Bændablaðið - 02.05.2006, Qupperneq 14

14 Þriðjudagur 2. maí 2006
Í Gnúpverjahreppi hefur verið
stofnaður félagsskapur sem heit-
ir Vinir Skaftholtsrétta og er til-
gangur félagsins að hlaða upp
gömlu Skaftholtsréttina sem
nærri eyðilagðist í jarðskjálftun-
um 17. júní árið 2000. Lilja
Loftsdóttir, fjalldrottning þeirra
Gnúpverja, er formaður þessa
nýja félags. Hún segir að sögur
hermi að réttað hafi verið á þeim
stað þar sem Skaftholtsrétt
stendur allt frá því á tólftu öld.
Það sé því að sjálfsögðu margbú-
ið að hlaða réttina upp en síðast
var hún hlaðin upp árin 1954 og
1956. Síðan komu jarðskjálft-
arnir árið 2000 og réttin hrundi
og var algerlega ónothæf. Al-
menningurinn var samt hlaðinn
upp að nýju og gerður fjárheld-
ur.
Viðgerðir hafnar
„Síðan hefur ekkert gerst þar til á
dögunum að nokkrir aðilar tóku
sig saman og stofnuðu félagið Vin-
ir Skaftholtsréttar og nú þegar eru
félagar orðnir um 150 manns. Til-
gangur félagsins er að hlaða réttina
upp og það starf hófst 1. apríl sl.
Þá var rifinn einn skemmdur vegg-
ur en mánudaginn 3. apríl hófst
hleðslumaður handa við að hlaða
veggina upp.Við ætlum að safna fé
og mannskap til að ljúka þessu
verki og erum þegar byrjuð,“ segir
Lilja.
Hún segir að það séu fleiri en
einn og fleiri en tveir sem kunna
þá gömlu list að hlaða mannvirki
úr torfi og grjóti og hafa það sem
aðalatvinnu.
Fjalldrottningin
Lilja er fjalldrottning Skeiða- og
Gnúpverjahrepps. Hún segir menn
deila um það hvort hún sé eina
fjalldrottningin á landinu, sjálfri sé
henni nokk sama. Hún viti hins
vegar að engin fjalldrottning á
landinu fari í jafn langar leitir og
hún. Starf fjalldrottningar er eins
og hvert annað forystuhlutverk.
Vinnan ræðst mjög af mannskapn-
um sem fer í leitir, sem Lilja segir
að sé einstaklega góður hópur. Ef
veður er gott og allt gengur vel er
fjalldrottningarstarfið ekki mikið.
En í vondu veðri og ef eitthvað
kemur upp á reynir á og fjall-
drottningin hefur forystuhlutverkið
í því.
Hún segist fyrst hafa farið í leit-
ir 1982 en missti svo næsta ár úr
en síðan hefur hún farið á hverju
hausti og tvö síðastliðin haust ver-
ið fjalldrottning.
Nýr félagsskapur - Vinir
Skaftholtsrétta
Ætla að hlaða upp
gömlu Skaftholtsréttina
Á undanförnum árum hefur
fjöldi fólks eignast landspildur
víða um land. Oft er hér um að
ræða sumarbústaðaland, beitar-
land fyrir hesta fjölskyldunnar
eða heilu jarðirnar sem notaðar
eru til skógræktar eða frístunda-
búskapar. Til viðbótar framan-
sögðu eru svo auðvitað hefð-
bundnar bújarðir í eigu bænda.
Landeigendur þurfa góðar
girðingar og halda þeim vel við.
Margar ástæður eru fyrir því,
m.a. þær, að hætta getur verið
fyrir menn og skepnur að fara
um þar sem girðingardræsur eru
við hvert fótmál. Það ætti að
vera stolt hvers landeigenda að
hafa skepnuheldar girðingar, vel
uppsettar og fallegar, en það er
ekkert sjálfgefið að allir kunni
hér vel til verka.
Færri og færri bændur stunda
hefðbundinn landbúnað og því
erfiðara um vik að halda girðing-
um við. Til að koma til móts við
landeigendur ætlar BYKO á Sel-
fossi að vera með sýnikennslu í
girðingauppsetningu laugardag-
inn 6. maí. Þar getur fólk kynnt
sér nýjustu aðferðir við uppsetn-
ingu mismunandi girðinga og
eru það fagmenn frá Girði ehf,
sem sjá um sýnikennsluna.
