Hugmyndin um að verið sé að gera konunni stór- kostlegan greiða með því að giftast henni er ótrúlega sterk enn þann dag í dag. Rannsóknir sýna hins- vegar að hjónabandið fer mun mýkri höndum um karlmenn en konur. Giftir karlmenn lifa lengur en giftar konur og eru almennt heilsuhraust- ari en þær. Gyða segir að krafa samfélags- ins um glæsilegt brúðkaup í hefð- bundnum skilningi sé ótrúlega sterk. „Ég upplifi mjög sterkan áróður í samfélaginu fyrir brúðkaupum og að það sé í raun bara ein leið að því, þetta hefðbundna kirkjubrúðkaup sem við þekkjum. Þegar fólk fer til borgardómara og lætur gefa sig saman þá hefur það ekki þennan sama þunga og kirkjubrúðkaup," segir Gyða. Hillur bókabúða svigna undan tímaritum um brúðkaup. Öll eru þau stíluð inn á konur og reynt að höfða til þeirra á sem fjölbreyti- legastan hátt. Öllu er til tjaldað til þess að gera þennan dag sem glæsi- legastan og nauðsynlegt er að huga vel að sál og líkama. Hin tilvonandi brúður þarf að fara í andlitsbað, litun, plokkun, vax og hvað þetta allt saman nú heitir. Ljóst er að allt þetta kostar skildinginn. „Það er athyglisvert hvað brúðkaup eru farin að kosta mikið. Við vinnslu ritgerðarinnar gerðum við kostnað- aráætlun fyrir brúðkaup, hún var mjög hófleg að engu að síður fórum við upp í rúmlega hálfa milljón. Það er líka merkilegt í ljósi þess að fólk er að gifta sig þegar það er að koma sér upp húsnæði og hefur kannski ekki mikið aflögu,“ segir Gyða. „Engum gefin" Gyða gekk sjálf í hjónaband árið 2001. „Ég er í hjónabandi, ég hef engum verið gefin. Mér finnst mikil- vægt að halda þessum mun til haga því orð eru til alls fyrst. Ég gekk í hjónaband sumarið eftir að ég skil- aði BA-ritgerðinni og öll sú vinna varð til þess að styrkja mig í því að ganga ekki í gegnum hvítt kirkju- brúðkaup. Ég gat ekki hugsað mér að ganga inn í þær hefðir sem ég tók til gagnrýnnar skoðunar. Að öllu jöfnu er fólk þó mjög upptekið af því að rugga ekki bátnum á þessum tímamótum. Faðirinn verður að fá að leiða dótturina inn kirkjugólfið hvað sem tautar og raular jafnvel þó dóttirin hafi alist upp hjá ein- stæðri móður þá er faðrinn dubb- aður upp í kjól og hvítt á þessum eina degi og látinn gefa dótturina á brott þó það væri jafnvel eðilegra að móðirin sinnti því hlutverki ef það er viðhaft á annað borð. Fólk er ákaflega viðkvæmt fyrir því að fara óhefðbundnar leiðir og brúðkaupið verður dagurinn þar sem haldið er í hefðirnar til hins ýtrasta," segir Gyða að lokum. hilma@bladid.net DÚN & FIÐUR HLYJAR BRÚÐARG J AFIR NSÆNGUR OG KODDAR í MIKLU ÚRVALI Fyrsta flokks gæði OG FRÁBÆR VERÐ Laugavegi 87 • símar 5S1 8740 & 511 2004 Brúðkaupsgjafir Óskalistar Við höldum vandlega utan um alla óskalista og öll brúðhjón sem setja saman óskalista hjá LíffiíList fá veglega brúðkaupsgjöf frá versluninni. Jl A R A L I N símj 544 2140

x

blaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: blaðið
https://timarit.is/publication/941

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.