blaðið - 04.07.2006, Blaðsíða 18

18 1 HEILSA
ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚLÍ 2006 Maöiö
Erna Kaaber afhendir Doris ferðavinninginn sem hún hlaut fyrir að vera reyklaus.
Reyklaus eftir 40
ára reykingar
Þátttakandi í Viðbúin-tilbúin-stopp vannferð til Mall-
orca eftir að hafa verið reyklaus í nokkra mánuði.
Doris Róbertsdóttir datt aldeilis í
lukkupottinn þegar nafn hennar
var dregið út úr þúsund manna
hópi og hún fékk glæsilegan ferða-
vinning. Doris var þátttakandi í
átakinu Viðbúin-tilbúin-stopp en
það var átak sem Lyfja og Nicotin-
ell stóðu fyrir til handa fólki sem
vildi hætta að reykja. Doris vann
því verðlaunin fyrir reykleysi sitt
en hún hefur ekki reykt síðan 2.
mars.
fjörutíu ár. „Ég
hef fundið fyrir
löngun í sígar-
ettu en það var
aðallega fyrstu
tvo mánuðina.
En ég lét það
ekki eftir mér.
Ég nota níkó-
tíntyggjó mér
til aðstoðar og
ég er ekkert
að flýta mér
að hætta með
það. Fyrst var
ég með plástur,
ég ryksugaði og talaði í símann. Ég
reykti einn og hálfan pakka á dag
og hafði gert það mjög lengi. Þetta
var því bara orðið lífsspursmál fyrir
mig,“ segir Doris sem ætlar að nýta
ferðavinninginn til að fara til Mall-
orca í ágúst en hún á einmitt stóraf-
mæli þá.
Næmara lyktar- og bragðskyn
Doris segist finna mikinn mun á sér
eftir að hún hætti að reykja og best
finnst henni að finna lykt aftur. „Það
er svo æðislegt að finna lykt aftur.
Þegar ég fer inn þar sem einhver er
að reykja þá
Doris segir að það hafi gengið mjög
vel að vera reyklaus, þrátt fyrir að
hún hafi reykt í
99............................
„Ég hefaldrei verið mikil
kaffidrykkjumanneskja
nema helst á morgnana og
þá með sígarettu og blaðið.
En núna sleppi ég kaffinu
mestmegnis. Það ermargt
sem tengist athöfninni að
reykja. Ég var alltafmeð síg-
arettu lafandi í munnvikinu,
meira að segja þegar ég ryk-
sugaði og talaði í símann".
tyggjó og stauk ................ lega. Þessar
athafnir eru
mikluauðveld-
ari eftir að ég
hætti að reykja. Vitanlega er líka
hugsa ég með
mér að svona
hafi þetta eitt
sinn verið hjá
mér. Bragð-
skynið er líka
allt annað
auk þess sem
ég finn gífur-
legan mun á
heilsunni. Ég
geng tvisvar á
dag með hund-
inn minn, ég
fer í tækjasal
og syndi reglu-
en nuna nota
ég bara níkótín-
tyggjó“ segir
Dorit og bætir við að stuðningur
heima fyrir saki ekki. „Ég á svo
góðan mann sem styður mig enda
reykir hann ekki.“
Alltaf með sfgarettu í munnvikinu
Að vera reyklaus snýst að miklu leyti
um breyttan hugsunarhátt, hrevf-
ingu og mataræði að mati Doris. „Ég
hef breytt um mataræði og það er
stór hluti þess að mér hefur gengið
svo vel. Eg hef aldrei verið mikil
kaffidrykkjumanneskja nema helst
á morgnana og þá með sígarettu og
dagblað. En núna sleppi ég kaffinu
mestmegnis. Það er margt sem teng-
ist athöfninni að reykja. Ég var til
dæmis alltaf með sígarettu lafandi
í munnvikinu, meira að segja þegar
einhver sparnaður fólginn í því að
hætta að reykja en mér finnst vellíð-
anin aðalatriðið. Ég er ekki eins laf-
móð og ég var þegar ég geng. Ég finn
mjögmikinn mun áþví að ógleymdu
bættu lyktarskyni. Mér finnst algjör
draumur að vera með næmara lykt-
arskyn, það er eins og lyktar- og
bragðskynið hafi einhvern veginn
opnast. Ég var alltaf með tóbakslykt
í nösunum, bæði í bílnum og heima.