Þarna gefst skógarbændum,
sauðfjárbændum, hestafólki,
sumarhúsafólki, frístundabænd-
um og öllum öðrum landnotend-
um, sem þurfa að girða land sitt
af, kostur á að kynna sér fljót-
lega, góða og einfalda uppsetn-
ingu á girðingum. Skógrækt
eykst og þörf skógræktarmanns-
ins fyrir fjárheldar girðingar er
nauðsyn. Annars er allt fyrir bí
og ekkert gaman. Ekki má
gleyma ört vaxandi hópi fólks
sem er að koma sér vel fyrir með
hesta sína vítt og breitt um land-
ið. Fátt er hvimleiðara en að
fara út í haga til að ná í reiðhest-
inn sinn og átta sig á því að hann
er bak og burt og allt hrossastóð-
ið með.
Þörf á að lækka stofnkostnað
girðinga og einfalda uppsetningu
þeirra er mjög brýn og ekki síður
að lækka allan rekstrarkostnað. Í
tengslum við sýnikennsluna
verður umtalsverður afsláttur af
völdum girðingavörum.
Hvort sem þú þarft að kynna
þér uppsetningu girðinga, læra
handtökin eða hvaða verkfæri
létta þér vinnuna, þá láttu þetta
tækifæri ekki fram hjá þér fara.
Ertu vel girtur?
Jóhanna Róbertsdóttir
markaðsráðgjafi og
landeigandi
Íslenskar landbúnaðarafurðir eru
einstakar og við erum sífellt að ná
betri árangri í framleiðslu þeirra.
Bændur vanda framleiðslu sína sem
aldrei fyrr, hvort heldur er í kjöt-
framleiðslu, framleiðslu mjólkuraf-
urða eða grænmetis. Framleiðslu-
fyrirtækin eru enn metnaðarfyllri en
áður var. Árangur kokka, mjólkur-
fræðinga og kjötiðnaðarmanna í
keppnum hér heima og erlendis
vekja hverju sinni verðskuldaða at-
hygli. Þetta leiðir til þess að neyt-
endur verða enn meðvitaðri um þá
vöru sem þeir eru að kaupa og at-
hyglisvert er að sjá auglýsingar, t.d.
Sláturfélags Suðurlands þar sem
þeir sýna frækna kjötiðnaðarmeist-
ara frá Hvolsvelli sem unnu til verð-
launa á sýningunni Matur 2006 sem
fram fór nú í mars sl.
Um leið og hráefnið skiptir höf-
uðmáli má ekki gleyma því að um-
búðir og merkingar þeirra geta skipt
sköpum þegar neytandinn velur sér
vöru til kaups. Ég vakti athygli á
þessu máli í fyrirspurn til umhverf-
isráðherra á Alþingi á dögunum.
Ástæðan er sú að innflytjendur
grænmetis gera í því að láta líta út
fyrir að varan sem þeir
flytja inn frá útlöndum
sé merkt með þeim
hætti að neytandinn
heldur í mörgum til-
fellum að hann sé að
kaupa innlenda vöru.
Á seinni árum eru
merkingar íslenskra
grænmetisbænda á
framleiðsluvörum sín-
um til mikillar fyrir-
myndar. Við vitum
nær alltaf hvar varan
er framleidd og
ákveðin samkeppni er
milli búanna um bragð
og gæði. Þetta hefur leitt til þess að
innflytjendur grænmetis líkja eftir
þessum merkingum. Þetta á við um
sveppi, jarðarber og margar aðrar
tegundir. Þetta undirstrikar gæði
okkar vöru og til þess að erlenda
grænmetið sé samkeppnishæft er
gripið til þess að líkja eftir íslensk-
um merkingum og jafnvel kveður
svo rammt að því að sagt er á um-
búðum ákveðinnar innfluttrar græn-
metistegundar að hún sé þvegin upp
úr hreinu og heilnæmu íslensku
vatni. Ég hef í sjálfu sér ekkert á
móti innflutningi á grænmeti en ég
vil vita hvort ég er að borða inn-
lenda eða erlenda vöru.