Maður verður samdauna þessu. Svo
eru allir að tala um að ég líti miklu
betur út eftir að ég hætti að reykja.
Það er allt annað yfirbragð yfir mér,
ég finn það sjálf."
svanhvit@bladid.net
leilsu-
jomið^
Gierártorg Akureyri
Tynr húð Kclp
hár og neglur
S: 462-1889 • heilsuhorn@simnet.is • www.simnet/heilsuhorn.ís
Útsölustaðir m.aYggdrasill, Maður Irfandi, Fræið-fjarðarkaup, Lífsins lind - Hagkaup,
Lyfjaval og Lyfja Selfossi Póstsendum um land allt
Loftræsting getur
ýtt undir offitu
Nýlegrannsókn sýnirfram á að skortur á svefni, loftrœstingog erfða
frœði getur haft áhrifáfjölda offitutilfella.
Þrátt fyrir að sólin hafi ekki
skinið skært á landann undan-
farið eru margir sem nýta sér loft-
ræstingu af fullum styrk. Fáum
dettur í hug að loftræsting geti
ýtt undir offitu. Rannsakendur
skoðuðu gögn um mögulegar
orsakir offitu og loftræsting var
ein þeirra.
Nútímatækni, rétt eins og loftræst-
ing, heldur líkama okkur í varma-
hlutlausu ástandi, en það er þegar
við þurfum ekki að hafa stjórn á
hitastigi okkar. Þegar Hkami er ekki
í varmahlutlausu ástandi eyðir hann
meiri orku sem verður til þess að fita
brennur. Samkvæmt David Allison,
framkvæmdastjóra næringarrann-
sóknarstöð Háskólans í Alabama,
getur þetta verið ein af mörgum
mögulegum ástæðum fyrir offitu-
faraldri Bandaríkjamanna eins og
kom fram í nýlegri rannsókn. Burt-
séð frá nærtækustu ástæðunum,
skyndibitamat og skorti á hreyfingu,
heldur David því fram að ótal hlutir
geti gert vandamálið enn verra, svo
sem skortur á svefni, ákveðin lyf og
það þegar fólk hættir að reykja en
borðar þeim mun meira af óhollum
mat.
Svefnleysi hefur áhrif
Samkvæmt David Jenkins, í kanad-
ískri rannsóknarnefnd um næringu
og efnaskipti, var þrálátt svefnleysi
talin möguleg orsök offitu. „Margir
Bandaríkjamenn fá ekki nægan
svefn og þegar fólk er þreytt þá hefur
það ekki næga orku til að stunda
líkamsrækt. Fólk freistast þá til að
borða og borðar yfir sig til að fá
orku.“ Eins getur erfðafræði tengst
99............... ......
Nútímatækni, rétt
eins og loftræsting,
heldur líkama okkur í
varmahlutlausu ástandi,
en það er þegar við
þurfum ekki að hafa
stjórn á hitastigi okkar.
Þegar líkami er ekki í
varmahlutlausu ástandi
eyðir hann meiri orku
sem verður til þess
að fita brennur..
þessu þar sem líkamsmassastuðull
einstaklings getur erfst. í þessari til-
teknu rannsókn voru gögn frá fyrri
rannsóknum skoðuð og í ljós kom
að líkamsmassastuðull erfðist í 65%
tilvika.
Erfðafræði skýrir 30% tilfella
Það eru aðrir þættir sem eru líka
Marilyn Monroe var löngum talin vera
mjúk kona. Hver veit nema það sé loft-
ræstikerfinu að kenna.
taldir stuðla að offitu og þar má til
dæmis nefna getnaðarvarnir, eldri
konur sem fæða börn, minnkun
reykinga og þegar tveir þéttir einstak-
lingar eignast börn saman. Terrill Bra-
vender, framkvæmdastjóri í lækna-
miðstöð Duke háskóla, segir að erfðir
skýra um 30% offitutilfella. „Hins
vegar er ekki hægt að skýra fjölgun of-
fitutilfella í samfélaginu undanfarin
25 ár með erfðafræði. Þrátt fyrir nið-
urstöður þessarar rannsóknar segja
sérfræðingar að helstu orsakir offitu
sé sá kaloríufjöldi sem innbyrtur er
og skortur á hreyfingu.