Merking matvöru og umbúðirnar
hafa mikið markaðslegt gildi. Ís-
lenskir framleiðendur gera sér æ
betri grein fyrir þessu. Það er reynd-
ar mjög spennandi fyrir neytandann
að vita um uppruna þeirrar vöru
sem hann neytir. Hér vantar talsvert
upp á, t.d. í kjötframleiðslunni. Við
vitum ekkert hvort við erum að
kaupa hrúta- eða gimbrakjöt. Við
vitum heldur ekki hvort við erum að
kaupa nauta- eða kýrkjöt. Um jólin
gæðum við okkur á margs konar
hangikjöti, s.s. birkireyktu SS,
Hólsfjalla-, Sambands-, Húsavíkur-,
KEA eða hvað þetta
hangikjöt er kallað.
Þarna smakka menn
og gera sig gáfulega
eins og um smökkun á
vínum væri að ræða. Í
nútímabúskap skrá
bændur hjá sér allt
sem lýtur að uppruna
vörunnar og rekjan-
leikinn er fyrir hendi.
Það kom fram í um-
ræðu um málið en Jó-
hanna Pálmadóttir
varaþingmaður og
bóndi í Húnavatns-
sýslu flutti einmitt
jómfrúarræðu sína um þetta málefni
og fullvissaði okkur um það.
Neytendur þurfa að vera á verði
hvað merkingar varðar og við meg-
um ekki gleyma að framleiðendurn-
ir, bændurnir eru líka neytendur.
Höldum áfram að bæta merkingu á
íslenskum landbúnaðarvörum, þótt
þar hafi reyndar orðið afar jákvæðar
breytingar á undanförnum árum, og
viðurkennum ekki að innflytjendur
geti látið líta út fyrir að þeirra
„himneska“ vara sé íslensk.
Merkingar á ís-
lenskri matvöru!
Ísólfur Gylfi Pálmason,
varaþingmaður
Framsóknarflokksins.
......innflytjendur
grænmetis gera í því
að láta líta út fyrir að
varan sem þeir flytja
inn frá útlöndum sé
merkt með þeim
hætti að neytandinn
heldur í mörgum til-
fellum að hann sé að
kaupa innlenda
vöru, segir Ísólfur
Gylfi.
Söngkvöld á sauðburði
Árlegt söngkvöld verður í Þjórsár-
veri laugardaginn 13. maí kl. 21.
Húsið verður opnað kl 20.30 Sögu-
maður kvöldsins verður Björn Ingi
Bjarnason á Eyrarbakka sem er
einn af hinum traustu meðlimum
hrútavinafélagsins. Söngbækur
verða til sölu á staðnum en gestir
eru hvattir til að taka með söngbók
1 og 2. Söngstjórar kvöldsins: Ingi
Heiðmar Jónsson og Njáll Sigurðs-
son. Söngkór Hraungerðispresta-
kalls.
Föstudaginn 14. apríl sl. fóru
nemendur í sauðfjárrækt á bú-
fræðibraut LBHÍ í ferð suður
fyrir Hafnarfjall.
Fyrst var komið í Skorholt en
þar eru ný hálmfjárhús með gjafa-
grindum og önnur grindahús
einnig með gjafagrindum. Þá var
farið að Eystri-Leirárgörðum og
skoðuð nýleg fjárhús, með gjafa-
grindum en einnig er gott sauð-
burðarpláss í húsunum. Einnig
var litið í fjósið en þar er nokkuð
stórt kúabú.
Þessu næst var haldið inní
Hvalfjörð og áð á Bjarteyjarsandi
en þar eru hefðbundin grindafjár-
hús með görðum. Á Bjarteyjars-
andi er mikil ferðaþjónusta stund-
uð samhliða búskapnum og frædd-
ist hópurinn um hana, m.a. er tek-
ið á móti stórum hóp skólabarna á
sauðburði. Að endingu var áð á
Ytra-Hólmi undir Akrafjalli en þar
eru nýleg grindarfjárhús með
görðum og gjafagrindum. Einnig
eru þar kindur á hálmi í hlöðunni.
Ferðin tókst í alla staði mjög
vel og vill hópurinn þakka öllum
þeim sem tóku á móti okkur.
Meðfylgjandi eru nokkrar
myndir úr ferðinni.
Fyrir hönd hópsins, Eyjólfur
Ingvi Bjarnason.
Sauðfjárræktarferð
Hvanneyrarnema
Hér má sjá hópinn ásamt ábúendum á Bjarteyjarsandi.