Komið í veg fyrir
reykingar unglinga
1 gær tilkynnti heilbrigðisráðu-
neyti Bretlands að það væri að
íhuga að hækka aldurstakmark
eirra sem mega kaupa sígarettur.
dag mega sextán ára börn í
Bretlandi reykja en ætlast er til
að hækkunin minnki hlutfall ung-
linga sem reykja.
Verið er að skoða hvort hækka eigi
aldurstakmarkið upp í sautján eða
átján ár sem myndi þá samræmast
aldri við áfengiskaup. Bresk stjórn-
völd eru einnig að skoða hvort refsa
eigi búðum sem selja börnum undir
aldri sígarettur. „Reykingar eru
alltaf hættulegar en því yngri sem
einstaklingur byrjar að reykja því
líklegra er að hann reyki alla ævi og
deyi snemma," segir heilbrigðisráð-
herra Bretlands, Caroline Flint. „Sá
sem byrjar að reykja fimmtán ára er
þrisvar sinnum líklegri til að deyja
úr krabbameini vegna reykinga en
einstaklingur sem byrjar að reykja
á þrítugsaldri."
Hverfissjoppur selja börnum tóbak
Samkvæmt breskum stjórnvöldum
reykja 9% breskra barna á aldrinum
ellefu til fimmtán ára. Með því að
hækka aldurstakmarkið á sígarettu-
kaupum og samræma það við kaup
á áfengi er Bretland að grípa til svip-
aðra aðgerða og Bandaríkin, Kanada
og Ástralía hafa þegar gert.
Bresk stjórnvöld íhuga einnig að
banna verslunum algjörlega að selja
tóbak verði þau staðin að því að selja
börnum undir aldurstakmarkinu
tóbak. Samkvæmt breska heilbrigð-
isráðuneytinu er það staðreynd að
um 70% barna sem reykja undir
aldri kaupa tóbakið í litlum hverfis-
sjoppum. „Það er ekki eins erfitt og
það ætti að vera fyrir barn undir 16
ára aldri að nálgast tóbak og það er
vegna þess að sjoppur selja börnum
sígarettur," segir Flint. „Ef tiltekin
verslun er þekkt í hverfinu fyrir að
selja börnum og unglingum tóbak
þá viljum við að sú verslun missi
leyfið til að selja tóbak.“
Börn hvött til aö reykja
af fullorðnum
Breskir þrýstihópar sem eru á móti
reykingum fagna þessum aðgerðum
en segja þó að þau gætu haft lítil áhrif.
Ian Willmore er í einum slfkum hóp
og hann telur að aðgerðirnar muni
ekki hafa áhrif á ungan aldur reyk-
ingamanna þar sem börn reykja því
það er eitthvað sem fullorðnir gera.
Samkvæmt breskum stjórnvöldum reykja
9% breskra barna á aldrinum ellefu til
fimmtán ára.
„Það er því verið að hvetja börn enn
frekar til að reykja." Tillaga um að-
gerðir til að hækka leyfilegan aldur
til að kaupa tóbak koma í kjölfar
þess að breskir ráðherrar bönnuðu
reykingar á börum, veitingastöðum
og vinnustöðum í febrúar síðast-
liðnum en þær reglur taka gildi um
mitt næsta ár. Það bann hefur hins
vegar þegar tekið gildi í Skotlandi og
á Irlandi.
99..................................................................
í gær tilkynnti heilbrigðisráðuneyti Bretlands að það væri að íhuga að
hækka aldurstakmark þeirra sem mega kaupa sígarettur. Verið er að
skoða hvort hækka eigi aldurstakmarkið upp ísautján eða átján ársem
myndi þá samræmast aldri við áfengiskaup. Bresk stjórnvöld eru einnig að
skoða hvort refsa eigi búðum sem selja börnum undir aldri sígarettur.